Kreta is het grootste eiland van Griekenland en ook één van de grootste eilanden in de Middellandse Zee. Kreta heeft een rijke geschiedenis van regionale zeehandel en culturele uitwisseling. Die geschiedenis is voor een deel bewaard gebleven en te bewonderen in prachtige musea en indrukwekkende archeologische sites.
Zes historische hoogtepunten op Kreta die je niet mag missen…
1. ARCHEOLOGISCH MUSEUM IN HERAKLION
Eén van de belangrijkste musea in Griekenland. Hier zijn vondsten te bewonderen van opgravingen uit Knossos, Phaistos, Agia Triada, Malia en andere belangrijke centra van het oude Minoïsche Kreta. Denk aan vazen, beeldhouwkunst, zegelstenen, sieraden, kleine beeldjes, graftombes en schitterende muurschilderingen uit koninklijke en kleine paleizen en villa’s van de elite.
De schijf van Phaistos
In het Archeologisch Museum in Heraklion ligt de mysterieuze schijf van Phaistos. Het is een schijf van klei van ongeveer 16 cm met hiëroglyfen die in spiraalvorm van buiten naar binnen lopen. De schijf werd in 1908 gevonden bij Phaiop, de Minoïsche site Phaistos, en dateert uit 1700 tot 1600 v.Chr. Het schrift is tot op heden niet ontcijferd…
Juweel met bijen
Ook in dit museum is dit prachtige juweel te bewonderen. Het werd gevonden bij de opgraving van Malia dat circa 37 km ten oosten van Heraklionen ligt. Het juweel laat twee bijen zien die druppels honing dragen naar de honingraat.
2. ARCHEOLOGISCH MUSEUM VAN CHANIA
Chania ligt aan de noordkust 140 km ten westen van Heraklion. Het museum ligt in het oude stadscentrum en is gevestigd in een Venetiaanse kerk. In het oostelijke deel van het gebouw vind je opgravingen uit de Neolithische tijd (5.300 – 3.200 v.Chr) tot de late Minoïsche periode (1700 – 1450 v.Chr) ; in het westelijke deel opgravingen uit de geometrische periode (1050 tot 720 v.Chr) tot de Romeinse tijd (753 v.Chr tot 476 n.Chr). Je vindt er aardewerk, gravures, beeldhouwkunst, metallurgie, sieraden, munten en prachtige mozaïekvloeren uit de Romeinse periode.
3. ARCHEOLOGISCH MUSEUM VAN RETHYMNO
Rethhymo ligt 60 km ten westen van He(1)raklion aan de noordkust van Kreta. Het museum is gehuisvest in een pentagon gebouw dat tijdens de Turkse bezetting van Kreta (1453-1821) gebruikt werd om het fort te verdedigen. De opgravingen in dit kleine museum zijn chronologisch en overzichtelijk opgesteld en beslaan de prehistorische en historische tijd. Je vindt hier veel keramiek, beeldhouwwerken en een muntencollectie. Kopstuk is een marmeren beeld van Aphrodite, een Romeinse kopie van het beroemde Griekse standbeeld van de Godin van de liefde.
4. KNOSSOS ARCHEOLOGISCHE SITE
Het paleis van Knossos is het grootste centrum van de Minoïsche beschaving en ligt vijf kilometer ten zuiden van Heraklion. Het paleis (van Koning Minos) is een gestructureerd stadscentrum rond een groot centraal terrein. Onderzoekers herkennen een ‘labyrint’ in het complexe systeem van gangen en kamers.
5. PHAISTOS ARCHEOLOGISCHE SITE
Het Minoïsche Paleis van Phaistos ligt in de Messara vallei 55 km ten zuiden van Heraklion. Het paleis was het centrum van een stad die in de prehistorie is ontstaan en bloeide van ongeveer 6000 v.Chr. tot 100 v.Chr. Volgens de mythologie was Phaistos de zetel van koning Radamanthis, broer van koning Minos. De belangrijkste opgravingen in Phaistos zijn de paleizen met terrassen, koninklijke wijken, bergruimtes en grote trappen.
6. SPINALONGA
Het schiereiland Spinalonga is bereikbaar vanaf de havenstadjes Agios Nikolaos en Elounda. De historie gaat minder ver terug dan bij de andere sites, maar toch is deze plek absoluut het bezoeken waard! Toen de Turkse dreiging in de 16e eeuw steeds groter werd, hebben de Venetianen hier een machtige vesting gebouwd. Later, van 1903 tot 1957, deed de vesting dienst als leprozenkolonie. Uit de wijde omgeving werden mensen met lepra, toentertijd een ongeneeslijke besmettelijke ziekte, naar Spinalonga gebracht. Op het eiland is een tentoonstelling die de indrukwekkende geschiedenis van het eiland vertelt.
De achtergrond van historisch Kreta…
DE MINOÏSCHE BESCHAVING
Veel archeologische schatten op Kreta zijn te danken aan de Minoïers, een volk dat 5000 tot 3000 jaar geleden op het eiland leefde. De naam is afgeleid van koning Minos, die volgens de legende ooit over Kreta heerste. De bekendste overblijfselen van deze beschaving zijn de ruïnes in Knossos, destijds de hoofdstad van het Minoïsche rijk.
De Minoïsche beschaving is één van de oudst bekende beschavingen in Europa. Hij ontstond toen immigranten zich op Kreta vestigden en nieuwe technieken introduceerden zoals metaalbewerking. Liefde voor de zee en scheepvaart was een belangrijk onderdeel van de Minoïsche cultuur. Al snel werd Kreta door haar centrale ligging het middelpunt van de handel in het Middellandse zeegebied. De Minoïers dreven uitgebreid handel en verkochten landbouwproducten (olijfolie, wijn en graan) en kunstobjecten van aardewerk, brons en metaal.
De welvaart nam toe. Mensen trokken naar de steden en er werden grote paleizen en huizen gebouwd. Het paleis van Knossos was het grootste van Kreta, maar ook in andere plaatsen stonden grote paleizen. De paleizen hadden ook een belangrijke economische functie. In elk paleis waren werk- en opslagplaatsen voor voedsel en grondstoffen. Ook werden de paleizen gebruikt voor religieuze ceremonies.
Het geloof van de Minoïers leek veel op dat van de oude Egyptenaren, ze geloofden in het bestaan van meerdere goden. De minoïers leefden ongeveer 2000 jaar in welvaart. Door een serie van natuurrampen raakte de beschaving erg verzwakt. Daarna werd Kreta overgenomen door de Myceners, die al heersten over het Griekse vasteland. Daarmee kwam de Minoïsche beschaving ten einde.
OLYMPUS EN DE GODEN
De archeologische geschiedenis van Griekenland is doorspekt met mythologie. De berg Olympus speelt daarin een centrale rol. De berg ligt op vaste land niet ver van de kust, ten zuidwesten van Thessaloniki en is sinds 1938 een nationaal park: Nationaal park Olympos. Het is met bijna 3000 meter de hoogste berg van Griekenland.
De Griekse dichter Homerus noemde hem het ‘Huis van de goden’. Volgens de oude mythen woonden op de top van de berg twaalf Griekse goden, waaronder oppergod Zeus. De goden werden de Olympiërs genoemd. Naast de twaalf Olympiërs komen er vele andere goden voor in de Griekse mythologie. Zo werd bijna elk (natuur)verschijnsel in de mensenwereld toegeschreven aan een god. Om hoeveel goden het precies gaat, is lastig te zeggen omdat er veel verschillende versies bestaan van de Griekse verhalen.
DE MYTHE VAN KONING MINOS EN DE MINOTAURUS
Op Kreta is een belangrijke mythe het verhaal van Koning Minos en de minotaurus. Minos was de zoon van de god Zeus en godin Europa. Hij woonde in het paleis van Knossos op Kreta. Minos had onenigheid met zijn broers over wie de rechtmatige koning van Kreta was. Hij vroeg daarom de zeegod Poseidon om een teken dat hij de rechtmatige koning was. Poseidon stuurde een witte stier als teken van het koningschap, op voorwaarde dat de stier meteen geofferd zou worden.
Koning Minos vond het dier zo mooi dat hij in plaats daarvan een gewone stier offerde. Als wraak zorgde Poseidon ervoor dat Minos’ vrouw Pasiphaë verliefd werd op de stier. Ze werd zelfs zwanger van de stier en baarde de Minotaurus: een wezen met een mensenlichaam en stierenkop. Koning Minos liet de Minotaurus opsluiten in het labyrint onder het paleis. Wie eenmaal het labyrint binnen ging, kon de uitgang nooit meer vinden…
Toen de zoon van Minos, de atleet Androgeus, werd vermoord in Athene zinde Minos op wraak. Hij verplichtte Athene jaarlijks zeven jongens en zeven maagden naar Kreta te sturen, die het labyrint in moesten en verslonden werden door de Minotaurus. Dit ging jaren zo door…
Na negen jaar offerde Theseus, de zoon van koning Aegeus van Athene, zich op om vrijwillig het doolhof in te gaan en de Minotaurus te doden. Hij kreeg daarbij hulp van Ariadne, de mooie dochter van Minos, die na zijn aankomst op het paleis op slag verliefd op hem was geworden. Zij gaf hem een bolletje wol om de weg uit het labyrint terug te vinden. Theseus ging het labyrint binnen, doodde de Minotaurus met het zwaard dat hij van zijn vader Aegeus had gekregen en vond de uitgang weer terug door de wol van Ariadne.
KRETA FACTS & FIGURES
• 8.303 km² – 1050 km kust
• 622.000 inwoners
• 11 steden – 570 dorpen
• 3 miljoen toeristen/jaar
• 1 uur tijdsverschil
• Hoofdstad: Heraklion
• Inwoners: Kretenzers
• De openbare bus is handig en goedkoop
Foto van Egor Myznik via Unsplash
