Met deze woorden verontschuldigt Elly A. Konijn, hoogleraar mediapsychology aan de VU te Amsterdam, zich bij de demonstratie van Robot Alice door dr. Johan Hoorn, senior onderzoeker aan de VU. De plaats van handeling: Utrecht, een op 17 maart 2016 door o.a. Zorginstituut Nederland georganiseerd Kwaliteitsforum met de titel “Digitale zorg! Ben jij er klaar voor? Een seminar over zorgrobotica.”
Robot Alice lijdt aan slijtage
Alice, de robot die figureert in een spraakmakend filmpje over het nut van zorgrobots is een blijvertje. Maar waar blijft de opvolger? Zet Nederland zijn goede reputatie op het spel? Uitverkoop van robotica? Worden we ingehaald? De opmerking van Prof. Konijn sluit aan bij eigen observaties. Zeker, de kennis rond de inzet van sociale robots in Nederland is aanzienlijk. Technisch is Japan op voorsprong. Maar op het terrein van de interactie mens-machine is in recente jaren in Nederland een aanzienlijke expertise opgebouwd. Juist die interactie is van doorslaggevend belang voor de inzet in landen als Nederland. In Japan is een maskergelaat cultureel geaccepteerd, zoals Elly Konijn toelicht tijdens het seminar. Humanoide robots (dus robots met een starre menselijke uitdrukking) worden daar gemakkelijk geaccepteerd. In Nederland vormt juist de emotie een cruciaal onderdeel van het contact. Hoe bouw je dat in? Ook Nederlanders kunnen wel degelijk een affectieve band opbouwen met persona’s. Elly Konijn (psycholoog en communicatiewetenschapper) onderzocht de interactie tussen een theateracteur en het publiek. Hoezeer ook wij geboeid kunnen raken door een virtueel persoon, bewijst Sweetie die honderden mannen met pedofiele neigingen aan zich wist te binden. Dus zo gek is dat niet. Johan Hoorn ziet bijvoorbeeld ook een grote rol voor sociale robots bij het interpreteren en vertalen van meetgegevens (sensoren) naar de cliënt.
Voorbeeld: een sensor (internet of things) registreert dat het in de huiskamer wel erg benauwd en warm wordt. De sociale robot wordt ingeschakeld en vraagt aan de cliënt: Zou je het raam wat willen open doen voor mij, ik krijg het zo warm.
Verzuchting
Enige jaren heb ik actief het vaderlandse Roboned gevolgd. De bijeenkomsten waren altijd zeer stimulerend. Vertegenwoordigers uit de roboticawereld vanuit onderwijs, zorg, agrarische sector en industrie wisselden ervaringen uit. De aansturing geschiedde door een enkele goedwillende deeltijd medewerker. En een bescheiden budget. Hoe het er nu mee staat weet ik niet precies. Het heeft mij steeds verbaasd gezien het veronderstelde belang van deze sector, waarvan immers zoveel wordt verwacht. Niet in de laatste plaats in de zorgsector. Maar ook voor Nederland, Kennisland.
Wake-Up Call
Mijn suggestie om dat eens heel anders aan te pakken. Geef zo’n Elly Konijn en Johan Hoorn ruimte en budget om dit te organiseren. Het leverde mij een applausje op tijdens het seminar.
Notabene
Hoe culturele diversiteit invloed heeft op maatschappelijke ontwikkelingen beschrijft Mirjam Hoijtink (docent Cultuurgeschiedenis van Europa/Museumstudies UVA) in een artikel Fragment & Frictions naar aanleiding van een initiatief in UvA Erfgoedlab. Een afgebroken hand van een Boeddha maakt het beeld in de Aziatische cultuur waardeloos, (quote) terwijl in de westerse wereld eenzelfde fragment zowel het zichtbare als het onzichtbare, en daarmee het veronderstelde geheel vertegenwoordigt.
