De allereerste interviews vonden plaats in Nederland en België in 2013. Van de vier geïnterviewde personen zijn er inmiddels al twee overleden. Hun verhalen heb ik online gelaten. Als eerbetoon en omdat de kern van het verhaal nog steeds opgeld doet. Het verhaal van Kim Straver over de moeite die zij moest doen om met een ligrolstoel een toegankelijke plek in een theater of bioscoop te krijgen, is ook anno 2022 actueel. Veel gebouwen en voorzieningen in Nederland blijken niet goed aangepast aan de doelgroep mensen met een beperking. Met een gewone rolstoel is het vaak al moeilijk binnenkomen. Wat overeind blijft van het verhaal van Rudi Van Damme uit Lokeren zijn zijn gedachten over seksuele dienstverlening aan mensen met beperking. Nederland was daarin veel verder in 2013 dan Vlaanderen. Anno 2022 is er ook in Vlaanderen het een en ander beschikbaar op het gebied van seksuele dienstverlening, maar of het genoeg is om de complete doelgroep te bedienen? En of die doelgroep voldoende weet heeft van het bestaan ervan?
Nederland en België waren een thuiswedstrijd voor mij. Daarna begon het echte werk met in 2013 een reis langs tien andere landen achter elkaar. Daarna bezocht ik ieder jaar, de coronajaren 2020 en 2021 uitgezonderd, een of meerdere landen. Met mijn eigen fysieke beperking die mij menigmaal voor grote uitdagingen stelde. Ik blijf trots op mezelf dat ik de gigantisch steile straat met treden die leidde naar mijn hotel in Valletta (foto), Malta, ontelbare keren heb gelopen zonder te vallen. Een prestatie van formaat gezien mijn eigen motoriek.
Maar mij hoor je niet klagen over mijn beperking en mijn eigen situatie. Ik weet me te redden, eerst in Nederland en sinds mei 2006 in België. Ik heb het geluk dat ik vrijwel zelfstandig alles kan doen en tenminste mobiel ben. Het is andere koek wanneer je in een rolstoel zit, afhankelijk van anderen bent, en in een van de armere EU-lidstaten woont. Lidstaten die minder florissante financiële en praktische voorzieningen voor mensen met beperking kennen. De verhalen die ik optekende in Sofia, Bulgarije, in 2019 spreken boekdelen. Maar ook in Bulgarije worden mensen met beperking steeds mondiger. Ze organiseren zich en komen op voor hun rechten. Zoals onderstaande foto toont. Je kunt echter niet zeggen dat mensen met beperking in de armere EU-lidstaten per definitie slechter af zijn. Velen weten zich goed door het leven te slaan. Mensen met beperking zijn vechters en doorzetters. Dat geldt voor elke mogelijke beperking. Mijn interviews beperken zich niet tot mensen met een fysieke beperking alleen.
De Europese Commissie heeft het beleid voor Europeanen met beperking ondergebracht bij de Eurocommissaris van Gelijkheid, Helena Dalli. Zij werkt met een strategie die loopt tot 2030. Het doel ervan is de leefsituatie van de doelgroep zodanig te verbeteren dat zij zoveel mogelijk dezelfde uitgangspositie en kansen hebben als Europeanen zonder beperking. Daarvoor is veel nodig. Betere toegankelijkheid, eerlijker kansen op werk en vooral een verandering in de manier van denken over mensen met beperking. Dat laatste is feitelijk het moeilijkste te realiseren. Hoewel de meeste geïnterviewden die ik sprak constateerden dat mensen met beperking in hun land niet meer alleen als zielig worden beschouwd, zijn veel Europese samenlevingen nog lang niet zover dat mensen met beperking als volwaardige deelnemers aan de maatschappij worden beschouwd. Inclusie is ver weg.
Ik ben in bijna alle EU-lidstaten geweest. Griekenland en Slowakije resteren. Eigenlijk had ik mijn reis dit jaar willen afronden. Vladimir Poetin gooide roet in het eten. Het was mij te gevaarlijk een reis naar Bratislava te plannen, zo dicht bij het oorlogsfront. Dat lijkt in augustus wel mee te vallen. Die kennis van nu had ik een paar maanden geleden niet. En iedere reis in dit project vraagt de nodige voorbereiding. Vlucht boeken, hotel boeken. Zorgen dat alles zo toegankelijk mogelijk verloopt. Dus assistentie op luchthavens. Een hotel met een lift en een douche. Iedere beperking stelt weer andere eisen. Met mijn beperking kom ik niet zelfstandig in of uit een bad. Gasten in bad helpen, is vast geen onderdeel van het takenpakket van kamermeisjes. En natuurlijk interviewkandidaten vinden. De ene keer is dat een fluitje van een cent. De andere keer ben ik weken bezig. Ik spreek mijn talen, maar dan toch vooral Engels. Ook al is het Engels een wereldtaal, dat wil niet zeggen dat heel Europa het Engels beheerst. Frankrijk, Spanje, Italië zijn voorbeelden van landen waar de doorsnee inwoner niet zomaar voldoende het Engels beheerst.
Ik vlieg zondag 4 september vanaf Eindhoven Airport naar Athene. Donderdag 8 september vlieg ik de omgekeerde route. Uiteraard zal ik verslag doen van mijn wederwaardigheden op mijn site en de sociale media. In 2023 zou ik mijn lange reis eindelijk willen afronden in Bratislava. Maar Europa is groter dan de EU. Er zijn genoeg landen buiten de EU waar ik naartoe wil. Mijn project Mensen met een beperking aan het woord eindigt dus zeker niet in 2023!
Copyright foto’s: Johan Peters
