De stad is nu al overvol. Helemaal niet verbazend: het aantal inwoners van de hoofdstad steeg de laatste 16 jaar met een duizelingwekkende snelheid (van 10 naar 22 miljoen). Pendelen van de verder gelegen wijken duurt veel te lang, een straat oversteken is een avontuur gezien de crossende auto’s die niet stoppen, het is overal aanschuiven… Daarom plant de overheid een grote schoonmaak om de overbevolking onder controle te krijgen. De dichtst bevolkte stadsbuurten worden onderworpen aan strengere controles. Veel bewoners, vooral migranten uit het platteland, worden gedwongen om te verhuizen naar de buurten ver van het centrum. De periode waarin de Chinese hoofdstad nieuwe werkkrachten met open armen ontving is voor goed voorbij: tegen 2020 mag het aantal bewoners 23 miljoen niet overschrijden, wordt vermeld in het vijfjarige ontwikkelingsplan voor de metropool.
Grote schoonmaak
Traditionele hutongs (lange stegen met de woonruimtes rond een binnenplaats) worden grondig aangepakt omwille van hun toeristisch belang en de hoge grondwaarde in het centrum waar ze gelegen zijn.
De regering beschikt over een arsenaal aan methoden om mensen van hun woonplaats te doen veranderen.
Daar is de opsporing van de illegale huurders één van. Meestal gaat het om migranten uit het platteland die in armzalige woonruimtes op de binnenplaatsen van hutongs wonen, vertelt Hanna Wu van People’s Architecture Office. De overheid stelt deze huizen ter beschikking tegen een lage huurprijs.
Maar sommige huurders willen er zelf niet in wonen omwille van de slechte leefomstandigheden dus ze verhuizen naar een appartement in een flatgebouw. En ze verhuren hun woning aan derden. Het is eigenlijk onwettig om de eigendommen van de overheid te verhuren.
Bovendien eist de regering huizen op die in het verleden zonder vergunning werden gebouwd, vermeldt Lars Thom van Beijing’s Postcards, een culturele ontmoetingsplaats. Ook illegaal herbouwde huizen worden in beslag genomen. Het brengen van allerlei aanpassingen is een gangbare praktijk geworden. Zo willen bewoners de beperkte ruimte waarover ze beschikken optimaal benutten.
Veel mensen bouwen bv. in de hoogte. Maar zo nemen ze publieke ruimte in beslag. Dat mag niet van de regering, legt Sophia Du van Hutong, een cultureel ontmoetingscentrum uit. Je hebt ook mensen die een huis verdelen in kleine ruimtes om ze afzonderlijk te verhuren. Zo willen ze meer geld verdienen. Maar stel dat je zelf onder zulke omstandigheden moet leven. Het is gewoon onveilig. Bovendien gebruiken ze goedkoop bouwmateriaal. Dat is niet zo duurzaam.
De jacht op de illegale huurders en illegaal ver- en herbouwde panden resulteert in vele gedwongen verhuizingen. Gebruikt de regering deze actie als een voorwendsel om mensen weg te jagen?
Wel, je moet niet alles zien als een excuus, hoor, countert Lars. Er zijn veel mensen die echt geen vergunning hebben om hier te wonen. Aan de andere kant klopt het wel dat de regering vele smoesjes bedenkt om mensen te doen verhuizen. Een deel daarvan is echter begrijpelijk aangezien Beijing niet meer duurzaam is. Je moet er iets aan doen. Het is wel wreed wat er gebeurt. Ik ben het ook niet mee eens maar ik begrijp er wel een deel van. Ik denk wel dat er niet goed uitgevoerd wordt.
Wat gebeurt er met de panden die in beslag worden genomen nadat hun bewoners verdreven worden? De regering gebruikt ze vaak als B&B’s en kantoren, vertelt Hanna Wu. Een deel wordt ook afgebroken.
Straatwinkels geviseerd
Wat de regering op dit moment veel doet is winkels sluiten en mensen verplaatsen, concludeert Lars. Met winkels bedoelt hij ondernemingen van migranten uit het platteland die de laatste jaren massaal worden weggeveegd om plaats te maken voor een hip café of een modern kantoor. Zo probeert de regering de strategisch gelegen stadsbuurten vernieuwen en verjongen. ‘Straatbazaars” passen niet meer in dit beeld. Het is niet alleen dramatisch voor de kleine ondernemers die voor hun levensonderhoud afhangen van hun winkels. De vaste buurtbewoners ergeren zich daar aan:
Het is ook vervelend voor ons dat de kleine straatwinkels verdwijnen. We kunnen nu geen verse groenten meer kopen. Het is niet zo handig, zegt Sophia Du.
Het opwaarderen van deze buurten zorgt voor de stijgende prijzen. Veel mensen zullen moeten verhuizen (omdat de huurprijzen omhoog schoten), duidt Lars. Maar het is niet per se slecht. Alle plaatsen moeten uiteindelijk worden ontwikkeld.
Ontslanken in naam van ontwikkeling
Sophia uit haar gemengde gevoelens over tactieken van de regering om de hoofdstad te ‘ontslanken’:
Het is misschien niet de beste manier om de overbevolking aan te pakken maar aan de andere hand: de situatie is aan het verbeteren. Ik geloof dat de overheid de stad meer georganiseerd probeert te krijgen. Beijing heeft 20 miljoen mensen. Dat is te veel. Mensen zijn overal, er gaan voortdurend nieuwe winkels open. Als je in een zo’n omgeving niet kan overleven, dan is het wellicht beter als je terug naar huis gaat…
Hier is zowel Sophia als Lars en Hanna unaniem over: er zijn maatregelen nodig om Beijing leefbaarder te maken. De vraag is alleen of de gedwongen verhuizingen de enige uitweg zijn om dit probleem aan te pakken… De huidige situatie lijkt immers op een overlevingsspel. De regering deelt de kaarten uit en weet van tevoren wie de verliezer gaat zijn: de meest kwetsbare groep, migranten, die eerst aangemoedigd werden om naar de stad te trekken om er laagbetaalde jobs te doen en nu weggestuurd worden omdat ze ”in de weg staan”…
