Praet volgt de opkomst van radicaal-rechts in Europa aan het Centrum voor EU-studies van de Universiteit Gent. Hij verwacht dat Brussel zich wel degelijk zorgen maakt om de nieuwe Italiaanse regering. De rechtse coalitie, bestaande Fratelli d’Italia, Lega en Forza Italia stevent af op een meerderheid volgens de exitpolls.
“Meloni kan in de Europese Raad steun gaan bieden aan Polen, wanneer het gaat over de rechtsstaat, of aan Hongarije als het gaat over de aftakeling van de democratie aldaar. Deze regeringsleiders krijgen er waarschijnlijk een extra bondgenoot bij.”
“Ze is niet dom”
Toch verwacht Praets geen ingrijpende draai van het Italiaanse Europabeleid. De maanden voor de verkiezingen stelde Meloni – in het verleden nog voor een vertrek uit de Eurozone – zich wat gematigder op. Niet in het minst omdat Meloni op dit moment financieel gezien niet zonder Europa kan.
Zo ontvangt het land ruim 200 miljard euro aan steun uit het Europese coronaherstelfonds. Meloni heeft er simpelweg weinig belang bij om haar Europese collega’s tegen haarzelf in het harnas te jagen, ziet ook politicoloog Nicola Pasini van de Universiteit van Milaan. “Ze is niet dom. Ze gaat echt geen sterk beleid voeren tegen de Europese Unie of de Europese Centrale Bank.”
Als Polen en Hongarije zich zo blijven opstellen en Meloni sluit zich daarbij aan, dan vermoed ik dat ze niet lang zal aanblijven in Italië
Een driehoek van Hongarije, Polen en Italië tegen de rest van Europa ligt dan ook niet in de lijn van verwachting, zegt zijn collega Cristiano Vezzoni, eveneens verbonden aan de Universiteit van Milaan. “Als Polen en Hongarije zich zo blijven opstellen en Meloni sluit zich daarbij aan, dan vermoed ik dat ze niet lang zal aanblijven in Italië.”
Ook ingrijpende veranderingen in het economisch beleid acht Vezzoni daarom uitgesloten. “Simpelweg omdat het nu niet mogelijk is. Er is te weinig marge in het budget om grote economische veranderingen door te voeren.”
Toch moet de rechts-conservatieve politicus wel aan haar profiel blijven werken, vult hij aan. Meloni bedient een uiterst rechts-conservatieve achterban. “We kunnen een regering verwachten die hard optreedt tegen criminaliteit en nog harder tegen immigranten. Ze zal ook sterke posities innemen over culturele thema’s, zoals abortus en gezinssamenstelling.”
Gematigde toon
De overwinning van Meloni volgt krap twee weken op de winst van de radicaal-rechtse Zweden Democraten. De beweging werd de tweede partij van het land en zal waarschijnlijk gedoogsteun gaan leveren aan een nieuwe Zweedse regering. Ook die uitslag drukt op de verhoudingen in het Europese speelveld. Toch matigen deze partijen hun toon.
Een vertrek uit de Europese Unie is voor zowel de Zweden Democraten als voor Meloni bijvoorbeeld niet meer aan de orde. Sinds de Brexit valt daar electoraal niet zoveel meer te halen, vermoedt Jasper Praets.
Dit proces waarin radicaal-rechts gematigder wordt, is al minstens 30 jaar aan de gang
“Bovendien kunnen de verschillende partijen in hun landen de Europese steun nu goed gebruiken. Het is daarom om economische redenen ook niet echt het goede moment om er nog een extra crisis bij te krijgen.”
De verkiezingsnederlaag van Marine Le Pen, voorheen ook nog voor een Frexit, was een kantelpunt, vermoedt Praet. Sinds 2017 ziet hij dat ook andere radicaal-rechtse bewegingen zich gematigder opstellen. Volgens Cristiano Vezzoni is radicaal-rechts Italië zelfs al veel eerder een andere weg ingeslagen. “Dit proces waarin radicaal-rechts gematigder wordt, is al minstens 30 jaar aan de gang.”
Niks nieuws
Met zoveel winst op rechts lijkt op het eerste oog sprake van een ontwikkeling in Europa, maar Jasper Praet weerlegt dat. “We zien dat radicaal-rechts al jaren vrij sterk voor de dag komt en de laatste paar jaar soms juist een beetje verliest. De Duitse AFD heeft het bij de laatste verkiezingen eigenlijk helemaal niet zo goed gedaan.”
“Bovendien is radicaal-rechts in een land als Italië nu amper te zien”, vult hij aan. “Lega, in de peilingen van 2019 nog goed voor ruim 30 procent van de stemmen, wordt nu gereduceerd tot een partijtje van 9 procent.”
Een deel van die stemmen wordt opgevangen door Meloni. Vezzoni benadrukt daarom ook dat haar winst niet uit het niets komt. “Deze stemmen behoorden altijd al tot de rechtervleugel van Italië, dat gezamenlijk altijd zo’n 40 procent van de stemmen trekt.”
Hij vervolgt: “Afhankelijk van het succes van partijleiders, gingen deze stemmen eerst naar Berlusconi, later naar Lega en nu naar Fratelli d’Italia. Linkse kiezers stappen niet zomaar over naar rechts. Deze kiezers waren er altijd al.”
Beeld: Vox España / Sverigedemokraterna
