Het huidige advies is om een uur van tevoren twee tabletten paracetamol of 500 mg naproxen te slikken, maar dit biedt niet altijd voldoende verlichting. Veel vrouwen melden
Stichting Ava, die zich inzet voor de belangen van vrouwen op het gebied van anticonceptie, pleit al langer voor betere pijnbestrijding bij het plaatsen van een spiraal. Ze vinden dat pijn bij vrouwen te vaak wordt genormaliseerd, terwijl sommige vrouwen tijdens het plaatsen juist extreme pijn ervaren.
In de Verenigde Staten zijn de richtlijnen onlangs aangepast om betere pijnbestrijding te adviseren, inclusief nieuwe opties zoals gels of sprays. Hoewel Nederlands onderzoek ook positieve resultaten laat zien voor zulke methoden, vindt het NHG dat er op dit moment nog niet genoeg bewijs is om de richtlijn aan te passen. Ze houden wel in de gaten of er binnenkort meer overtuigende onderzoeken verschijnen.
Dat pijnstilling geen overbodige luxe is, onderzocht journalist Vivienne Groenewoud afgelopen jaar naar aanleiding van alarmeerde berichten. Drie vrouwen deelden hun verhaal.
Barbara (26)
‘’Vanuit mijn tenen gaf ik een harde schreeuw, ik schrok er zelf van.’’
‘Op mijn vijftiende kreeg ik mijn eerste vriendje en ging ik aan de pil. Die slikte ik vijf jaar lang, maar ik kreeg steeds meer klachten. Ik werd neerslachtig en voelde me gewoon niet mezelf. Omdat ik dacht dat de pil daarmee te maken had, wilde ik ermee stoppen. Maar wat dan? Een condoom alleen vond ik te risicovol. Daarbij haalde het voor mij de spontaniteit weg. En ik was bang voor naalden, de prikpil zag ik dus ook niet zitten. Ik besprak het met mijn huisarts en zij adviseerde me een koperspiraal. Die kon ze zelf zetten, zei ze.
Zo makkelijk was het echter niet. Echt pijnlijk was het toen nog niet, maar het lukte mijn huisarts niet om de spiraal er goed in te krijgen. Waarom het niet lukte heeft ze niet uitgelegd, en ik heb er toen ook niet naar gevraagd. Het kwam vaker voor, zei ze, dus ik zocht er verder niets achter en kreeg een doorverwijzing voor de gynaecoloog.
‘Even doorbijten’ zei de gynaecoloog, terwijl hij de spiraal probeerde in te brengen. Het deed behoorlijk veel pijn. Ik voelde een hevige kramp in mijn buik, maar ik dacht toch: ‘Misschien stel ik me aan?’ Ik had op internet gelezen dat meiden zeiden ‘Ik had nergens last van’. Anderen vonden het juist wel heel pijnlijk, dus ik was met een gevoel van ‘ik zie het wel’ naar mijn afspraak gegaan. Nu zat ik in de stoel, met mijn benen in de beugels, terwijl de tranen over mijn wangen liepen. Ik was dolblij toen hij er uiteindelijk in zat.
Opgelucht ging ik naar huis, de pijn was inmiddels na een paar uur weer verdwenen, maar na vier dagen voelde ik iets raars. ‘Ik denk dat mijn spiraal aan het zakken is,’ zei ik tegen mijn vriend. Ik ben toen opnieuw naar het ziekenhuis gegaan om ‘m te laten controleren, en hij zat inderdaad niet meer goed. Hij moest eruit. Daarna zou de gynaecoloog hem er opnieuw inzetten, maar ook hem lukte het nu niet goed. Ik kreeg een echo, en daardoor werd duidelijk waarom het allemaal zo moeizaam ging: er zat een bocht in mijn baarmoederhals. De gynaecoloog was bang dat hij door mijn baarmoederhals heen zou prikken, om dat te voorkomen moest hij de baarmoederhals met een tang vastpakken en rechttrekken, terwijl hij de spiraal inbracht. Ik had twee opties: ik kon onder narcose worden gebracht, maar dat zou niet vergoed worden, of ik moest kiezen voor een ander voorbehoedsmiddel.
Ik was zo geschrokken dat ik zei: laat het maar even. Ik besloot voorlopig condooms te gebruiken. Ik zat net in een nieuwe relatie en het voelde ergens ook goed dat we samen de verantwoordelijkheid hadden. Maar uiteindelijk begon deze methode toch de spontaniteit van ons seksleven in de weg te zitten. Intussen had ik een andere gynaecoloog, een vrouw, en die zei dat ik ook voor een kleinere Kyleena spiraal kon gaan, ook suggereerde ze dat ik de vorige keer misschien onbewust meer gespannen was geweest, doordat de vorige gynaecoloog een man was. Ze had inderdaad ook op een nieuwe echo gezien dat er een bocht in mijn baarmoederhals zat, maar als ik me zou ontspannen, zou het wel meevallen. En deze keer was er een verpleegkundige die mijn hand vasthield en samen met mij een paar ademhalingsoefeningen deed. ‘Wat lief’ dacht ik, ‘zo gaat het wel’.
Maar dat viel direct tegen: Plotseling voelde ik ontzettend veel pijn, ondanks de paracetamol die ik geslikt had. Een felle, stekende pijn in mijn onderbuik, die gepaard ging met een hoop angst, zweet en tranen. Vanuit mijn tenen gaf ik een harde schreeuw, ik schrok er zelf gewoon van. Maar: de spiraal zat erin. Er werd nog een controle echo gemaakt, om te kijken of hij echt goed zat. Ik was ontzettend opgelucht, maar toen ik de gang van de afdeling opliep werd alles ineens korrelig en zwart. Ik kon nog net op de grond gaan liggen, voordat er verpleegkundigen kwamen die me op een bed legden en me suikerwater en een washandje gaven. Toch stopte het duizelige gevoel niet, steeds wanneer ik overeind kwam, werd het weer zwart.
‘Dit gebeurt bij één op de zoveel vrouwen’ zei een verpleegkundige tegen me. En dat sommige vrouwen zelfs al flauwvallen als ze in de stoel zitten, maar anderen huppelend de deur uitlopen. Uiteindelijk, na ongeveer drie kwartier, kon ik naar huis. Daarna had ik nog zes weken lang lichte bloedingen en kramp, voordat de klachten stopten. Ondanks het hele avontuur ben ik er nu wel blij mee. De pijn is weg, maar het zetten van mijn spiraal was echt wel traumatisch en had het wel veel fijner gevonden als de mogelijkheid tot een verdoving er was geweest. Dat moet echt beter kunnen.’’
Chantal (35)
‘’Ik was van binnen voortdurend ontstoken.’’
‘’In 2017 besloot ik een koperspiraal te laten plaatsen. De belangrijkste reden daarvoor was dat ik niet elke dag met mijn anticonceptie bezig wilde zijn. Ik werkte op dat moment in de horeca en had een eigen bedrijf, mijn leven was zo hectisch dat ik niet elke dag op een vaste tijd de pil kon nemen. Condooms vond ik ook niet ideaal, vooral niet sinds er een keer een was zoek geraakt tijdens de seks en de ander dat vergeten was mee te delen. Die stress wilde ik niet meer.
Een spiraal leek me daarom ideaal: het is betrouwbaar en je hebt er geen omkijken naar. Ik had een paar vriendinnen die er ook een hadden, en die waren niet heel negatief over het plaatsingsproces. Ik wist wel dat het soms een beetje vervelend kon zijn, maar ik vond mezelf wel stoer genoeg.
Dapper vertrok ik de dag van de plaatsing. Op de fiets, naar de huisarts, zo’n negenhonderd meter verderop. Het plaatsen deed meer pijn dan ik had verwacht. Ik werd misselijk en ik wilde zo min mogelijk bewegen. Het voelde alsof ik heel hard in mijn baarmoeder werd gestompt. Toen ik er voorzichtig een opmerking over maakte, wuifde mijn huisarts het een beetje weg. Dit was niet heel uitzonderlijk, ik moest maar rustig aan doen. Toen ie er eenmaal inzat, heb ik toch maar een vriend gebeld om te vragen of hij me kon komen ophalen. Ik moest aan de lopende band spugen en zag mezelf niet naar huis fietsen, ook al was het maar een klein stukje. De rest van de dag heb ik als een lam vogeltje op de bank gelegen met een flinke dosis paracetamol en ibuprofen. Daarna werd de pijn wel minder, maar die nam altijd flink toe voor en tijdens mijn menstruatie. Van tevoren wist ik wel dat je wat last kon hebben, dus ik dacht steeds: ‘het wordt vanzelf minder’. Als ik de symptomen opzocht las ik dat het wel tot een half jaar kon duren voordat het allemaal tot rust gekomen was. Het was ook wel een tijdje stabiel, maar sinds 2019 begon de pijn toe te nemen. Als ik het er met de huisarts over had, kreeg ik te horen dat het normaal was en dat ik naproxen moest gebruiken tegen de pijn. Maar dat hielp niet. Daarna werd Aleve Feminax geadviseerd. De eerste keer dat ik dat heb gebruikt, ’s nachts, heb ik mij ’s ochtends ziek moeten melden want het effect was zo heftig dat ik half lag te spacen.De pijn werd steeds heviger en ook mijn bloedingen, van vijf dagen naar wel een dag of tien, twaalf. Het dragen van broeken was twee weken per maand geen optie, omdat er anders te veel druk op de spiraal stond. Ik voelde de spiraal ook echt zitten, het was precies op die plek..
De reden dat ik ‘m liet zitten was omdat ik wel anticonceptie wilde, maar geen hormonen. Ik wilde dat niet meer omdat mijn psychische welbevinden en mijn libido daaronder te lijden hadden gehad. En er zijn nu eenmaal weinig hormoonvrije anticonceptie middelen. Ik bleef de pijn dus wegredeneren en zei tegen mezelf dat ik me niet moest aanstellen, omdat sommige mensen altijd een dergelijk pijnlijke menstruatie hebben. Ook hikte ik er tegenaan om de spiraal te laten verwijderen, en daarom ben ik eigenlijk veel te lang, drie jaar, met mijn klachten doorgelopen.
Tot afgelopen juli. Toen heb ik hem eindelijk laten verwijderen. Mijn huisarts zei tussen neus en lippen door: ‘Ik ken eigenlijk niemand die een koperspiraal heeft laten verwijderen die daarna nog een tweede neemt.’ Ze vertelde dat de koperspiraal zorgt voor een ontstekingsreactie in je lichaam waardoor je baarmoeder ongeschikt wordt voor een baby om in te nestelen. Ik was dus van binnen voortdurend ontstoken, wat voor al mijn klachten zorgde. Ik was flabbergasted. Dit had ik veel eerder willen weten! Als iemand mij dat van tevoren had uitgelegd, dan was ik er nooit aan begonnen. ‘Neem een hormoonspiraal’ zei ze nog, maar ik durfde het niet meer aan. Het verwijderen zelf was gelukkig niet pijnlijk. Daar was ik van tevoren wel bang voor, maar dat viel heel erg mee.
Tegen vrouwen die nu een spiraal willen laten zetten zou ik willen zeggen: laat jezelf goed voorlichten en weet dat je om een verdoving kunt vragen. Tegen mij is alleen gezegd dat ik van tevoren paracetamol kon nemen, maar vergis je niet: het is niet echt zoiets als een uitstrijkje. Ik vind ook dat de drempel veel lager moet worden gemaakt voor vrouwen om hiervoor naar de gynaecoloog te gaan. Het schijnt dat het daar makkelijker gaat, op zich logisch: het is natuurlijk ook een specialistisch vakgebied.
Achteraf gezien baal ik nog steeds dat ik mijn spiraal niet eerder heb laten verwijderen. Ik heb er zoveel last van gehad. Het doet echt wat met je energie als je voortdurend pijn hebt, het trekt een enorme wissel op je dag. Ik had moeite om langer dan een uur achter elkaar op een stoel te zitten, en moest twee weken per maand steeds keuzes maken over wat ik wel of niet ging doen of aantrekken. Achteraf klinkt dat nog veel bizarder dan toen ik er nog midden in zat. Ik snap nog steeds niet dat ik hem niet veel eerder heb laten verwijderen.’’
Ava (31)
‘’Ik zag was een immense plas bloed die met de seconde groter werd.’’
‘’In 2018 besloot ik een spiraal te nemen, onder andere omdat ik medicatie slikte die zorgde dat de pil niet langer betrouwbaar zou zijn. Daarbij had ik last van moodswings. waarvan ik het vermoeden had dat ze door de pil kwamen.
Een spiraal leek me de ideale oplossing: even doorbijten bij het plaatsen, en dan zou ik er vijf jaar geen omkijken meer naar hebben. Ik had het er met vriendinnen over gehad die al een spiraaltje hadden, en die waren allemaal naar de gynaecoloog geweest, maar mijn huisarts zei dat dat niet kon. Waarom niet, werd me niet verteld, en ik vond het heel moeilijk om er tegenin te gaan. Een verdoving? Dat kwam al helemaal niet aan de orde. ‘Het zal wel een routine ingreep zijn’ dacht ik. De huisarts zou het wel weten, toch?
Een week van tevoren kreeg ik een oproep dat ik mijn spiraal kon ophalen bij de apotheek. Die zou ik vervolgens zelf moeten meenemen naar mijn afspraak. De doos was 24 cm lang, ik heb hem opgemeten, maar ik mocht de doos niet openmaken omdat de spiraal steriel moest blijven. Ik werd er wel zenuwachtig van en zei toen ik voor mijnafspraak kwam ook dat ik het eng vond. De huisarts lachte me uit. ‘Je denkt toch niet echt dat er 24 cm in gaat?’ zei hij. En inderdaad, de spiraal zelf was maar twee centimeter en had letterlijk in een sieradendoosje gepast. Toch voelde het niet fijn dat ik werd uitgelachen, en dat er niet serieus met mijn angst werd omgegaan. Daarbij was aan alles te merken dat mijn huisarts haast had, er waren maar tien minuten voor me ingepland.
‘Doe je onderkleding maar uit’ zei ze, en toen ik in de stoel lag: ‘Dit ga je even voelen’. Ik voelde een hoop getrek en geduw en toen hoorde haar toen zeggen: ‘Je moet niet naar beneden kijken.’ Ik keek instinctief meteen wel naar beneden, en wat ik zag was een immense plas bloed die met de seconde groter werd. Daarna viel ik denk ik even weg, maar toen ik bijkwam, was ze nog steeds bezig, ergens tussen mijn benen. Het bloed liep van de tafel waar ik op lag op de grond.
Ik had wel eens een biopsie gehad van mijn baarmoedermond, maar de pijn die ik toen voelde voelde ik nu keer honderdduizend, als een mes dat keer op keer in mijn baarmoeder stak. Ik voelde dat ik een paniekaanval kreeg. Mijn benen trilden en het koude zweet brak me uit. Uiteindelijk zat de spiraal er blijkbaar in, maar mijn huisarts was wat twijfelachtig. ‘Zit ie goed?’ vroeg ik, en ze antwoordde dat we het ‘even moesten aankijken’. Ik vond dat raar,maar ik was zodanig in shock dat ik gewoon naar buiten ben gestrompeld. Ik denk dat elke andere arts me even had laten liggen en een suikerklontje of een glas water had gegeven, maar die van mij zei alleen dat ze snel door moest naar haar volgende afspraak. Met een ‘Als je denkt dat ie niet goed zit geef je het een paar weekjes en dan bel je maar’, sloeg de deur achter me dicht.
Ik voelde me niet goed genoeg om terug te gaan met het OV, dus ik heb een über laten komen. Eenmaal thuis zag ik dat ik door al mijn kleren heen was gebloed. Ik ben de rest van de dag in bed gaan liggen omdat ik amper naar het toilet kon lopen. De volgende dag voelde ik me nog steeds niet goed, en ik had ook het idee dat de spiraal niet lekker zat. maar toen ik twee dagen later mijn huisarts belde werd ik weer afgescheept. Ik moest het twee weken aankijken, zei ze. Ik zat de dagen af te tellen tot ik weer kon bellen.
Toen ik weer belde kreeg ik alleen maar te horen dat het normaal was wat ik meemaakte. Ik moest het maar rustig afwachten. En dat deed ik, ik durfde gewoon niet op mijn strepen te staan. Een maand of 2 heb ik hierna niet kunnen lopen van de pijn, en toen heb ik eindelijk het ziekenhuis gebeld en direct een afspraak kunnen maken met de gynaecoloog. Die ging kijken en zei dat alles helemaal goed zat. Ik kreeg heftiger pijnstilling, en na een maand of twee zakte de pijn wat, maar ik heb tot nu toe nog steeds klachten en gigantisch veel buikpijn. Ik kan inmiddels gelukkig lopen en werken en leuke dingen doen, maar heb nog steeds vreselijke onverklaarbare pijnen die volgens de artsen niet aan de spiraal kunnen liggen. Ook lig minstens eens per kwartaal bij de eerste hulp omdat ik zoveel buikpijn heb, maar er wordt nooit iets gevonden. Ze kijken altijd wel of de spiraal goed zit, dat is het zeker niet, volgens de artsen, maar zelf twijfel ik er nog steeds aan, zeker nu ik heb gehoord dat iemand dezelfde klachten had en ervan af was na het verwijderen. Ik denk er nu toch ernstig aan om de spiraal toch weg te laten halen, al is ook dat wel weer een drempel die ik over moet.’’
