Aflevering 5: Voskuil in verzet

Wouter en Roy duiken in het verzetsverleden van de schilder Jo Voskuil. Volgens verschillende bronnen was hij betrokken bij het kunstenaarsverzet, een verzetsgroep rond beeldhouwer Gerrit Jan van der Veen. Ook zijn vrouw Dora Paulsen wordt daarbij genoemd. Maar wat was hun rol precies?

Ze bespreken ook de toestand van de kunstwereld tijdens de Tweede Wereldoorlog. De bezetter schudde deze flink op met de zogenoemde Kultuurkamer. Wat was dat precies? En welke consequenties had dit beleid voor kunstenaars?

In deze aflevering spreken Wouter en Roy met kunstonderzoeker Fransje Kuyvenhoven. Ook komt Sybrand Hekking (biograaf van Cas Oorthuys) weer even aan het woord. Daarnaast citeert Roy uit een mailwisseling met Tim Krabbé, schrijver van ‘De Renner’, het meest iconische wielerboek uit de Nederlandse literatuur. Een oom van Krabbé blijkt een rol te hebben gespeeld in het verzetsverleden van Voskuil.

SHOWNOTES

Het schilderij "Wielrenners" van Jo Voskuil uit 1952. Dit schilderij staat centraal in de podcast De Wielrenners van Voskuil.

Wielrenners (Rini Wagtmans) – Johan Jacob Voskuil 1952

Dora Paulsen

De muziek voorafgaand aan de intro is een fragment van het nummer ‘Die Welt ist Weit geworden’, gezongen door Dora Paulsen. Het nummer verscheen in 1964 op de LP ‘Wim Ibo – Waar blijft de tijd?’

Fragment uit het KRO-programma ‘Namen die je nooit vergeet’ uit 1968. Vanaf minuut 17.40 interviewt Wim Ibo Dora Paulsen over haar komst naar Nederland.

Overlijdensbericht van Dora Paulsen. Dit bericht stond op 4 december 1970 in de Volkskrant.

Een archieffoto van Frederiksplein 46 tot en met 54. De nummering gaat van rechts naar links, dus het meest rechtse huis is nummer 46, waar Jo Voskuil en Dora Paulsen woonden tijdens de oorlog. Foto: Collectie Stadsarchief Amsterdam.

Geraadpleegde boeken

De staat koopt kunst – Fransje Kuyvenhoven (2007)
Kunstenaars van de Kultuurkamer – Claartje Wesselink (2014)
Kunst in crisis en bezetting – Hans Mulder (1978)
Gerrit-Jan van der Veen: een doodgewone held – Albert Helman (1946)
Een man van staal: Gerrit-Jan van der Veen – M. Kanis (1998)
De Vrije Kunstenaar 1941-1945 – Facsimilé herdruk (1970). Met inleiding door Leo Braat.
De Vrije Katheder 1945-1950 – Fenna van den Burg (1983)

Documentaires

Gerrit van der Veen: de heldendaden van een kunstenaar tijdens de Duitse bezetting – Ary Schouwenaar (2019)
Willem & Frieda: defying the nazis – Stephen Fry (2023)

Contact

Heb je een vraag, tip of suggestie? Mail ons op ⁠⁠voskuilpodcast@gmail.com⁠

Waardeer dit artikel!

Dit artikel las je gratis. Vond je het de moeite waard? Dan kun je jouw waardering laten zien door de auteur een bijdrage te geven. Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand te houden.