Het hakenkruis is sinds de jaren veertig van de vorige eeuw onlosmakelijk verbonden aan de Tweede Wereldoorlog en al haar gruwelheden. Wie het symbool van Nazi-Duitsland nu nog ergens voor gebruikt, kan op een hoop weerstand rekenen. En dat terwijl het teken, oorspronkelijk Swasita geheten, al ver daarvoor te vinden was op vroegchristelijke graftomben in Rome en Griekenland, houten klompen van Noorse Vikingen uit de vroegere middeleeuwen en als heiligste teken van het hindoeïsme en jaïnisme. Met Hitler had het toen nog niets te maken. Het meest recente voorbeeld vond in augustus van dit jaar plaats in Hitler’s geboorteland Oostenrijk, waar een 44-jarige man een celstraf van maximaal 10 jaar riskeert voor het rijden in een foute auto. De wagen met het nummerbord JO HH 88 uit de regio Salzburg staat voor Heil Hitler, net als de code 88. Saillant detail is dat de eigenaar het kenteken zelf had aangevraagd en online regelmatig Hitler foto’s plaatste. Volgens justitie zet hij zich daarmee neer als nationaal socialist en moet hij gestraft worden. Kenttekenplaten met verwijzingen naar Nazi-codes zijn sinds 2015 verboden. Om die reden wisselde een andere Oostenrijker in 2008 zijn kenteken met dezelfde cijfers en letters nog in. Hij gaf aan voor dit getal te hebben gekozen omdat zijn zoon in 1988 ter wereld kwam, maar de vele bedreigingen die hij daarop kreeg werden hem toch net iets teveel van het goede.
Ook de Hitlergroet, bestaande uit een uitgestrekte rechterarm in de lucht, met de eveneens gestrekte handpalm omlaag, is sinds zijn dood verboden in onder meer Duitsland, Oostenrijk en Tsjechië. In Nederland mag het wel, maar kan iemand er toch voor worden beboet op grond van belediging. De groet wordt soms ook als provocatiemiddel gebruikt. Zo ontving Aston Villa doelman Mark Bosnich in 1996 een geldboete van 2.700 gulden voor het brengen van de Hitlergroet aan supporters van Tottenham Hotspur, moesten twee Europarlementariërs voor hetzelfde vergrijp beide 3.060 euro betalen en een schorsing van tien dagen uitzitten, slingerden twee agenten een 29-jarige man uit Middelburg op de bon omdat hij hen tot twee keer toe de groet bracht en betrad de Noorse massamoordenaar Anders Breivik vorig jaar op deze manier de rechtszaal in de hoop met deze foto’s de hele wereld over te gaan. En zo geschiedde.
Het door Hitler geschreven boek Mein Kampf mag door het vervallen van het auteursrecht sinds 1 januari 2016 weer worden gedrukt in Duitsland, maar het verkopen of aankopen ervan ligt nog steeds gevoelig. In diverse andere landen, zoals Israël, is het in bezit hebben van het naslagwerk nog steeds verboden. Ook in ons land was het lang onduidelijk of het boek wel of niet opnieuw verkocht mocht worden, totdat de Hoge Raad begin 2017 oordeelde dat het weer is toegestaan. Galeriehouder Michiel van Eyck besloot het boek, waaronder ook een door Hitler gesigneerd exemplaar, te koop aan te bieden in Amsterdam, en mag dit nu blijven doen vanwege de historische betekenis ervan. Ondanks de antisemitische passages die erin staan, waaronder het bestempelen van Joden al een ras. Een groep mensen dat volgens de oud kanselier niet ‘gewoon’ tussen de andere mensen leeft, maar altijd als parasiet in het lichaam van andere volkeren. Wel viel er een boete van 300 euro bij galeriebezoeker Arthur Graaf (bond van Antifascisten) op de mat, omdat hij er vijf pamfletten met teksten als ‘Verboden voor Joden, negers en moslims’ had neergelegd.
Uitlevering
Ook de naam Hitler zelf is verboden. Het is in Duitsland niet toegestaan je kinderen deze naam te geven of zelf deze naamsverandering te ondergaan. De voornaam Adolf mag wel, al moet je daarbij wel kunnen aantonen dat de naam al in je familie voorkomt. Hiermee wil de overheid voorkomen dat neonazi’s hun kinderen naar de massamoordenaar vernoemen. Ook het ontkennen van de Holocaust kan gevolgen hebben. In augustus overleed de Duitser Ernst Zündel die jarenlang beweerde dat het allemaal een Joods verzinsel was en Hitler in werkelijkheid ‘een vredelievende leider’. Sinds de jaren tachtig werd hij al meerdere malen veroordeeld wegens het verspreiden van valse informatie en nazipropaganda, zoals in zijn boek The Hitler we loved & why. In 2005 werd hij hiervoor door Canada, waar hij woonde en waar men hem omschreef als ‘een gevaar voor de nationale veiligheid’, uitgeleverd aan Duitsland. Daar kreeg hij in 2007 een jaar gevangenisstraf opgelegd.
De straffen staan in schril contrast met de tijd dat Hitler nog aan de macht was. Het meest bekende en tegelijkertijd bizarre geval is dat van de Berlijnse fabrieksmedewerkster Marianne Elise Kürchner, die in 1943 haar collega’s een grap over de leider van Duitsland vertelde. Deze luidde: ‘Hitler en Göring staan op een radiotoren, waarbij Hitler opmerkt dat hij iets wil doen om zijn inwoners te plezieren. Waarop Göring antwoordde: Waarom spring je dan niet van de toren?’ Een vrij onschuldig mopje dat echter al snel leidde tot haar dood. Een jaar later overkwam priester Joseph Müller hetzelfde. Ook hij werd aangeklaagd en ter dood veroordeeld. Tegelijkertijd met deze gebeurtenissen, ging aan de overkant van de grote plas de korte animatiefilm Der Fuehrer’s Face, later Donald Duck in Nutzi Land genoemd, van Disney in première. Hierin heeft de bekende getekende eend een nachtmerrie waarin hij moet werken in een Duitse wapenfabriek en bij elk portret van Hitler de nazigroet moet uitvoeren, waarna hij hem bekogeld met een tomaat. Terwijl in Duitsland zelf twee mensen werden omgebracht voor het vertellen van een grap, won Disney in Amerika een Oscar voor beste korte film.
Een namaak Hitler onthoofden is klaarblijkelijk ook strafbaar, en in het volgende geval gaat het om de schade die een destijds 42-jarige politieman in 2009 aan een wassen beeld van de Oostenrijker aanbracht. Omdat Hitler in Madame Tussauds vlakbij een gedenkteken voor de slachtoffers van de holocaust stond, vond de man het onverdedigbaar dat het beeld er nog langer zou blijven staan. Bij het onthoofden van de Führer verwondde hij tevens een bewaker aan zijn pols. Totale schade: 6.325 euro, de hoogte van de boete: 900 euro. De firma Amicomp uit Koekange in Drenthe ging vorig jaar nog een stapje verder. Softwarespecialisten brachten in Nederland het uit 1993 stammende computerspel Hatewar in Nederland uit, dat volgens het OM racistisch en godslasterlijk is. Het spel toont bij het opstarten onder meer Adolf Hitler, hakenkruizen en de tekst ‘Raus, Juden, Raus’. De speler van het spel heeft vervolgens de mogelijkheid om joden, negers, Jezus, Maria en de Heilige Geest kapot te schieten om daarmee punten te scoren. Na het aanvankelijk uit de handel nemen van het spel, volgde later alsnog vrijspraak. ‘Het spel symboliseert tegenstellingen en daarmee de haat die in de wereld leeft’, aldus de rechtbank.
Een uitspraak waar niemand op tegen was en die vooral veel applaus opleverde, was die van Jeb Bush, broer van oud president George W. Bush en in 2016 kandidaat voor diezelfde functie. Op de vraag of hij ‘baby Hitler’ zou vermoorden als hij de mogelijkheid had om terug in de tijd te reizen, antwoordde hij: Hell, yeah. I would! Gotta do it. Even if that means I would alter the future and with possible unknown consequences in the present.’
