Aan de vooravond van de tweede ronde van coalitieonderhandelingen hebben de twee winnaars van de Italiaanse verkiezingen opeens beloofd om zo snel mogelijk een werkende regering op poten te zetten. Naar verluidt zijn Luigi Di Maio van de Vijfsterrenbeweging (MS5) en Matteo Salvini van de Lega over de telefoon tot een akkoord gekomen. Althans, ze hebben speciale commissie in de twee kamers het leven in geroepen om de neuzen dezelfde kant op te krijgen. Hun intentie is om in de geest van coöperatie spoedig een werkend parlement samen te stellen.
Het is een bericht dat enigszins is bedolven onder het rumoer rondom veel urgentere zaken die zich deze week voltrokken. AS Roma is dinsdag boven zichzelf uitgestegen in de kwartfinale van de Champions League. Het klopte Barcelona met 3-0 en het gehele land, inclusief Matteo Salvini van de Lega, genoot na van de zinderende overwinning op de giganten uit Catalonië. Woede was er ook na de nederlaag van Juventus op woensdagavond. In deze emoties weten Italianen elkaar vaak spoedig te vinden, Noord of Zuid, rechts of links. Voetbal blijft toch de allergrootste gemene deler onder Italianen.
Maar in de tussentijd wordt er dus op politiek gebied ook gesproken van toenadering, samenwerking en de intentie slagvaardig te handelen. Of het slechts bij geflirt blijft, zal nog moeten blijken. Onder leiding van president Sergio Mattarella is de tweede ronde van onderhandelingen begonnen – wellicht met een net zo onmogelijke opdracht als die van AS Roma van tevoren leek: het formeren van een regering.
Di Maio kondigde eerder aan dat hij niet had verwacht Salvini nog te gaan spreken voor aanvang van de tweede ronde. Daarbij heeft zijn partij altijd categorisch uitgesloten ooit te willen samenwerken met Silvio Berlusconi en Forza Italia, de centrumrechtse bondgenoot van Lega. Salvini gaf op Facebook inderdaad toe dat hij Di Maio woensdagmiddag heeft benaderd om het onderhandelingsproces te versnellen. Toch voegde hij eraan toe dat zijn gehele rechtse alliantie, inclusief Forza Italia en het kleinere Fratelli d’Italia zich gezamenlijk bij de president zullen melden.
De Vijfsterrenbeweging lijkt hier nog altijd niet mee in zee te zullen gaan. Een prominent lid van de partij, Alessandro Di Battista, beschreef Berlusconi op woensdag als een “absoluut kwaad.” Leider Luigi Di Maio, gisteren glimlachend en zelfverzekerd te gast bij de talkshow Porta a Porta op de nationale televisie, herhaalde dit standpunt ook nogmaals. In zijn ogen is Berlusconi de ex van Italië; verleden tijd. Wie zijn nogal seniele optreden aan de zijde van Salvini na afloop van de eerste gesprekken op donderdag zag, zal dat allicht begrijpen en zich afvragen hoe eensgezind deze rechtste alliantie überhaupt is.
https://www.youtube.com/watch?v=ao9eJFKf9CA
In de tussentijd is de retoriek tegenover de Partito Democratico, de partij die door de Vijfsterrenbeweging gedurende de campagne meermaals vilein is aangevallen, is een stuk toegeeflijker geworden. Vorige week zondag in La Reppublica gaf Di Maio aan de strijdbijl met de PD te willen begraven. Dit werkt effectief als een strategie de Lega op rechts jaloers te maken, opdat Matteo Salvini misschien water bij de wijn zal willen doen tijdens de onderhandelingen.
Di Maio houdt nog altijd zijn opties open en lichtte zijn plannen toe om een onafhankelijke wetenschapper, Giacinto Della Cananea (samen met Di Maio afgebeeld op de foto hieronder), de partijprogramma’s van de PD en die van Lega naast die van de Movimento te leggen. Zo kan er objectief gekeken op welke thema’s er sprake is van inhoudelijke overeenkomsten, volgens een zogenoemd ‘Duits’ model.
De deelnemers aan dit onderhandelingsspel doen aan een opmerkelijke uitwisseling van handreikingen terwijl de hakken nog stevig in het zand lijken te staan. Het lijkt erop dat Di Maio het spel goed beheerst en dat hij zijn positie als winnaar van de verkiezing de komende tijd verder uit zal willen buiten. Hij zet hoog in. Voor een partij als de Vijfsterrenbeweging, die door Arthur Weststeijn en Pepijn Corduwener in hun boek Proeftuin Italië wordt ze beschreven als ‘de eerste zwevende partij van Europa’, is dit een comfortabele en flexibele houding. Mocht het niet lukken in de komende weken, dan zullen de lokale verkiezingen van de komende twee maanden zijn reeds sterke positie wellicht nog verder kunnen consolideren.
