Ik houd van eenvoud. In de oertijd van het computertijdperk schreef ik dan ook met veel goesting mijn teksten in WordPerfect 5.1. De effen blauwe achtergrond en de lichtgrijze letters boden rust en focus. In het ‘onderwaterscherm’ kon je snel foutief geplaatste opmaakcodes terugvinden en elimineren. En het krachtige, maar ook eenvoudige gereedschap om tekstmacro’s te maken gaf een boost aan je typesnelheid.
Later ging ik mee in de vaart der volkeren en schreef jarenlang met Microsoft Word: de tekstverwerker die alles kan. Maar ook de tekstverwerker die de dingen soms nodeloos complex maakt.
Schrijven met Google
Sinds enkele jaren schrijf ik mijn teksten in de Google-omgeving. Ik heb hiemee alle basisfunctionaliteiten van een tekstverwerker tot mijn beschikking en kan gemakkelijk – zelfs synchroon – samenwerken met anderen. Vanaf elke plek met internettoegang kan ik mijn teksten openen en bewerken, of dat nu op een telefoon, tablet of computer is. De grootste winst zit in het versiebeheer. Ook hier: eenvoud. Er is simpelweg altijd maar één versie van je document: de laatste. Inmiddels biedt ook Microsoft deze functionaliteiten met Office Online.
Het kan overigens nog eenvoudiger. Neem ZenPen: zwarte tekst op een wit scherm of andersom, nauwelijks opmaakmogelijkheden en schrijven in je browserscherm. Alleen jij en je tekst. Geen account nodig, als je klaar bent alleen even het resultaat opslaan op je computer.
Mindmappen met Mindmup
Grotere schrijfprojecten, zoals een lang artikel of een boek, bereid ik voor door eerst een mindmap te maken. Ik noteer trefwoorden, visualiseer de onderlinge samenhang en hiërarchie en bouw zo aan het geraamte van het verhaal. Op het internet vind je tal van gratis te gebruiken webtools om zo’n mindmap te maken. Ik gebruik Mindmup, vooral omdat je de gemaakte mindmaps rechtstreeks kunt opslaan in je Google Drive.
Synoniemen
Schrijven is de juiste woorden kiezen voor wat je wilt zeggen. Om me daarbij te ondersteunen heb ik ‘steevast’ – hier stond eerst: ‘altijd’ – de website Synoniemen.net open staan op een extra tabblad in mijn browser. Na het invoeren van een trefwoord, verschijnt een lijst met synoniemen. Die kun je op hun beurt ook weer aanklikken als je dieper wilt graven. Bekijk de resultaten ook eens via de speelse ‘grafische weergave’.
Ik weet het, Word heeft ook een synoniemenlijst, maar Synoniemen.net is simpelweg gemakkelijker in het gebruik.
Platte tekst: Textevo
Verschillende lettertypes, inspringende alinea’s, verspringende kantlijnen… ik kan me niet goed concentreren als een tekst voor mijn ogen begint te dansen. Als ik een tekstbestand krijg aangeleverd om te bewerken, maak ik hem dan ook eerst graag ‘plat’. Ofwel: weg met alle opmaak. Bijna alle tekstverwerkers hebben hier functies voor. Snel en rigoreus is Textevo. Kopieer je tekst, plak hem in het Textevo en alle opmaak is verdwenen. Je kunt ook pdf-bestanden inlezen om er de platte tekst uit te destilleren.
Textevo beschikt verder over een eenvoudige zoek-en-vervangfunctie en nog wat trucjes, zoals het genereren van een top 10-lijstje van meest gebruikte woorden in je tekst.
Versies vergelijken
Word heeft een geavanceerde functie om twee versies van een document te vergelijken. Een eenvoudige, razendsnelle variant hierop is Text Compare. Plak de ene tekst in het venster links, de andere in het venster rechts en Text Compare markeert waar de verschillen zitten. Niets meer, niets minder.
Wijze raad
Schrijf je een artikel voor je collega’s of voor je collegae? De spellingcontrole van je tekstverwerker keurt beide goed. Volgens de regels inderdaad, maar wat heeft de voorkeur? Hoe zit het met de grijze gebieden en gedoogzones in onze taal? Wat was ook alweer de regel? Taaladvies.net is een website van de Taalunie waar je veel informatie en tips vindt. Ook het Genootschap Onze Taal heeft een dergelijk online naslagwerk. Dat is ook via een gratis app beschikbaar.
Bronvermelding
Er zijn verschillende stijlen of richtlijnen voor het noteren van een bron, zoals de APA-stijl die is opgesteld door de American Psychological Association. Het consequent en zorgvuldig samenstellen van een bronnenlijst volgens een bepaalde stijl is een kwestie van ‘zo hoort het eigenlijk’. Maar het is vooral ook tijdrovend.
Voor auteurs die regelmatig bronnenlijsten toevoegen aan hun schrijverij is er Bibme.org. De website, gekoppeld aan WorldCat, een databank met gegevens van zo’n 2 miljard publicaties, neemt je veel werk uit handen.
Kies de gewenste notatiestandaard en gebruik de zoekmachine om het boek te vinden dat je wilt toevoegen aan je bronnenlijst. En met een paar klikken heb je een kant-en-klare bronvermelding, ook van Nederlandse boeken. Je hoeft alleen nog even het resultaat te kopiëren en te plakken in je tekst.
Test het niveau
Schrijven doe je voor een publiek. Als het goed is, heb je een beeld van het leesniveau van dat publiek. Met de Leesniveautool van Stichting Accessibility kun je testen op welk niveau je hebt geschreven. De tool checkt op de aanwezigheid van moeilijke woorden en op zinslengte. Dit artikel is getest en geschikt bevonden voor lezers met een leesniveau B2.
Macro’s
Tot slot nog een programma voor het maken van tekstmacro’s dat niet webbased én niet gratis is. Maar wel een absolute aanrader. Ik schrijf op een Mac-computer waarop TextExpander draait. Dit stukje software werkt vanuit het systeem in alle toepassingen, zoals een tekstverwerker of je e-mail-programma. Tik ik ‘xghm’ dan tovert het programma ‘Geachte heer, mevrouw,’ gevolgd door twee ‘enters’ op het scherm. De statistieken van het programma zeggen dat ik sinds de aanschaf al ruim vier uur tiktijd heb bespaard met mijn macro’s. De aankoopprijs is daarmee ondertussen wel terugverdiend. Ook voor computers die op Windows draaien zijn er macro-programma’s. Kijk eens naar het gratis AutoHotKey.
Welke toepassing gebruik jij als ondersteuning bij het schrijven? Laat het weten via dit formulier. De fraaiste inzendingen worden verwerkt in een gratis update van dit artikel eind februari 2015. Lees ook via Blendle/Cafeyn dit artikel: ‘Simpel, slim, snel samenwerken: vijf niet te missen webtools’.
