Twee en een half jaar geleden nam ik bij de Volkerentop, een randevenement van een VN-conferentie over duurzame ontwikkeling die in 2012 in Rio de Janeiro plaatsvond, een foto die me om verscheidene redenen niet vrolijk stemt.
Het doel van de Volkerentop was om tijdens de Rio+20, een VN-conferentie over duurzame ontwikkeling, de mensenrechten van inheemse volkeren op de agenda te zetten. Een paar rondwandelingen door het park van Flamengo, waar de Volkerentop plaatsvond, wekten echter de indruk dat de verkoop van souvenirs en snuisterijen hoger op de agenda stond dan mensenrechten of duurzame ontwikkeling.
Voor het evenement waren volkeren uit heel Brazilië uitgerukt – stammen die soms net zulke verre verwanten van elkaar zijn als Nederlanders van, pakweg, Albanezen. Één ding hadden deze volkeren echter met elkaar gemeen: ze deden hun uiterste best om zoveel mogelijk inheemse koopwaar aan de man te brengen. Sieraden, leren buidels, vredespijpen – hun culturele erfgoed was voor een prikje te koop.
Bleekgezichten, indianen en kralenkettingen – dat beeld is uiteraard zo oud als de weg naar Kralingen. Eeuwen geleden waren het natuurlijk de Europese kolonisten die met kraaltjes en spiegeltjes strooiden – in ruil voor land. Zo waren zestig gulden aan kralen ooit het eiland Manhattan waard. Vandaag de dag hebben de meeste inheemse volkeren geen land meer om te verkopen; niet zelden is de verkoop van kralenkettingen en andere snuisterijen de enige manier om magere overheidssteun aan te vullen.
Maar beide kanten van de tragedie die in deze foto opgevoerd wordt wekken mijn medelijden op. Want wat willen de drie blanke heren links op de foto nou precies kopen? Een soort van ecologisch verantwoorde pseudo-afkomst ter vervanging van een lang verloren eigen inheemse identiteit? Of brengt een al dan niet bewust schuldgevoel hen ertoe om kralenkettingen aan te schaffen die ze nooit en te nimmer zullen dragen?
Voor mijn abonnees bij TPO Magazine
Leest u via een auteursabonnement bij TPO Magazine, dan wil ik u graag bedanken voor uw steun en interesse dit jaar. Ik wens u een prettige kerst en een voorspoedig 2015; begin januari leest u hier over wat er volgend jaar allemaal op mijn Braziliëkanaal te verwachten is.
Boas festas,
Alex Hijmans,
Salvador, Bahia
Brazilië
