Ze hebben ineens uniformen aan, de mannen van de 'Zelfvedediging’ op het vliegveld van Simferopol. Al zijn ze niet allemaal hetzelfde en hebben ze ook verschillende hoofddeksels op: kozakkenmutsen en petjes. Sommigen dragen lintjes in de kleuren van de Russische vlag op de epauletten, anderen niet. Maar het is al een hele vooruitgang met een week geleden. Toen hadden de burgerwachten nog hun dagelijkse kloffie aan en nam niemand ze echt serieus.
'Wees vooral tolerant en niet agressief'
Ironisch genoeg lijken ze op de troepen die het Onafhankelijkheidsplein, de Majdan, in Kiev domineren. Toen bijna twee weken geleden daar president Janoekovitsj zich uit de voeten maakte en de politie in het niets leek te zijn opgelost, begonnen commandanten van de Majdan burgers op te roepen een oogje in het zeil te houden. Rondom het parlementsgebouw in Kiev stonden ze in rotten van twee opgesteld en luisterden ze gehoorzaam naar een instructeur met een door de strijd tegen de Berkoet gehavend gezicht. "Wees vooral tolerant en niet agressief", had die hen voorgehouden. Een uur of twee later keerde een clubje burgerwachten terug van een patrouille.
Ze hadden zes jongens bij zich met de handen in de nek. De knapen zouden inbraken hebben gepleegd en de instructeur was bikkelhard. Hij liet de vermeende inbrekers door de knieën gaan (op de zeiknatte grond) en toonde hun identiteitsbewijzen aan de omstanders. Hoezo tolerant en niet agressief? Een slecht begin van deze volksmilities, schoot het door mijn hoofd.
De geheimzinnige, stilzwijgende militairen die de luchthaven van Simfereropol vorige week donderdagnacht hadden ingenomen zagen er professioneel uit. Ze droegen keurige, allemaal dezelfde uniformen, helmen en bivakmutsen daaronder. Bovendien opereerden ze zeer gedisciplineerd en beschikten ze over machinegeweren. De burgerwachten noemden de troepen ‘milities van het volk’, die De Krim moesten beschermen tegen het ‘fascistische tuig’ dat vanuit West-Oekraïne naar het schiereiland zou kunnen afzakken om te komen rellen. Maar de toegestroomde journalisten geloofden er niets van: hun manier van lopen, hun ordentelijk manier van optreden, hun kleding, dit is geen inderhaast bij elkaar geraapt clubje, dit is het Russische leger.
Escalatie
De volgende dag lopen ze ook in het centrum van Simferopol. Ze bewaken onder meer een bankgebouw en het stadhuis aan het Leninplein. Er schijnt een vriendelijk voorjaarszonnetje en de stad heeft een voorjaarse aanblik. Terwijl Moskou volgens Oekraïne duizenden militairen overbrengt naar De Krim en escalatie van de situatie (mogelijk dreigt zelfs oorlog), zijn de meeste inwoners van Simferopol opgewekt. "We houden van jullie, bedankt dat jullie zijn gekomen”, roept een vrouw de militairen toe die voor de gorsovjet, het gemeenteraadsgebouw, staan opgesteld. Omstanders durven voorzichtig naast hem te gaan staan voor het foto.
Toch klinkt er hier en daar ook kritiek. Een lokale zakenvrouw, Valentina Nikolajevna, vindt de militaire aanwezigheid van de raadselachtige soldaten maar niets. "Dit wekt alleen maar verwarring, waarom mogen we niet weten wie ze zijn?” Zeker, Valentina is Russische en houdt van haar taal en cultuur. "Maar wat heeft Rusland al die jaren voor ons Krimbewoners nu helemaal gedaan? Nu het Moskou goed uitkomt, zijn we ineens belangrijk”, zegt ze kribbig. Een journalist die haar voor zijn camera wil hebben, krijgt acuut last met een van de burgerwachten. "Wel filteren wat ze zegt, hè? Niet zomaar alle uitzenden”, zegt de man. De verslaggever laat niet over zich lopen en maakt de burgerwacht duidelijk niet gediend zijn van diens opmerkingen.
Nu het Moskou goed uitkomt, zijn we ineens belangrijk
Het tekent de sfeer in de hoofdstad van De Krim. Een stevige Oekraïner die het waagt ook zijn vraagtekens te zetten bij de poppenkast die hij voor zich ziet, krijgt de volle laag. Hij blijft echter stoïcijns glimlachen en tegen een Russischtalige die hem voortdurend keihard recht in gezicht staat te schreeuwen, schampert hij: "Sorry, kunt u iets harder praten, ik versta u niet.” Uiteindelijk wordt de blèrende overmacht hem te groot. Om weg te komen, moet hij zich letterlijk losrukken. Bij het weglopen, wordt hij door zijn opponenten nog uitgefoeterd.
Optochten
Het hele weekend trekken er luidruchtige, pro-Russische optochten door Simferopol, die Russische vlaggen meedragen en leuzen roepen: ‘Fascisme moet ophouden!’, refererend aan de extreemrechtse Rechtse Sector en de Vrijheidspartij die inmiddels deel uitmaken van de nieuwe regering in Kiev. De angst op De Krim, waar de geest van nazi-Duitsland nog altijd rondspookt, is sterk. ‘Als we niet een zijn, winnen we niet!’, luidt een andere kreet. Jong en oud, man en vrouw doen mee.
Toch heeft niet iedereen trek in de stille overname door Moskou. Oekraïner Igor staat peinzend aan de rand van het Leninplein toe te kijken hoe de Oekraïense vlaggen worden vervangen door die van De Krim en Rusland. "Ik vind dit echt heel verontrustend”, zegt hij zachtjes. "U weet toch dat nazi-Duitsland in 1938 Tsjechoslowakije binnenviel? Dit is precies hetzelfde”, zegt Igor en hij sloft het plein af.
Redelijk
Dat er ook nog Russischtaligen zijn met een heel redelijke visie, bewijst Joeri Tichanonvitsj. Met zijn lange jas, zijn hoed en witte ringbaardje oogt hij gedistingeerd. Hij deelt lintjes uit in de kleur van de Russische vlag, die gretig aftrek vinden. Iedereen op het plein wil er wel een hebben. Niettemin vindt Joeri dat De Krim gewoon bij Oekraïne moet blijven. "Ik houd van de Russische taal en cultuur. Maar waarom dat separatisme? We kunnen dit in alle vrede oplossen. Ik stel voor dat De Krim verregaande autonomie krijgt en in federatieverband bij de Oekraïne blijft horen”, zegt Joeri. Het klinkt als een wijs idee, maar intussen heeft het parlement van De Krim al voor aansluiting bij Rusland gekozen. De situatie is nog veel erger op scherp gezet.
