Jiska (27 jaar) werkt als marketeer en woont samen met haar vriend. Op haar 18e kreeg ze anorexia. Inmiddels is ze hersteld en begeleid ze groepen bij Stichting JIJ, een vrijwilligersorganisatie die ondersteuning biedt aan mensen met eetproblemen vanuit ervaringsdeskundigheid.
‘Ik heb veel geleerd van mijn eetstoornis. Het belangrijkste is misschien wel de wetenschap dat hoe hopeloos je je ook kan voelen, je toch nog beter kan worden. Er is geen handboek, de weg is anders voor iedereen, maar de ‘gezonde jij’ zit er altijd nog onder. Ik dacht dat ik mijzelf helemaal kwijt was en dat ik er nooit meer vanaf zou komen, maar ik was er nog! Door mijn angsten aan te gaan en aandacht te geven aan mijn gezonde ik, de persoon die ik was en weer wilde zijn, won ik steeds een stukje terrein terug.
De ‘truukjes’ die ik in therapie geleerd heb, helpen me nog steeds in het leven. Lijstjes maken bijvoorbeeld, opschrijven wat ik nog wil of waar ik me goed over goed. Of het bij me dragen van een foto van ‘de kleine mij’. Dat meisje ben ik nog steeds en zij is mijn verantwoordelijkheid. Zou ik haar honger laten leiden of ‘s avonds eindeloos rondjes laten lopen door de stad? Als je op die manier met een beetje afstand naar jezelf kunt kijken, voel je vaak beter wat je nodig hebt. Ik kan nu voor mezelf zorgen met aandacht en liefde zoals ik dat zou doen voor mijn kleine ‘mij’. Maar daar ging wel een pad aan vooraf…
Mijn eetstoornis begon toen ik ongeveer een jaar op kamers woonde. Eten was nooit eerder een probleem, ik was hier als puber juist heel vrij in en was nooit echt met mijn gewicht bezig. Wel had ik van jongs af aan veel angsten. Waarom zweeft de aarde in het heelal? Wat is de invloed van straling? Ik was bang voor dingen die ik niet kon begrijpen of verklaren. Voor mijn ouders was het lastig mij hierin gerust te stellen, want wat zijn daarop de antwoorden?
Op mijn 11de gingen mijn ouders – voor mij heel plotseling – uit elkaar. Vanaf toen was de thuissituatie erg onrustig. Die onrust duurde mijn hele pubertijd. Op mijn 16de haalde ik mijn havodiploma en besloot ik te gaan studeren aan de andere kant van het land. Op kamers gaan leek me leuk en zorgde ervoor dat de rust weer wat wederkeerde. Ik richtte me volop op mijn studie en haalde mijn propedeuse in één jaar. Toen ik in het tweede jaar begon en in rustiger vaarwater terecht kwam, ging het mis.
Er kwam ruimte voor gevoelens en gedachtes over de onrustige periode thuis. Ik probeerde ze weg te drukken door de hele tijd bezig te blijven, maar ze werden alleen maar sterker. Ik snapte niet waarom ik me zo voelde en vond mezelf ondankbaar. Ik had nu toch een goed leven? Ik had inmiddels een relatie met mijn vriend en probeerde me met man en macht goed en gelukkig te voelen. Toch bleef ik hangen in nare herinneringen van het verleden. Onbewust heb ik misschien gedacht: als het me niet lukt me goed te voelen, dan voel ik liever niets. Toen is het gerommel met eten – of eigenlijk het niet-eten – begonnen.
Als ik nu terugkijk op deze eerste periode van mijn anorexia zie ik hoe de angst die ik steeds probeerde weg te drukken zich manifesteerde in de eetstoornis. In plaats van bang voor gevoelens en het leven, werd ik bang voor eten en bang om aan te komen. Deze eerste periode was echt een ‘deep dive’, van de ene op de andere dag durfde ik bepaalde dingen niet meer te eten en kon ik extreem in paniek raken. Ook qua beweging werd ik snel heel obsessief. Ik zat geen moment meer stil, ik maakte schoon, ging boodschappen doen, een rondje lopen…
Mijn vriend en andere mensen die dicht bij mij stonden hadden al snel door dat het niet goed ging en spraken mij erop aan. Ik zag het zelf ook maar besefte niet goed hoe snel ik achteruitging. Binnen een paar maanden was ik compleet overgenomen door de eetstoornis. Ik was veel afgevallen en totaal geobsedeerd door eten en niet-eten. Ik maakte lijstjes en telde calorieën: alles moest minder, minder en nog eens minder. Ik realiseerde me dat ik iemand was geworden die ik helemaal niet wilde zijn. Ik wilde verantwoordelijkheid nemen en zocht hulp.
Ik wist toen nog niet hoe gecompliceerd de eetstoornis was. Ik dacht gewoon even mijn eten op de rit te krijgen… Maar zo eenvoudig was dat niet. Gelukkig kon ik redelijk snel terecht en begon ik met gesprekken bij de GGZ en afspraken bij een diëtiste. Ik weet nog dat ik mijn eerste eetlijst kreeg en dat daarop stond dat ik een ‘plakje’ peperkoek moest eten. Wat is een plakje? Hoeveel weegt dat? Ik woog al mijn eten en kon alleen nog maar denken in calorieën. Het werd steeds duidelijker dat mijn extreme paniek in de weg stond op mijn pad naar herstel. Ik kon dit nieuwe eetpatroon vanuit mijn studenten-studiootje niet oppakken en had meer mentale ondersteuning nodig. Ik moest mijn normale leven even stop zetten en switchte van ambulante behandeling naar dagbehandeling.
In dagbehandeling had ik een strak rooster: ontbijt, therapie, tussendoortje, therapie, lunch, therapie, weer een tussendoortje, therapie en avondeten. Elke dag iets anders en een heel scala aan verschillende therapieën. Ik maakte stappen in mijn herstel wat betreft het eten maar ik was nog steeds constant in paniek. Toen ik mijn eetpatroon weer op de rit had , kwamen de gevoelens en herinneringen uit mijn tienerjaren waar ik zo bang voor was, weer naar boven. Mijn therapeuten adviseerden me EMDR om de intensiviteit van de herinneringen af te halen en de paniek zo te kunnen remmen. Maar ik wilde dit niet. Ik was te bang en kon het nog niet aan. In plaats daarvan kreeg ik medicatie om de ‘scherpe randjes’; eraf te halen.
Deze behandeling heb ik op automatische piloot afgemaakt. Ik hoopte dat als ik door zou gaan met goed eten, de rest op magische wijze ook beter zou worden. Toen ik na een half jaar stopte met de dagbehandeling en mijn leven weer probeerde op te pakken, ging het vrijwel meteen weer mis. Zodra ik ook maar íets voelde, speelde de eetstoornis weer op. Ondanks dat ik wist dat het me geen steek verder zou brengen. Sterker nog: ik wilde het helemaal niet.
Ik heb een aantal maanden geprobeerd ‘gewoon’ te leven. Ik wilde zo veel en had dromen en doelen. Ik wilde leuke dingen doen met vrienden en collega’s, had een leuk baantje en volgde een interessante minor. Maar het lukte gewoon niet, ik voelde dat ik hard achteruitging en hoe complex de eetstoornis in elkaar zat. Ik zat in de greep en wist dat het me niet zomaar zou loslaten, tenzij ik echt aan de kern zou werken. Met al mijn kracht heb ik uiteindelijk besloten dat ik wilde herstellen, en nu écht.
Die tweede keer in de kliniek was totaal anders. Deze keer wist ik wat me te wachten stond. Ik wist op welke momenten ik was weggelopen en waar ik het nu moest aangaan. Ik was enorm gemotiveerd en wist zeker: ik kom hier niet een derde keer en ik ga ook niet mijn hele leven blijven sukkelen. Ik besefte dat, hoe eng ook, het aangaan van mijn angsten minder erg was dan mijn hele leven zo doorgaan. Ik zag zo duidelijk wat deze ziekte van me kon afnemen. Ik voelde een oerkracht in mij om beter te worden. Fysiek was ik op mijn slechtst, maar mentaal op mijn sterkst.
Dat was het omkeerpunt. Ik ging weer een aantal maanden in dagbehandeling en deze keer ging ik écht vooruit. Ik pakte alle hulp die me werd geboden met beide handen aan. Ook EMDR, toen ik lichamelijk wat was aangesterkt. Ik begon mezelf te herontdekken en weer te luisteren naar mijn lichaam. Ik wilde weer eten als ik honger had, voor mezelf, en niet omdat ik aan een eet-lijst moet voldoen. Voelen in het moment en me niet meer laten leiden door mijn (eetstoornis)gedachtes.
Die tweede ronde in de kliniek was – naar omstandigheden – superfijn. Ik kon zelf vormgeven aan mijn herstelproces. Dat ging niet zonder slag of stoot, maar ik merkte dat als ik zelf openstond voor tips en suggesties van mijn behandelaren, zij ook openstonden voor mijn inbreng. Waar ik tijdens de eerste behandeling regelmatig te horen kreeg dat ik ‘ambivalent’ gedrag vertoonde – ik zei het één maar deed het ander – kwam deze keer de motivatie echt uit mijzelf. Ik vocht voor de mooie momenten en als het even wat minder ging, sprak ik dit uit. Ik vond het heel eng om hulp te vragen, maar ben zo blij dat ik het gedaan heb! Ik ben ook super dankbaar dat iedereen er nog was, ondanks dat ik ze die eerste keer zo hard van me af had geduwd. Door mijn familie, vriend en een aantal vriendinnen voelde ik dat de ‘Jiska zonder eetstoornis’ er nog was. Stapje voor stapje werd ik beter.
Een belangrijk moment in mijn herstel was het loslaten van mijn eet-lijst. Ik wilde weer leren eten op gevoel, in het moment. Ik wilde mijzelf bewust voeden met nieuwe energie omdat ik nog zo veel wilde betekenen voor anderen en voor de wereld. Het was ontzettend spannend omdat ik veel dingen compleet opnieuw moest ontdekken. Ik wist niet meer wat ik lekker vond en mijn honger- en verzadigingsgevoelens waren door de war. Ik heb heel veel verschillende dingen geproefd en weer geleerd om dingen ‘door elkaar heen’ te eten. Het was een periode van experimenteren, vallen en weer opstaan. Een hele zoektocht waar ik veel van heb geleerd.
Mijn laatste behandeling ligt nu drie jaar achter me. Inmiddels woon ik samen met mijn vriend en dit jaar gaan we trouwen. Ik voel me hersteld als het gaat om mijn eetstoornis. Ik eet volledig op gevoel, vind mijn gewicht niet meer zo belangrijk en tel geen calorieën meer. Angst is er soms nog wel, maar lang niet meer zo heftig als voorheen. Ik constateer het eerder, probeer het er te laten zijn en spreek het uit in mijn directe omgeving. Ik raak er niet meer van in paniek en dat is voor mij de grootste winst.
Als ik terugkijk op mijn pad, dan heb ik rust met hoe gegaan is. Ik heb het gevoel dat er iets moest gebeuren zodat ik mijzelf weer terug kon vinden. Een reset. Het werd een eetstoornis, maar het had net zo goed een ander psychisch probleem kunnen zijn. Ik moest aan de slag met mijn angsten. Een belangrijke les voor mij is dat het leven niet altijd geweldig leuk hoeft te zijn. Dat ik me soms ook rot mag voelen en dat dat oké is. Mijn blik op het leven is genuanceerder geworden en daardoor heb ik veel meer rust. Ik geniet enorm van alles wat ik terug heb gekregen en kijk met vertrouwen naar de toekomst.’
Meer ervaringsverhalen lezen?
Je leest ze in de herstelverhalenbundel van Stichting JIJ.
Het boek kun je bestellen door een mailtje te sturen naar info@stichting-jij.nl met in de subject herstelverhalenbundel. Je ontvang dan informatie over betaling en verzending.
Foto van Annie Spratt via Unsplash
