‘Bloot lijfje tegen bloot lijfje’. Hoe vijftig jaar geleden een tamelijk onschuldig boek werd verboden

'Zij zag er leuk uit in een veel te strak wit katoenen truitje met blauwe streepjes en een wit broekje dat de naam shorts eer aan deed.' Met het bijgaande citaat zijn we al een eindje op streek in het boek, maar het begint eigenlijk al op pagina 2. Dan loopt de zestienjarige hoofdpersoon tegen een beeldje van Rodin op dat hij als volgt beschrijft: 'Het sierlijke lijfje met de zeer slanke benen licht naar voren, zodat de pas ontloken borstjes en de tere rondingen van de schoot ontroerend parmantig werden vertoond.'

 Nu kijken we amper van op dit soort zinnetjes, maar vijftig jaar geleden was dat wel anders. De auteur van bovenstaand proza, Han B. Aalberse, mocht op 23 maart 1965 het definitieve oordeel over zijn teksten vernemen van het hoogste rechtscollege in Nederland, de Hoge Raad in Den Haag. Na een procesgang van maar liefst zes jaar, kreeg hij dan eindelijk een antwoord op de vraag of zijn schrijfsels door de beugel konden. Nee dus. 'Want het boek is', aldus de Hoge Raad, 'in aanmerkelijke en bepalende mate aanstotelijk voor de eerbaarheid. In het boek is het geslachtsleven van seksueel rijpende kinderen zo gedetailleerd en zo suggestief beschreven', zo gaat de Hoge Raad verder, 'dat het niet aannemelijk is, dat de auteur niet zou hebben voorzien dat het boek ook in handen van kinderen zou komen en dan veeleer als het tegendeel van een “waarschuwing” zou kunnen worden opgevat.' Kortom, schuldig en veroordeeld tot het betalen van de somma van 25 gulden.

Ter verzachting zegt de procureur-generaal van de Hoge Raad, professor G.E. Langemeyer, nog wel dat hij Liesbeth en de wereld van Bob & Daphne, want over dat boek gaat het hier, af en toe 'ontroerend' vindt. Desalniettemin is het 'aanstotelijk voor de eerbaarheid.' Dat Aalberse het als 'een opvoedend boek' betitelde, als een 'waarschuwing', vindt hij maar onzin.

Vuilschrijverij

De auteur van het schunnige werkje, Han B. Aalberse (Bruinisse 1917 – Den Haag 1983), was behalve schrijver ook vertaler en uitgever. Aalberse is het pseudoniem van Johan(nes) van Keulen die landelijk bekend werd door De liefde van Bob & Daphne, deel I en II en Liesbeth en de wereld van Bob & Daphne (deel III), boeken die op de site van de digitale bibliotheek voor de Nederlandse letteren worden omschreven als 'zinnenprikkelende Lolitaromans'. Het gaat over jongeren die de seksualiteit ontdekken, waarbij het verhaal er verder eigenlijk weinig toe doet. En inderdaad, de hoofdrolspelers zijn over het algemeen wel erg aan de jonge kant, want ouder dan zestien zijn ze meestal niet.

Met het ultieme oordeel van de Hoge Raad wordt de zaak eindelijk afgesloten en hoewel er inmiddels al vijftienduizend exemplaren van Liesbeth en de wereld van Bob & Daphne over de toonbank zijn gegaan, worden de dertien stuks die dan nog in de boekhandel te vinden zijn, in beslag genomen. Het boek mag niet meer in Nederland worden herdrukt en verkocht. In 1966 verschijnt dan een herziene versie van Liesbeth en de wereld van Bob & Daphne. De oorspronkelijke beschrijvingen van de erotische handelingen zijn nu omgezet in het Latijn. Ook knap.

Aalberse had vanzelfsprekend een heel andere mening over zijn werk. Volgens hem waren het boeken met een opvoedend karakter. Het is geen vuilschrijverij verweert hij zich, maar 'mooischrijverij op een gebied dat door velen nog als “vuil” wordt beschouwd: de seksualiteit, i.c. de jeugdseksualiteit.' Waarom hij zich het pseudoniem Aalberse had aangemeten, in die dagen ook de naam van één van de leidslieden van de Katholieke Volkspartij? Nee, nee, niet om die man dwars te zitten maar alleen om 'bovenaan te staan in de catalogi'.

Gezoend

Al direct bij het verschijnen van het eerste deel van De liefde van Bob & Daphne veroorzaakte het boek veel ophef. Het leidde in eerste instantie tot een verbod, dat echter na een aantal maanden alweer werd ingetrokken. Ook deel II werd omgeven door stampij en dat zorgde er in elk geval voor dat de verkoop van de boeken behoorlijk werd gestimuleerd. Met tienduizenden tegelijk vlogen de Bob & Daphne's over de toonbank. De boekjes werden vertaald in het Engels, Duits, de Scandinavische talen en het Japans. In Nederland werden vijftien drukken gehaald.

Toch begon het allemaal zo braaf bij Han B. Aalberse. Hij debuteerde bij Kok in Kampen, nou niet bepaald een uitgeverij die bekendstaat om z'n schunnige lectuur, met de 'roman voor oudere meisjes' Angelina de bloem. Onder eigen naam, dat wel. En midden in de oorlog: 1943. Dat hij bij deze uitgeverij terechtkwam was op zich niet vreemd want Aalberse was van goed gereformeerde huize.

Onder eigen naam schreef hij ook voorlichtingsboekjes zoals Meisjes vragen, Jongens vragen en In de wachtkamer van het huwelijk, boeken die in de christelijke pers positief werden ontvangen.

Citaat uit Meisjes vragen: 'Hoe nu de geslachtsdaad of eenwording van man en vrouw tot stand komt is iets, waarover je voorlopig je hoofd niet behoeft te breken. Onthou goed dat de geslachtsdaad niet tot puberteitsland behoort.'

En op de keper beschouwd was er natuurlijk met de eerste twee delen van Bob & Daphne ook niet echt veel aan de hand. Of je zou je moeten storen aan een verzuchting van Daphne die in bad ligt en zegt: 'Ik ben een ijslollie, wie wil mij oplikken?' Verder wordt er zwaar tegen elkaar aan geleund met rug en bips, worden hemdjes over het hoofd gewipt en wordt 'bloot lijfje tegen bloot lijfje' aan gedrukt. En dat gaat dan pagina's lang zo door. De lucht is permanent doortrokken van een mierzoete zuurstokkengeur waarin de bijtjes vrolijk rondzoemen en er nog meer wordt gestreeld, geaaid en gezoend. Niemendalletjes, niets om het lijf zou je bijna zeggen. De boekjes zijn van eenzelfde lichtvoetigheid als de soft pornofilms van die dagen waarin de vrijerijen werden bekeken door een dik met vaseline ingesmeerde lens. Pornografie? Tja, het is niet echt harde seks natuurlijk. Literatuur dan? Ach nee, daar is geen sprake van. Ook daar is iedereen het wel over eens.

Sovjet-Unie

In Liesbeth en de wereld van Bob & Daphne, kortweg deel III, gaat het er allemaal ietsjes forser aan toe. Zelfs in de vijfde druk uit 1983. 'Daar stak hij zijn hand tussen je benen, van achteren naar voren, tot zijn hand op je buik rustte. Dat was een heerlijk gevoel.' Of: 'Wil jij nu eens boven? Dan ga ik onder liggen. Wat istie groot geworden hè?' En: 'Een trillend, ongekend gevoel waaierde door mij heen tot in mijn tenen en vingertoppen. We hijgden allebei een beetje. Jammer. Na wat tamelijk luid gehijg en steeds snellere bewegingen was het bij hem nagenoeg ineens voorbij. Net een stoomboot die bij de steiger komt, nog een klein eindje verder vaart en na schokken en trillen stilligt.'

Je moet er maar opkomen.

In elk geval leidde de publicatie van deel III tot de arrestatie van Aalberse, vers terug van een promotietoer voor zijn eerste twee boeken in Denemarken. In december 1959 werd hij aangehouden en 48 uur opgeborgen in de cel. Daarna werd hij vrijgelaten en mocht hij zes jaar lang voor de ene na de andere rechtbank verschijnen, totdat hij dus uiteindelijk werd veroordeeld tot 25 gulden boete.

In maart 1979, twintig jaar na het verschijnen van het boek, klaagt hij in de Provinciale Zeeuwse Courant nog steeds over het leed dat hem toen is aangedaan. 'Er wordt nu veel drukte gemaakt over de vervolging van dissidente Russische schrijvers en terecht. Maar wat zich in de Sovjet-Unie afspeelt, gebeurde hier destijds ook. Alleen werd ik niet naar een kamp getransporteerd, maar in een cel gestopt en vond ik weinig solidariteit bij uitgevers en auteurs.' Helemaal waar is dat laatste overigens niet, want Aalberse werd gesteund door maar liefst negentien min of meer bekende Nederlanders, onder wie Jef Last, Adriaan van Veen en Victor E. van Vriesland.

Snoepje

Wel een feit is dat Aalberse nooit is gerehabiliteerd en het verbod op deel III ook nimmer is opgeheven. En dat, zegt de schrijver, 'terwijl maar zestien procent van de inhoud bestaat uit vrijerijen.' Tegenwoordig zou Han B. Aalberse dan ook niet worden veroordeeld vanwege het aanstotelijke karakter van Liesbeth en de wereld van Bob & Daphne.

Alhoewel? 'De dokter reed ook paardje met zijn spruiten, dit seksuele snoepje gunde hij zijn kinderen, in grote onschuld.' Dit zinnetje, en tal van soortgelijke zinnetjes, zijn ook te vinden in de Bob & Daphne's, waar volwassenen tot groot genoegen van de kinderen en elkaar allerlei amoureuze handelingen verrichten met de kleintjes. Anno 2015 kijken we daar toch wat anders tegenaan dan vijftig jaar geleden en zou dat zomaar tot een veroordeling kunnen leiden. Vanwege pedofilie dit keer.

Mijn gekozen waardering € -

Ik schrijf over alles wat mijn nieuwsgierigheid wekt. Dat is veel. Vaak kom ik uit bij verborgen hoeken van de geschiedenis, maar soms ook bij het persoonlijke verhaal. Het alledaagse leven èn het drama. Actueel, maar soms ook wat minder. Wel altijd goed geschreven en een plezier om te lezen.