Een nieuwe documentaire van de publiekslieveling Victor Kossakovsky is altijd iets om naar uit te kijken. Kossakovsky maakt met Architecton een groots uitgepakt en imposant visueel schouwspel. Maar zonder balans en de zeggingskracht van zijn meer op de menselijke maat toegeschreven persoonlijker en intiemere films als ‘Svyato’ en ‘Tische’. In Svyato laat Kossakovsky zijn tweejarige zoontje reageren als hij voor het eerst zichzelf ziet in de spiegel. Tische bestaat uit straatbeelden in St Petersburg door de seizoenen heen, gefilmd vanuit Kossakovsky’s raam.
Samen met zijn films ‘Vivan las antipoda’en ‘Aqarela’, vormt Architecton een drieluik over de klimaatsverandering in de wereld. Aquarela toont de oerkracht van water in al zijn vormen. Gefilmd onder veel meer bij het bevroren Balkanmeer en tijdens de orkaan Irma in Miami. In Vivan las antipodas trekt Kossakovsky een lijn door het centrum van de aarde bijvoorbeeld van Argentinië naar China of van Spanje naar Nieuw Zeeland. En brengt het leven daar in beeld. Een bijzonder en origineel idee, zoals altijd bij deze Russische meesterfilmer.
Brokken steen
Architecton vind ik zijn minste film tot nu toe. Imposant qua beeld, heel veel vloeiende droneshots, eindeloze beelden van vallende brokken steen met een alarmerend geluidsdesign, dat meer bij een rampenfilm zou passen. Maar de film mist een duidelijke structuur en is nogal eenzijdig en pessimistisch. Veel van hetzelfde. Lange trackingshots van kapot geschoten flats in Oekraïne, door de oorlog met Rusland, zijn afschuwelijk om te zien.
Balans
Kossakovsky wil aantonen het verschil in bouwstijl tussen vroeger en nu. En gaat daarin erg ongenuanceerd en ongebalanceerd te werk. Net of er in de huidige architectuur alleen maar betonnen oerlelijke bouwwerken bedacht worden.
Voor de balans zou het sterker geweest zijn om ook architectuur te tonen, die de mens heeft gemaakt door de eeuwen heen. Van kathedralen als de Sagrada Familias en duurzame bouwwerken tot aantrekkelijke moderne appartementen van bijvoorbeeld de Nederlandse architect Winy Maas, met veel aandacht voor groenvoorziening. Trouwens het gebouw van Eye Filminstituut, waar Architecton vertoond wordt, is ook een voorbeeld van innovatieve en avontuurlijke architectuur.
Didy
Aan de andere kant van het spectrum de documentaire ‘Didy’ van de in Zwitserland wonende Gael Kamilindi over zijn in haar geboorteland Rwanda omgekomen moeder. Door haar zussen en vrienden te spreken schetst Kamilindi een oprecht en ontroerend portret van haar tegen de achtergrond van donkere ( genocide in 1994 met ongeveer 800.000 doden), maar ook vrolijkere tijden in Rwanda. Kamilindi filmt met veel grote close up’s, zodat je als kijker erg betrokken raakt bij de mensen die hij in beeld brengt. Deze kleine film met een relatief laag budget, is zo veel waardevoller mijn inziens dan een spektakelstuk als Architecton, omdat het gaat over menselijk verlies en oprecht gefilmde ervaringen op een humane manier gefilmd. Voor mij heeft dat veel meer betekenis en zin, dan een brok technisch cinematografische bravoure.
Fotorechten: IDFA ’24
