In de auto van mijn schoonvader op weg naar een familielid die op het platteland buiten Samaipata, een dorpje in de bergen van Bolivia, woont, vertelt deze van Che Guevara. Hij had onder één van de bruggen waar we over heen gaan, schuil gehouden voor de Boliviaanse militairen.
Jeugd
Ik zie beelden van een jongeman op een motor door de bergen rijdend, voor me. Pas heb ik ‘Op de motor door Latijns Amerika’ gelezen, het verslag van de reis van dan nog jonge Ernesto Guevara. Via Chili, ging het toen naar Peru. Dat hij daar dichtbij, in buurland Bolivia, zou sterven, kon hij in die vroege jaren, niet weten, laat staan dat hij weet kon hebben van de manier waarop…
Che Guevara Routes
We zitten op één van de ‘Rutas Che Guevara’, routes waar de Che zich heeft begeven en onwillekeurig denk ik aan die andere grootheid, Thomas More, die, op weg naar het schavot tegen de wacht die hem begeleidt op de kar, op een brug, nuchter meedeelt: “als de brug maar niet instort”. Galgenhumor. Wie kan zó zijn dood tegemoet gaan? Van een andere grootte als Che…
Het ‘Che-toerisme’ zal in omvang toenemen naarmate het 50e jaar van na zijn dood, nadert. President Morales doet er alles aan de held in het zonlicht te stellen en zijn eigen persoon aan hem te koppelen. ‘Che-toerisme’, ja, de guerilla-held is zelf haast een ‘commodity’ geworden. Zijn stoere gezicht op de vele t-shirts, posters en zo meer, getuigen ervan. Dat zal hij niet gewild hebben, want dan een ‘vercommercialiseerde mythe’, terwijl hij juist heel zijn leven tegen het kapitalisme met zijn commercie, had gestreden.
Idealen
Op zijn reis door Latijns Amerika is de jonge Ernesto Guevara getuigen van de enorme armoede. Hij ziet het Amerikaans imperialisme als de schuldige en besluit daartegen te gaan strijden. Als hij later in Mexico belandt, inmiddels in aanraking gekomen met andere strijders, besluiten ze naar Cuba te gaan om daar de revolutie te ontketenen. In de boot ‘Granma’ varen ze uit. De strijd in Cuba verloopt in hun voordeel, waarbij de slag bij Santa Clara, beslissend is. Cuba is communistisch. Het is niet genoeg. Che Guevara denkt een plan uit waarbinnen heel Latijns Amerika communistisch moet worden. Vanuit het centraal gelegen Bolivia wil hij het hele subcontinent bevrijden en zo een blok tegen de VS gaan vormen. Zijn medestrijdster,de Duitse Tania, is al naar Bolivia om de strijd voor te bereiden. Enige jaren later gaat Guevara, die zich een andere identiteit heeft aangemeten, zelf ook. In midden Bolivia, niet ver van de stad Cochabamba, start een groep van 52 guerillero’s de strijd, hopend de arme massa’s op hun hand te krijgen. Daarbij schuwen zij niet, militairen in de rug te schieten. De Bolivianen sluiten zich maar weinig aan en president Barrientos laat, met behulp van de CIA, Ché Guevara gevangen nemen en hij wordt geëxecuteerd, samen met twee anderen. In een washok van een hospitaaltje in het nabij gelegen Vallegrande wordt het lichaam, samen met die van de twee anderen, aan he
t volk tentoongesteld. Later wordt de lichamen op een militaire basis in Vallegrande begraven. Vele jaren later, als de militaire basis is verdwenen, worden de lichamen opgegraven en wordt dat van Guevara overgebracht naar Cuba. Het oude graf is nu een Mausoleum. De gids die me er heen brengt, had indertijd meegeholpen bij het delven van het graf.
Werkelijkheid
Een held was niet meer. Zijn geest is echter nog zeer levend en het 50 jarige jubileum kan ‘de vlam weer in de pan’ doen slaan. Morales zal niet nalaten daar aan mee te werken. Een recentelijk geopend museum ter ere van de Che in Vallegrande, is er een teken van.
Volgens mij kan de held, ook al met hoge idealen, beter vergeten worden. Hij executeerde eigenhandig honderden mensen. Op die wijze komt er nooit een wereld waarin men werkelijk één is. Alleen op vredige wijze is dat mogelijk en een vredige weg gaat niet over links of rechts, het houdt het midden aan.
Films over Che Guevara, ten minste die waarin hij verheerlijkt wordt, hebben dan ook iets van een publiciteitsgehalte, net als de Hollywood oorlogsfilms, aan de andere kant van de lijn. Gevaarlijk!
