Universiteit Utrecht heeft met De Graaf een vooraanstaand expert op het gebied van veiligheid en terrorisme aangetrokken. De Graaf (1976) wordt door het grote publiek regelmatig gezien in Pauw en Witteman. Haar optreden in Zomergasten deze zomer, werd breed geloofd, ook door recensenten. De Graaf heeft in haar loopbaan een indrukwekkend aantal onderscheidingen gewonnen, zoals onderzoekssubsidies van onder andere de universiteiten van Stanford, Utrecht en Leiden, de NWO en van talrijke andere instellingen.
Meer onderzoeksmogelijkheden in Utrecht
Ze stapt over naar Utrecht omdat ze in de Domstad kan gaan meedraaien in het programmagebied Institutions. Het themagebied Institutions waar haar leerstoel onder valt, valt direct onder het college van bestuur, wat gelden en onderzoeksmogelijkheden ruimer beschikbaar maakt, zegt ze. ‘Ik keer terug naar mijn oude honk, bij geschiedenis. Tegelijkertijd is er ruime mogelijkheid tot interdisciplinaire samenwerking met de collega’s binnen het programma Institutions. Daar zitten echt aanstormende talenten bij.’
Dat betekent overigens niet dat ze in Leiden juichend de deur uit gaat. ‘Ik ga er wel met pijn in het hart weg, ik laat fijne collega’s achter en heb daar ruim zeven geweldige jaren gehad. Maar de kans in Utrecht kon ik niet laten lopen.’
Nationale contraterrorismestrategie
In Leiden heeft ze veel bereikt. Een voorbeeld: voor de Haagse Campus van Universiteit Leiden was ze mede-oprichter van het Centre for Terrorism and Counterterrorism. Met haar boeken ‘Theater van de angst’ en ‘Evaluating Counterterrorism Performance’, dat onlangs tot de wereldwijde ‘top 150 books on terrorism and counterterrorism’ werd uitgeroepen, door het internationale wetenschappelijk en peer reviewed tijdschrift Perspectives on Terrorism, beïnvloedde ze de nationale contraterrorismestrategie.
Basis veiligheidsdenken ligt in negentiende eeuw
In Utrecht gaat ze onder meer onderzoek doen naar de veiligheidscultuur in de negentiende eeuw. De Graaf: ‘Die eeuw is van belang omdat in die periode de basis voor het huidige veiligheidsbeleid is gelegd, van politie, justitie, de veiligheidsdiensten naar het centralistisch organiseren van de landsveiligheid. Het wetboek van strafrecht, het Openbaar Ministerie, maar ook de eerste internationale Europese verdragen ter bestrijding van piraterij, anarchisme/terrorisme, revolutionair geweld en andere grensoverschrijdende bedreigingen dateren allemaal uit de negentiende eeuw. Veiligheidsbeleid is noodzakelijk, maar wat zijn nu de voorwaarden waaronder al deze veiligheidsinstrumenten de rechtsstaat en de democratische orde niet uithollen, maar juist beschermen en ondersteunen?’
Nationale veiligheidsstaat
Dat onderzoek bouwt voort op eerder onderzoek van de Graaf en haar team dat ze met een NWO-vidi-subsidie uitvoerde. Beatrice De Graaf ontwikkelde het concept van de ‘Nationale Veiligheidsstaat’ als een tegenhanger van het begrip welvaartstaat. De achterliggende gedachte daarvan is dat in de loop van de negentiende en twintigste eeuw westerse staten, omwille van allerlei binnenlandse en buitenlandse bedreigingen, de handel en wandel van burgers tot in detail zijn gaan volgen.
De Graaf beschouwt de nationale veiligheidsstaat als een politiek en cultureel discours dat een breed scala aan formele en informele instituties in het leven roept en invloed uitoefent op bestaande instituties. Haar benadering is historisch gegrondvest, maar heeft een evident interdisciplinair karakter door de convergentie van politieke, sociale, juridische en communicatieve factoren.
De Universiteit Utrecht is blij met haar komst. ‘Haar onderzoek heeft een grote maatschappelijke relevantie en actualiteitswaarde. Dit maakt haar een gewaardeerd gespreks- en onderzoekspartner voor ministeries en maatschappelijke organisaties. Ook weet zij haar inzichten treffend over te brengen aan een groter publiek, zoals in Zomergasten en Pauw en Witteman’, zegt de universiteit.
