Chatverbod in Egypte: de zin en onzin van fatwa’s

Ophef over een nieuwe fatwa in Egypte: mannen en vrouwen die elkaar niet persoonlijk kennen mogen online niet met elkaar chatten. Maar luisteren Egyptenaren überhaupt wel naar fatwa's?

CAIRO – Ophef in de Nederlandse media vorige week over een nieuwe fatwa van Egypte’s officiele fatwa-instituut: mannen en vrouwen die elkaar niet persoonlijk kennen mogen online niet met elkaar chatten. Het zou ‘immoreel’ zijn en ‘de deur open zetten voor de duivel’. 

Facebook – de chatsite bij uitstek – is heel populair in Egypte. Van de meer dan 86 miljoen Egyptenaren hebben er ongeveer 37 miljoen toegang tot internet en daarvan hebben er meer dan 16 miljoen een profiel op de Amerikaanse netwerksite. 

Als Egyptische jongen kun je niet zomaar een meisje mee uit vragen, zo zit de Egyptische cultuur niet in elkaar. Contact verloopt over het algemeen via familie of vrienden en als het dan eindelijk tot een date komt dan is die in een openbare gelegenheid zoals een cafe en brengt een van de twee een broer of zus mee om de boel in de gaten te houden. 

Dat kan maanden of jaren doorgaan, tot er besloten wordt te trouwen. Hand in hand lopen in het openbaar is zeer ongebruikelijk en zoenen in het openbaar strafbaar. De verwachting is dat een meisje maagd blijft tot haar huwelijksnacht. 

Pottenkijkers

Online chat is onder Egyptische jongeren dan ook enorm populair omdat je zo zonder pottenkijkers toch in contact kunt komen met het andere geslacht. Zet als vrouw op je Facebook profiel dat je in Cairo woont en binnen no time stroomt je inbox vol met nieuwsgierige Egyptenaren die met je willen chatten. 

Maar nu mag dat van de Dar al-Ifta, Egypte’s officiele fatwa-instituut, dus niet meer. Gaan Egyptenaren zich daar dan ook houden? 

Om de chat-fatwa moeten ze echter allemaal heel hard lachen

Een groep jongeren drinkt een kopje koffie in een cafe in downtown Cairo. Ze beschrijven zichzelf allemaal als gelovig, actief moslim. Sommigen bidden eens per dag en anderen een paar keer in de week en daarmee zijn ze een aardige dwarsdoorsnede van de Egyptische bevolking. Om de chat-fatwa moeten ze echter allemaal heel hard lachen. 

Duivel

Ze hebben allemaal wel eens contact gelegd met een voor hen onbekend meisje op Facebook ‘om wat nieuwe contacten op te doen’, zeggen ze. 'Dat wil echt niet gelijk zeggen dat ik met haar ga trouwen' klinkt het. Ze zien niet wat daar immoreel aan is of wat de duivel daar mee te maken heeft. Ze piekeren er dan ook niet over om hun chat-activiteiten te staken. 

'Het is in deze samenleving een van de weinige manieren waarop we rustig een meisje kunnen leren kennen zonder dat gelijk de hele buurt het weet en zich er tegenaan bemoeid en onze moeders van ons verwachten dat we een week later gaan verloven', leggen ze uit. 

Ze geven een paar voorbeelden van andere fatwa’s die volgens hen ‘nergens op slaan’. 'Tijdens het WK riep een imam dat we geen voetbal mochten kijken en een buikdanswedstrijd op televisie werd verboden omdat die dingen volgens hen in Islam ‘verboden’ zijn', leggen ze hoofdschuddend uit. 'Ook mag je blijkbaar een naakte vrouw begluren als ze onder de douche staat, zolang je maar met haar trouwt, en mag je seks hebben met je vrouw als ze al dood is', giert een het uit van het lachen.

'Misschien kunnen ze zich beter druk maken om dingen die echt belangrijk zijn, zoals arme mensen die geen eten hebben', oppert er een.

Richtlijnen

'Fatwa’s bieden moslims richtlijnen', zo legt de imam van een moskee in downtown Cairo uit. 'Er staat over het algemeen geen straf op als je je er niet aan houdt, maar je draagt je geloof beter uit als dat wel doet.' 

De imam geeft schoorvoetend toe dat er nogal eens onzinnige fatwa’s de wereld in geslingerd worden. 'Er zijn altijd mensen die aandacht willen en dan vreemde dingen gaan roepen. Dat is niet alleen binnen het geloof zo.' Hij benadrukt echter dat fatwa’s die worden uitgegeven door Dar al-Ifta wel altijd zinnig zijn. 

De imam geeft schoorvoetend toe dat er nogal eens onzinnige fatwa’s de wereld in geslingerd worden

'Die fatwa’s worden altijd door meerdere mensen gecontroleerd. Het is een respectabel instituut met een goede filter.' Toch verwacht de imam niet dat Egyptenaren nu massaal ophouden met chatten. 'Er zijn met de huidige technologie teveel verleidingen en vooral voor jonge mensen zijn die moeilijk te weerstaan. Maar als een fatwa mensen aan het denken zet over hun gedrag heeft het ook nut', concludeert hij.

All you can eat

Moefti’s in andere landen kunnen er overigens ook wat van, als het op onzinnige fatwa’s uitspreken aankomt. Zo vond de Saoedie-Arabische geestelijke Saleh al-Fawzan het nodig om een fatwa uit te spreken tegen ‘all you can eat’ restaurants omdat volgens hem de Islamistische wet verplicht dat vooraf duidelijk is hoeveel iemand voor een bepaalde prijs koopt. 

En de Saoedische sjeikh Abdullah Daoud vond dat babies een burka moeten dragen, om hen te beschermen tegen seksueel misbruik. 

In Qatar was ophef over een fatwa waarin beslist werd dat reizen naar Mars verboden is. Volgens de Algemene Autoriteit van Islamitische Zaken en Schenkingen is een enkele reis naar de rode planeet gevaarlijk omdat niet duidelijk is of leven daar mogelijk is. Een moslim mag zijn eigen leven nooit moedwillig in gevaar brengen, aldus de autoriteit. 

Volg Ester Meerman en TPO Magazine op Blendle/Cafeyn!

Mijn gekozen waardering € -

Ester Meerman is een Nederlandse journaliste.
Van januari 2011 tot mei 2016 verslag werkte ze vanuit Cairo onder meer voor de NOS, EenVandaag, NRC Handelsblad, De Standaard, Het Parool, CTV News Canada en vele andere media.