Denise (55, belasting adviseur, single, moeder van een zoon)
“Een paar jaar geleden had ik een burnout. Ik was volledig opgebrand en sliep hele dagen. Met behulp van medicijnen kwam ik eruit. Sindsdien slaap ik slecht. Het gaat met golfbewegingen, maar de laatste jaren is het patroon vrij constant. Ik slaap goed in, maar ben om klokslag twee uur klaar wakker. Omdraaien heeft geen zin, dus doe ik huishoudelijke klusjes en kijk herhalingen op televisie. Om half vijf probeer ik nog een paar uur te slapen.
Ik heb van alles geprobeerd: een slaapdagboek bijhouden, een glas wijn voor het slapen, helemaal geen alcohol meer, kruiden thee, geen koffie, enzovoort. Ik heb ook van alles geslikt, van slaapmiddelen tot antidepressiva. Ik hoef maar te vragen, en de huisarts schrijft voor. Van de meeste middelen word ik suf, en ze helpen niet op lange duur. Ik slik nu het lichaamseigen slaaphormoon melatonine. Dat helpt iets.
Het niet-slapen beheerst mijn hele leven. Ik werk op halve kracht en heb onlangs mijn cliëntenbestand moeten halveren. Ook sociaal ben ik weinig waard. Ik heb geen energie om gezellig te doen. Ik werk een paar uur per dag, wandel met de hond en de rest van de tijd ben ik moe. Dat is mijn leven. Ik voel me uitbehandeld. Waar kan ik nog terecht?”
Piet Heijn (69 jaar, vice-president financiële dienstverlener, getrouwd, vader van twee kinderen)
“Ik snurkte altijd al, maar rond mijn 45e werd het aanzienlijk erger. Mijn vrouw had er last van. Ik vond dat ze zeurde. Ik had in ieder geval nergens last van. Leek het. Ondertussen had ik allerlei klachten. Ik was continu moe, viel in slaap voor de televisie en achter het stuur en had depressieve gevoelens. Ik dacht aan burnout of stress. Het hoorde vast bij de levensfase. Een lange vakantie zou uitkomst bieden. Maar het werd alleen maar erger. Ik belandde bij een psychiater en kreeg antidepressiva. Niets hielp.
Toen mijn vrouw per toeval bij de huisarts iets liet vallen over mijn snurken, moest ik meteen komen. Hij verwees me door voor een slaaponderzoek. Het bleek apneu: een progressieve aandoening, waarbij de ademhaling een paar keer per uur stokt tijdens het slapen. Het leidt tot chronisch zuurstoftekort en op lange termijn tot hoge bloeddruk en hartfalen. Sinds de diagnose slaap ik met een luchtdrukmasker. Ik heb eindelijk mijn energie weer terug en ben niet langer die opvliegende vader en ontevreden man. Ik zal alleen nooit genezen. Het is een slaapprobleem waar ik mee heb leren leven.”
Piet Heijn van Mechelen schreef samen met N. Vries het boek Leven met Surken en Apneu.
www.apneuvereniging.nl
Bianca (41, werkzoekend) is single moeder van een dochter.
“Als kind had ik vaak nachtmerries. Mijn moeder joeg met een ‘tovermiddel’ van water en glitters de boze geesten weg. Ze zei dat de engeltjes over me waakten. Het stelde me gerust, maar de nare dromen komen nog steeds af en toe. Ik droom heel helder en intensief. Gemiddeld slaap ik vier uur per nacht. Ik ga rond twaalf uur naar bed en slaap redelijk gemakkelijk in. Een paar uur later ben ik klaar wakker. Ik schrijf mijn dromen op, zodat ik niet ga malen, maar weer in slaap vallen gebeurt zelden. Ik blijf wel in bed, dan rust ik tenminste.
Als ik een periode heel slecht slaap, zo’n twee uur per nacht, raak ik oververmoeid. Ik krijg last van migraine en ben prikkelbaar en vergeetachtig. Ook leidt het tot slaapverlamming: episodes van 5 tot 30 minuten waarbij mijn hartslag heel hoog is, en alleen mijn ogen kunnen bewegen. Het is zeer beangstigend. Ik zie vreemde schimmen en lichtflitsen en kan niets doen. Het lijkt op wakker dromen. De huisarts heeft slaapmiddelen voorgeschreven, maar ik slik liever geen chemische middelen. Ik heb valdisper geprobeerd, maar droomde nog heftiger en voelde me vaag. Het enige dat iets helpt zijn ontspanningsoefeningen dus daar oefen ik mee. Ik moet het toch op eigen kracht doen. Ik kan toch niet de rest van mijn leven pillen slikken?”
Elsa (40, eigenaresse nagelstudio en single moeder van 4 kinderen)
“Het begon in de pubertijd. Ik viel steeds moeilijker in slaap, en als ik halverwege de nacht wakker werd, lag ik tot de volgende ochtend naar het plafond te staren. Tegenwoordig is het iedere avond raak. Ik kijk televisie tot een uur of twaalf en kruip dan achter de computer. Ik doe spelletjes, surf op het net en kijk herhalingen van televisie programma’s. Als mijn ogen na een paar uur letterlijk dichtvallen, ga ik snel naar bed. Soms val ik in slaap, maar meestal ben ik meteen weer klaar wakker. Ik blijf wel liggen. Mijn lichaam heeft rust nodig, ook al blijft mijn geest wakker. Tegen de ochtend val ik in slaap.
Volgens mij komt het omdat ik teveel nadenk. Ik lig maar te piekeren. Ontspanningsoefeningen, sit ups voor het naar bed gaan, slaapthee, warme melk, een glas wijn, een jointje… Niets helpt. De huisarts suggereerde slaappillen, maar dat durf ik niet met de kinderen. Stel dat er wat gebeurt, en ik slaap er door heen? Ik heb de moed opgegeven. Dit is mijn leven. Het ergste is dat mijn kinderen er de dupe van zijn. Ik ben altijd moe en kan weinig hebben.”
Evelien (39, samenwonend, verpleegkundige)
“Het begon negen jaar geleden. Inslapen ging redelijk, maar vanaf een uur of drie lag ik te piekeren over van alles en nog wat. Als ik weer insliep, was dat meestal vlak voor de wekker. Mijn eerste gedachte bij het opstaan: ‘als ik vanavond maar slaap…’ Ik was altijd moe, en kreeg ook regelmatig van mijn omgeving te horen dat ik er zo uitzag. Ik was chagrijnig, prikkelbaar en kon weinig hebben. Ik spaarde al mijn energie voor het werk. Dat ging redelijk. Eenmaal thuis was ik niets meer waard. Ik nam de telefoon niet op en sprak veel minder af met vriendinnen.
Ik werd steeds bozer op mezelf en alles en iedereen. Waarom kon ik niet slapen? En waarom mijn vriend wel? Ik probeerde van alles: goede nachtthee, homeopatie, voetreflexologie, een gouden driehoek van halfedelstenen… Niets hielp. Ik verloor het vertrouwen in mezelf. Ik was moedeloos. Tot mijn vriend een paar maanden geleden iets las over een slaapcursus. Voor het eerst durfde ik het echt serieus te nemen. Op de slaapcursus heb ik geleerd weer op mezelf te vertrouwen en positief te denken. Ik doe nu ontspanningsoefeningen voor het slapen, en dat helpt. Ik ga rustig slapen en ben niet langer bang voor de nacht.”
Anne-Marie (34, secretaresse) woont samen en heeft een dochter (2).
“De laatste keer dat ik tien uur achter elkaar sliep, was na een lange reis met jetlag. Ik had sinds mijn pubertijd niet zo lekker geslapen. Normaal gesproken slaap ik een paar uur per nacht. Ik kan toe met vijf uur. Meestal is het minder. In slaap vallen duurt al zo’n anderhalf uur, en ik word meerdere keren per nacht wakker. Ik zie het twee uur worden, en vier uur, en zes uur… Ondertussen ligt mijn vriend als een roos te slapen. Ik benijd hem zo!
Na een week slecht slapen, ben ik op. Ik voel me prikkelbaar, chagrijnig en licht in mijn hoofd: een zombie. Ik ben het gewend, maar het blijft moeilijk. Op mijn vrije dag probeer ik middagdutjes te doen om toch mijn de nodige rust te pakken. Met een peuter en een 32-urige werkweek is het extra lastig. Vorig jaar is mijn schilkdklier verwijderd omdat ik een tumor had. Ik had al weinig weerstand en raakte nog verder uitgeput. De huisarts schreef oxazepam voor en dat neem ik nu heel af en toe. Als ik moet huilen van moeheid en mijn lichaam pijn doet door het slaaptekort. Zo’n pil geeft een paar uur rust, zodat ik er weer tegenaan kan. Mijn laatste redmiddel. Het enige dat helpt.”
Ineke (61, getrouwd, geen kinderen)
“Restless Legs syndroom is een onbekende, neurologische ziekte. Bij ontspanning ontstaat een kriebelend, branderig gevoel in mijn benen, dat gepaard gaat met oncontroleerbare schokken. Mijn moeder had het ook. Ik wist niet beter of zij liep ’s nachts met ‘springbenen’ door het huis. Bij mij begon het op mijn 30e en werd steeds erger. Een sluipend proces, tot ik nachten achter elkaar op was: in bed, uit bed, wisselbaden, rondlopen, wrijven, computerspelletjes ter afleiding. Alles tevergeefs. De omgeving nam het niet serieus. “Het zat tussen mijn oren”, en dus hield ik mijn mond erover.
Ondertussen hield ik net mijn hoofd boven water. Ik deed wat nodig was, en verder niets. Sociale uitjes, verjaardagen… ik kon het niet meer opbrengen. Ik was altijd moe en somber. Ik stond met tegenzin op en ging met tegenzin naar bed. Na lang aandringen kreeg ik slaappillen van de huisarts. Dat hielp even, maar niet structureel. Toen ik negen jaar geleden leerde over RLS, was ik wekenlang euforisch. Ik stelde me niet aan! Tegenwoordig slaap ik goed met de juiste medicijnen. Na jaren van ellende voel ik me als herboren. Ik kan eindelijk weer lachen.”
www.stichting-restless-legs.org
Feiten & Cijfers
1/3 van alle volwassenen in Nederland heeft last van slapeloosheid.
10% van de slapeloosheid is chronisch van aard: tenminste 3 nachten per week, gedurende drie tot zes maanden.
Chronische slapeloosheid leidt tot vermoeidheid, prikkelbaarheid, concentratie- en
geheugenproblemen en somberheid.
1.5 miljoen keer per jaar vragen we de huisarts om raad over slapeloosheid. Na hoesten zijn slaapproblemen de meest voorkomende klacht.
De meest gehoorde klachten zijn volgens NIPO-onderzoek: moeilijk in slaap komen (49%), ’s nachts wakker worden (45%) en ’s ochtends te vroeg wakker worden (27%).
Belangrijkste oorzaken van slaapproblemen zijn omgevingsfactoren zoals lawaai, een slecht bed, licht, kou of warmte, verkeerde onregelmatige leefgewoonten, stres; pijn en psychische klachten.
Geschat wordt dat rond de 20% van de verkeersongelukken te wijten is aan vermoeidheid of slaperigheid.
Image by Engin Akyurt from Pixabay
