Verhoogde toeslagen voor huur, zorg en kind, een vakantie-uitkering tot honderden euro’s verhoging in 2024, energiecompensaties via gemeenten en andere belastingvoordelen bij een aangifte inkomstenbelasting die gelden voor de laagste inkomensklasse behoren tot actuele ontwikkelingen. Nederlandse politici praten graag over een groep met lage inkomens om hen financieel tegemoet te komen wat een nobel streven is. Het is goed dat de Nederlandse overheid zich hierom bekommert, maar er is een kanttekening. Politici binnen alle politieke partijen behoren tevens te weten dat deze groep dezelfde groep is die het CBS en RIVM aanwijst, op basis van statistische wetenschappelijke onderzoeken, als groep die het meest rookt.
Hogere zorgkosten
Zorgverzekeraars zien liever geen rokers. Er zijn tabellen waar voordelen genoemd staan voor het lichaam als iemand stopt met roken: na 24 uur koolmonoxide uit het lichaam, na 48 uur nicotine uit het lichaam, na een jaar is het risico op hart- en vaatziekten gehalveerd. Er geldt zelfs een vergoeding om te stoppen met roken. Dit houdt in dat de gezondheidsrisico’s, vanwege het roken, te veel zorgkosten met zich meebrengen. Het Trimbos-instituut is daar duidelijk over: “Roken is nog steeds de belangrijkste oorzaak van ziekte en sterfte in Nederland. Van de totale ziektelast komt 9,4% door roken, volgens het Volksgezondheid Toekomst Verkenning (VTV) 2018.”
Geen controle
Statistieken liegen niet. Wetenschappelijk is aangetoond dat meer mensen roken in de laagste inkomensklasse. Voor hen is eigenlijk geen geld over voor een pakje sigaretten. Ieder mens kijkt wat z’n portemonnee doet, hoeveel erin zit. Er is geen controle op uitgave bij uitbetaling van bijvoorbeeld hogere toeslagen, mits een huurtoeslag direct naar de verhuurder zou gaan voor daadwerkelijke vermindering van het huurbedrag of mits een zorgtoeslag direct naar een zorgverzekeraar gaat voor vermindering van de zorgpremie. Alle financiële voordelen komen direct in een portemonnee die voor allerlei inkopen kunnen worden aangewend. Het is feitelijk een manier om het gat te dichten van een duurder wordend pakje sigaretten.
Complex
Het genot van een sigaret behoort tot een stukje hedonisme. Een fervente rookster, die niet bij naam wil worden genoemd, zegt: “Als ze sigaretten ook al gaan afpakken.. Het is vaak het enige wat die mensen nog hebben.“ Met ‘die’ wordt de groep lage inkomens bedoeld. De volgende vraag staat voor de deur, want als hogere inkomens bijvoorbeeld gekort worden op vakantiegeld via belastingen, om het vakantiegeld van lagere inkomens te verhogen, waarom zou dat dan moeten zijn voor een pakje tabak vanuit een vrij te besteden deel dankzij dit soort belastingvoordelen? Het Nederlandse politieke belastingsysteem blijft complex met contrasten, hoe goed men de groep lagere inkomens ook probeert te helpen.
Dit artikel is gebaseerd op bronmateriaal uit overheidsbesluiten, belastingregels en onderzoeksinstituten. Het maakt een paradox binnen de samenleving inzichtelijk.
Foto solo sigaret van Boris Djuranovic, free photo Dreamstime
