‘Koreaanse Dr. Fauci’ over het beleid in zijn land
Exclusief voor Reporters Online
De internationale pers is al weken vol lof over de Koreaanse aanpak van het nieuwe coronavirus. Centraal daarin staan mondkapjes, massaal testen, strikte isolatie- en quarantainemaatregelen en geen school-, bar- of andere sluitingen behalve grote bijeenkomsten. Na een eerste grote uitbraak in de Shincheonji-kerkgemeenschap, is het aantal gevallen en in het bijzonder sterfgevallen relatief laag gebleven: op 1 april staat dat laatste op 161.
De Koreaanse aanpak is heel anders dan wat de meeste westerse landen in eerste instantie hebben gedaan om het virus te bestrijden: het testen van alle verdachte gevallen en systematische contactonderzoek om de verspreiding in de kiem te smoren werden al snel gestaakt, er werd ingezet op steeds strengere sociale afstandsmaatregelen om de verspreiding zodanig in te perken dat de ziekenhuizen niet overspoeld raken.
Die Westerse benadering lijkt, zoals een andere Aziatische expert, Daxin Ni van de Chinese CDC schreef, te zijn geworteld in protocollen voor een grieppandemie – want dat was waar Westerse regeringen op rekenden. Influenza kan vanwege zijn eigenschappen niet worden ingedamd. Maar COVID-19 is niet zoals influenza en, zoals landen als Singapore, Taiwan en Zuid-Korea tot nu toe lijken te laten zien, lijkt het mogelijk om het in te dammen door wat Daxin Ni een SARS-achtige benadering noemde. Westerse landen zoals de VS en Duitsland lijken op die lijn te gaan inzetten om straks, na de eerste piek het virus onder controle te kunnen krijgen en ook Nederland lijkt beetje bij beetje op te schuiven richting deze aanpak om straks van onze intelligente lockdown af te komen.
Ik sprak er aan de telefoon over met een van de toonaangevende experts in Zuid-Korea, ook wel bekend als ‘de Koreaanse Dr. Fauci’. Als president van de Koreaanse Society of Infectious Diseases, is professor Woo-Joo Kim net zo invloedrijk in zijn land als Fauci in de VS, en tegelijk is hij niet bang om kritiek te uiten op het beleid van zijn regering. De hoogleraar infectieziekten aan de Korea Universiteit duidt de sterke en de zwakke punten van het beleid en verwondert zich over een aantal van de westerse maatregelen – of de afwezigheid ervan.
Was de Koreaanse aanpak inderdaad gebaseerd op de in 2003 ontwikkelde SARS-aanpak?
Nou ja, wij hebben onze lessen vooral geleerd van een ander coronavirus, MERS, dat in 2015 uitbrak. Hierdoor hebben we veel maatregelen genomen op het gebied van infectiecontrole en volksgezondheid. We konden de MERS-aanpak nu niet zomaar kopiëren. MERS was erg dodelijk, rond de 20 procent in ons land, maar het verspreidde zich vrijwel alleen binnen ziekenhuizen, daarom lijkt het om het makkelijker onder controle te krijgen. COVID-19 verspreidt zich gemakkelijker, vooral onder familieleden en in kerken verpleeghuizen, cafés en openbaar vervoer. Daarom het is niet gemakkelijk in te dammen.
Hoe staat het er nu in Korea voor?
Dat veel internationale media lovend zijn over de Koreaanse aanpak vind ik niet helemaal terecht. In februari hadden we een uitbraak in de kerkgemeenschap, Shincheonji, met meer dan 5000 gevallen. Die uitbraak hebben we niet onder controle weten te houden. Wat wel goed is: we hebben heel veel testkits geproduceerd. Maar verder ben ik niet zo blij met onze regering. Nu hebben we het onder controle, maar er is een uitbraak gaande in langdurige zorginstellingen en verpleeghuizen met een hoog sterftecijfer. Elke dag hebben we nieuw bevestigde gevallen, ongeveer 100, waarvan de meeste geïmporteerd zijn uit Europa en Noord-Amerika. Hierdoor maak ik me zorgen over een mogelijke tweede uitbraak in de metropool Seoul. We zijn dus erg voorzichtig en zeker niet zelfgenoegzaam.
De grenzen zijn dus nog niet gesloten?
Nee, ik heb het de regering aanbevolen, maar onze regering is nog altijd erg royaal tegenover reizigers. Op de internationale luchthaven is er een quarantainebureau, waar alleen symptomatische mensen getest worden. Degenen die positief blijken, moeten 14 dagen in zelfisolatie. Oorspronkelijk was de regering van plan alle binnenkomende passagiers uit Europa en Noord-Amerika te testen. Maar dit zou elke dag meer dan 1.000 tests betekenen, dus de regering besloot dat dit niet haalbaar was.
Waarom testen ze niet elke inkomende passagier? Ze hebben de capaciteit, toch?
Ja, mijn advies was om alle binnenkomende Europese en Noord-Amerikaanse passagiers te testen. Maar het zou duren ongeveer een dag voor de passagiers hun resultaat hadden. Ik adviseerde nog om een sneltest te introduceren die het resultaat binnen een uur zou kunnen leveren, maar deze machine is nog niet goedgekeurd in Korea.
Hoe werkt contactonderzoek in Korea? Wordt het nog steeds in alle gevallen gedaan?
De Koreaanse CDC stuurt epidemiologische onderzoekers om bevestigde gevallen te identificeren en contact op te sporen voor uitbraakclusters. Voor individuele gevallen doet de Koreaanse GGD het werk. Ze proberen nog steeds contact op te nemen met alle mensen die contact hebben gehad met de geïnfecteerde persoon tot twee dagen voor het begin van de symptomen. Intensieve contacten moeten twee weken in thuisquarantaine thuis en als ze symptomen krijgen, worden ze getest. Het proces is zeer arbeids- intensief. Maar het is belangrijk: sommige mensen volgden de quarantainevoorschriften niet op en reisden naar een ander gebied, waar ze nieuwe uitbraken veroorzaakten.
Is thuisquarantaine voor de contacten verplicht?
Ja, thuisquarantaine is verplicht. De boete is 3 miljoen Koreaanse won, bijna 2500 dollar. Maar tot nu toe is het niet krachtig gehandhaafd. Voor nauwe contacten van de positieve gevallen, ontwikkelde de Koreaanse CDC ontwikkelde een self quarantaine smartphone applicatie. Ze krijgen de opdracht om twee weken in quarantaine te gaan en worden via de app gemonitord. GPS wordt gebruikt om te controleren of ze nog in huis zijn.
En wat als ze het huis verlaten zonder smartphone? Of zou een Koreaan dat nooit doen?
Ja, dat is een zwak punt, ze zouden het huis kunnen verlaten met een andere telefoon. Maar dan riskeren ze dus een boete.
Hoeveel mensen zijn betrokken bij het contactonderzoek?
Dat weet ik niet precies. De Koreaanse regering kondigde de kritieke fase van de medische noodtoestand op 23 februari. Vervolgens is een groot aantal mensen met een medische achtergrond aangetrokken. Politieagenten helpen ook bij het opsporen van nauwe contacten. Ze bouwden een systeem op basis van bewakingsbeelden, om nauwe contacten te traceren, daarbij leunden ze op hun MERS-ervaring. Die ervaring heeft ons veel geholpen.
Wat wordt er gedaan met mensen die positief blijken?
Artsen bepalen de ernst van de ziekte. Met koorts worden ze opgenomen in speciaal hiervoor aangewezen ziekenhuizen. Voor mensen met milde symptomen heeft de Koreaanse regering residentiële behandelcentra opgericht. Veel bedrijven hebben hun eigen onderwijscentra en de overheid heeft deze nu in gebruik. In zo’n centrum zitten maximaal zo’n 200 COVID-gevallen, tot ze in 48 uur twee keer positief testen, of bij ernstiger wordende klachten worden overgeplaatst naar het ziekenhuis.
Wat vindt u van het Nederlandse isolatiebeleid: thuisisolatie bij familie, vaak zonder getest te worden?
Hmm, dat is niet goed, je krijgt familieclusters. En kunnen ze nog steeds winkelen? Hmm … Kijk. Dit is geen pandemische griep. Velen in de West denken dat het door groepsimmuniteit kan worden gestopt, maar wat mij betreft is het een vergissing om daarop in te zetten. COVID-19 lijkt bij gezonde mensen veel op griep – maar het verschil is de hoge sterfte bij ouderen en mensen met andere aandoeningen.
Welke patiënten worden in Korea behandeld op de intensive care? In Nederland zijn het meestal niet de alleroudsten omdat ze vaak te zwak zijn en er geen baat bij hebben.
Tijdens de uitbraak van februari tot begin maart konden de IC’s het niet aan. Meer dan 1000 bevestigde gevallen wachtten thuis op hun ziekenhuisopname . Jongere mensen werden in het ziekenhuis opgenomen omdat ze zelf naar de ziekenhuizen kwamen, ouderen moesten daardoor nog langer wachtten of kwamen als het heel slecht ging met de ambulance binnen. Ik riep de regering op om juist die ouderen eerst op te nemen.
Hoe zit het nu met het behandelen van de zwakste patiënten omdat het hen niet ten goede zou komen? Komt dat voor?
Dat zou in onze cultuur geen optie zijn. We bewonderen de ouderen zo erg dat we ze nooit zouden opgeven. Zelfs als er geen bedden meer zijn, zouden we dat niet openlijk zeggen, zo’n schande zou het zijn.
Welke maatregelen zou u ons aanraden om in Europa te nemen om onze aanpak te verbeteren?
Nou, met een wijdverspreide uitbraak, kan ik me voorstellen dat je gaat voor het beperken van de schade. Maar het is geen griep, dus het zou slim zijn om indien mogelijk terug te gaan naar contactonderzoek en isolatie. We hebben geen tamiflu, geen vaccin zoals in 2009. We moeten de transmissieketen doorbreken.
Is het mogelijk om terug te gaan van mitigatie naar beheersing?
Ik denk het. Hier in Korea hebben we geen lockdown hoeven toepassen. We proberen mensen te houden aan algemene voorschriften zoals handen wassen, masker dragen, sociale afstand. Die traditionele aanpak werkte tot nu toe goed. Bijna iedereen hier draagt in de openbare ruimte een masker, dat heeft veel geholpen. Met name in zeer drukke gesloten ruimtes, zoals in de kerk, in callcenter, openbaar vervoer.
In Europa dragen mensen ze niet veel en zelfs gezondheidsadviezen stellen vaak dat het niet veel helpt of het infectiepercentage zou kunnen verhogen. Zelfs WHO’s Mike Ryan zei het deze week.
Ik begrijp niet dat mensen niet geloven dat maskers infectie voorkomen. En ik begrijp helemaal niet dat ze niet nuttig worden geacht voor gewone burgers. Het is bewezen dat het infectie voorkomt. Tijdens de SARS-uitbraak in 2003 in Hong Kong, Taiwan en Singapore raakten gezondheidswerkers zonder maskers besmet. Nadat ze ze begonnen te dragen, werd het teruggebracht tot bijna nul. We geloven dat maskers, handen wassen en zelfs het schoonmaken van de omgeving ons veel hebben geholpen om virale verspreiding te voorkomen.
Maar gezondheidsautoriteiten zeggen hier dat maskers moeilijk aan te brengen zijn, mensen zullen vaker hun gezicht aanraken …
Daarom raden we masker aan op drukke plaatsen, en juist naast het regelmatig wassen van de handen. Ik begrijp niet waarom ze het niet gewoon duidelijk kunnen uitleggen, zodat mensen dit goed kunnen doen, net als met handen wassen.
Welke soorten maskers raadt u aan?
Voor gewone mensen en mensen ziekenhuiskantoren en op gewone ziekenhuisafdelingen, raad ik chirurgische maskers aan. De professionelere N95 is bedoeld voor een hoge mate van besmettelijkheid, dus zorgverleners die COVID-19-patiënten behandelen. De N95 is erg oncomfortabel en heeft een zeer gesloten pasvorm. Chirurgische maskers voorkomen meer dan 80% als je ze op de juiste manier draagt.
Waarom denkt u dat Europeanen zo afkerig zijn van maskers?
Ik denk dat de echte reden is dat ze de uitbraken van SARS en MERS niet hebben meegemaakt. Die uitbraken hebben ons lessen geleerd. Als je kijkt naar de grafieken, zie je dat het virus abrupt verspreidt in landen zonder maskers. Ik hoorde dat jullie er een tekort aan hebben. Wij hebben nu ook een tekort aan chirurgische maskers. De president verontschuldigde zich hiervoor en we mogen er nog maximaal twee per week kopen. Dat is uitgegroeid tot een moderne traditie: elke maandagochtend staan mensen in de rij voor winkels om ze te kopen.
