Het Nederlands elftal speelt sinds 1907 in het oranje, maar dat wil niet zeggen dat supporters in dezelfde kleur de tribunes bestormden zoals we nu gewend zijn. De oudste vermelding die we hiervan kennen is van de Olympische Spelen van 1920 in Antwerpen toen werd geschreven over ‘de met rood-wit-blauw of oranje gesierde Hollanders’.
Dat gebeurde echter nog lang niet massaal en ging waarschijnlijk niet verder dan een vrolijk gekleurde broche. Geen golven van oranje, maar hier en daar een stipje.
De eerste supporters die wél massaal het oranje gebruikten, waren de mensen, die eind jaren zestig de internationale schaatswedstrijden bezochten. In 1968 werd de oranje muts geïntroduceerd bij de schaatsers, die daarna in navolging door de fans werd gedragen.De oranjegekte as we know it begon dus in het schaatsen.
Een raadsel
De eerste keer dat dit naar het voetbal overslag was tijdens het WK van 1974 in West-Duitsland. En dat ging nog volkomen onverwacht ook, want niemand had het zien aankomen. ‘Het is eigenlijk een raadsel, waar het Oranje-legioen vandaan is gekomen,’ schreef De Tijd op 17 juni 1974 verbaasd. Twee dagen eerder was tegen Uruguay gespeeld, waarbij het stadion geheel oranje was gekleurd. ‘Een anachronisme in deze tijd van internationaal denken?’ vroeg de krant zich af. ‘Misschien, maar een feit is, dat de rillingen mij over de rug liepen op die onvergetelijke momenten.’
De internationals waren volkomen verrast, want een week eerder had het eigen publiek ze nog uitgefloten en uitgelachen. Opeens was alles anders, zag een krant als De Telegraaf. ‘In Hannover hees iedereen zich in het Oranje. Shirts, petten en klompen. Worsten en broodjes vlogen weg. Het genie dat de Oranje-kleding had gemaakt moet op een middag zijn binnengelopen.’
De tweede wedstrijd was tegen Zweden, waarbij de Oranje-gekte nog harder toesloeg. “Het is ongelooflijk,” citeerde De Telegraaf een KNVB-official, “hoe het legioen plotseling met ons meeleeft. Dit is uniek in de geschiedenis van het Nederlandse voetbal.”
Oranje WK-jurkjes
Dat merkte ook Henny Cruijff, de broer van Johan, die in de Amsterdamse Jordaan een sportwinkel dreef. In een gesprek met Theo Koomen van het tv-programma TROS Sport kon hij zijn verbazing amper verbergen: “Het is niet aan te slepen. We verkopen honderden shirtjes per week. Mensen van zestig lopen in een oranje shirtje. Het is niet te geloven. Helemaal gek.”
Het was toen een dag voor de finale tegen West-Duitsland, waarmee de nationale voetbalgekte tot ver over het kookpunt was gekomen. Henny Cruijff had als nieuwe creatie enkele oranje jurkjes gemaakt, waarmee hij 36 jaar vooruitliep op een andere gekte: die van de zogenaamde Bavaria Babes. Speciaal voor TROS Sport organiseerde hij een modeshow in zijn winkel.
Kortom: niet de Dutch Dress van Bavaria was de eerste oranje WK-jurk, maar die van Henny Cruijff uit 1974 – 36 jaar eerder dan het ontwerp van Marloes Nabben en Hannah de Groot.
