Van je bondgenoten moet je het maar hebben. Bondskanselier Angela Merkel (CDU) zit zich ongetwijfeld te verbijten nu, enkele maanden voor de landelijke verkiezingen op 22 september, haar Beierse zusterpartij CSU door onthullingen over nepotisme in de problemen is geraakt. Merkels CDU/CSU daalde in de peilingen met drie punten, naar 37 procent: het slechtste resultaat sinds zeven maanden.
Onder CSU-politici blijkt het heel gebruikelijk om familieleden aan bijbaantjes te helpen. In de Landtag, het regionale parlement van Beieren, waar de CSU decennialang een absolute meerderheid had, hebben tenminste zeventien afgevaardigden – van in totaal 92 CSU-parlementariërs – familieleden als medewerkers aangesteld. Ook leden van het kabinet van de Beierse minister-president Horst Seehofer (CSU) hebben of hadden echtgenoten, zusters of broers in dienst.
Geen regionaal parlement in Duitsland zorgt zo goed voor haar parlementariërs als de Freistaat Bayern. In Beieren krijgen regionale afgevaardigden, die 10.200 euro per maand incasseren, nog eens 7500 euro maandelijks om assistentie mee in te huren. Duitse media berekenden dat de afgelopen jaren miljoenen euro’s aan belastinggeld naar familieleden van Beierse politici uit het 'Freibier-Parlament' zijn overgemaakt.
Nepotisme
Commentatoren spreken schande over de vele gevallen van ‘nepotisme’ in Beieren – overigens ook in andere partijen dan de CSU. Opiniepeilers wijzen erop dat het schandaal de kansen van Angela Merkel bij de Bondsdagverkiezingen kunnen schaden.
Inmiddels heeft de kwestie een eerste, prominent slachtoffer geëist. Georg Schmid (60) uit Donauwörth, CSU-fractievoorzitter, trad deze week terug. Schmid betaalde zijn vrouw tussen de 3500 en 5500 euro per maand als bureau-assistent. De kritiek op Schmid was zo hevig, met name in de Münchener boulevardpers, en de politieke druk werd zo groot dat hij geen andere mogelijkheid zag dan terug te treden.
De affaire brengt de kleinheid van sommige politici aan het licht. Zo heeft een aantal CSU’ers nog snel, voordat dit in 2000 per wet werd verboden, familieleden op de loonlijst gezet. In een enkele geval zelfs minderjarige kinderen. Arbeidscontracten van voor die wetswijziging bleven met onbeperkte duur rechtsgeldig. In totaal profiteerden sinds 2000, volgens Bild, 79 afgevaardigden van deze regeling. In het huidige parlement gaat het nog om zeventien parlementariërs.
Legendarisch
De affaire kwam aan het licht door een nieuw boek (‘Die Selbstbediener’) van de staatsrechtgeleerde Hans Herbert von Arnim, een erkend luis in de pels van Duitse politici. Volgens de schrijver, die zich graag opwerpt als verdediger van de Duitse belastingbetaler, zijn de praktijken in Beieren slechts ‘het topje van de ijsberg’.
Voor minister-president Horst Seehofer komen de onthullingen hoogst ongelegen. In september worden behalve de Bondsdagverkiezingen in Beieren ook regionale verkiezingen gehouden. Seehofer wilde het bestaande beeld van de CSU – de partij van de legendarische en omstreden leider Franz Jozef Strauss – als een club waarin corruptie en cliëntelistisme heersen, corrigeren. Maar voor het grote publiek lijkt het nu alsof in de CSU maar weinig is veranderd. Vanavond (vrijdag) moet Seehofer als lijstrekker voor de CSU worden gekozen, maar die 'Krönungsmesse' wordt overschaduwd door alle negatieve publiciteit.
De deelstaat Beieren is juist gewend aan positieve aandacht. Economisch gaat het in de Zuid-Duitse regio goed, zo bedraagt de werkloosheid er slechts 3,9 procent. Bovendien stralen de successen van voetbalclub Bayern München, die in de laatsten vier seizoenen drie keer de finale van de Champions League haalde, af op de regio.
Maar de laatste tijd kijkt de rest van Duitsland met verbazing en enig leedvermaak naar Beieren. Zo stapelde de rechtbank in München, waar maandag de veelbesproken rechtszaak begint tegen de neo-nazistische NSU, in de aanloop naar het proces blunder op blunder. En Uli Hoeness, de grote man van Bayern München, bekende vele miljoenen aan de Duitse fiscus te hebben onttrokken. ‘Beieren is ineens een heel gewone deelstaat geworden,’ concludeerde de Süddeutsche Zeitung.
