De trieste ‘erfenis’ van Theo van Gogh

De moord op opiniemaker Theo van Gogh gaat twaalf jaar geleden als een schok door de samenleving. De trieste foto van de dode filmmaker op het fietspad in de Linnaeusstraat in Amsterdam staat helaas bij ons allemaal op het netvlies. Maar wat is er nu nog van over van die collectieve woede?

Het is 2 november 2016, rond een uur of twee. De regen geselt de voorgevels van de winkels aan de Linnaeusstraat in Amsterdam. Vier hekken staan schots en scheef rond een deel van het fietspad waar de opiniemaker ooit zo vreselijk zijn Waterloo vond. Op een reflecterend bord staat in dikke zwarte letters waar de tijdelijke blokkade voor dient. ‘Deze plek vrij houden op 2-11-2016 i.v.m THEO VAN GOGH’.

Bloemen

Hoewel het best druk is in de Linnaeusstraat, is het opvallend rustig op de plek waar straks de herdenking zal zijn. Heel erg rustig. Een vader loopt met zijn kinderen langs, een grote bos bloemen in zijn handen. Zal hij dan de eerste zijn om zijn respect te tonen? Helaas. De bos bloemen verdwijnt om de hoek. Waarschijnlijk op weg naar een moeder.

Ooit kwamen twintigduizend mensen bijeen op de Dam in Amsterdam om de gevallen filmmaker te eren. Nu is daar niets meer van over. Drie mensen drukken verwaaid en nat hun ruggen tegen de gevels in een poging om te ontkomen aan de striemende regen. De organisatie van de herdenking zit hoog en droog in het tegenovergelegen hotel Manor. Er is enige consternatie. De gemeente heeft de hekken verkeerd geplaatst. Ze staan voor de naastgelegen conceptstore en niet voor de avondwinkel, waar het ooit allemaal gebeurde.

Na enig overleg sjouwen enkele deelnemers zwijgend de hekken alsnog naar de juiste plek. Ze zijn nodig ook, vorig jaar werd de herdenking verstoord door automobilisten die dringend op zoek waren naar een plekje voor hun auto. Parkeren ging even voor het eren van een opiniemaker.

Twitter

Terwijl op Twitter honderden papieren tranen vallen over het verscheiden van Van Gogh en bekend en onbekend Nederland over ‘hun Theo’ twittert, komt slechts een kleurrijk groepje van zes mensen bijeen binnen de hekken. Het is een bont gezelschap. Een complotdenker van UFO-site Niburu, een oude man die dakloos en aan lager wal is geraakt, mede omdat hij de woningbouwcorporatie op zijn website bij herhaling crimineel en corrupt had genoemd, een verdwaald lid van Pegida Duisburg, de auteur van een complotboek en twee deelnemers die de erfenis van Pim Fortuyn en de Leefbaar-beweging hoog willen houden.

Terwijl de toespraken van enkele leden zinloos verdampen tussen het lawaai van het verkeer en de wind, raast de wereld voorbij aan het kleine groepje. Fietsers rijden onbekommerd langs, voetgangers kijken even om en lopen dan weer door. Mensen schuilen voor de regen bij een tramhalte. Een man staat op de hoek te telefoneren over de problemen van alledag. Zijn stem klinkt harder dan de toespraken. Toehoorders vandaag zijn drie journalisten die beroepsmatig en gelaten het groepje aanschouwen.

Treurig

De herdenking van de omstreden opiniemaker doet aan alle kanten treurig aan. De toespraken zijn nauwelijks te volgen. De minuut stilte duurt nog geen dertig seconden. Zelfs de bekende cactus van Van Gogh ontbreekt. Simpel omdat de organisatie de prikkelende decoratie nergens heeft kunnen vinden. Een tulp moet als vervanger dienen, die bloem is immers ook ’typisch Hollands’. Een van de sprekers pleit voor een ‘speakers corner’ in het Oosterpark. Zou dat niet mooi zijn? Dat er in 2005 al een dergelijke spreekplek is ingericht, die bij gebrek aan belangstelling staat te verpieteren, is de organisatie geheel ontgaan.

Demmink

Uit flarden van de verwaaide toespraken valt op te maken dat Maxima en Joris Demmink wel eens indirect verantwoordelijk zouden kunnen zijn voor de moord op Theo van Gogh. Paul Rosenmöller komt voorbij en de deelnemers vinden het maar wat gemeen dat het woord allochtoon ‘niet meer in de mond mag worden genomen’. Na een half uurtje verplaatst het kleine gezelschap zich naar het vijfhonderd meter verderop gelegen Oosterpark. Een uiterst vriendelijke agente vergezelt de minimale optocht. ,,Ach, ze komen eens per jaar bij elkaar om hun hart te luchten”, vat ze de bijeenkomst relativerend samen.

Aangekomen bij het speciaal voor Van Gogh opgerichte monument ‘De Schreeuw’ herhaalt zich wat eerder vaag te horen was in de Linnaeusstraat. Dezelfde toespraken met weer dezelfde verdenkingen richting hogere machten die ooit indirect besloten een einde te maken aan het leven van Van Gogh. ‘Omdat hij te dicht bij de waarheid kwam’. Het heilige vrije woord stroomt opnieuw, maar stuit ineens op weerstand als een van de deelnemers meent dat de regen toch wel erg nadelig is voor zijn camera. Theo van Gogh eren is natuurlijk van het hoogste belang, maar een mooie opname voor YouTube is toch net even wat belangrijker. De wind waait ineens weer een stuk harder. Alsof Van Gogh zelf zich ook schaamt voor de vertoning in het park, waar joggers en fietsers zonder op te kijken hun eigen gang gaan.

Buitenaards

De hoofdredactrice van de website Niburu neemt opnieuw het woord. Hoewel op haar site te lezen valt dat Clinton een buitenaardse invasie zal voorbereiden om de Amerikaanse verkiezingen te beïnvloeden en een satanische elite de wereld domineert, laat ze deze keer het leven buiten onze planeet buiten beschouwing. Ze is gekomen om een toespraak voor te lezen van een gevluchte complotdenker. En die weet het toch echt zeker. Joris Demmink heeft de moord op Theo van Gogh laten begaan en de reguliere media kun je niet vertrouwen. ‘Steeds meer mensen kotsen en spugen op de ‘kwaliteitsmedia’ en hun giftige leugens en propaganda. De media zijn het grootste kwaad in de samenleving van nu. Het beste wat we voor Theo kunnen doen is de pers te vuur en te zwaard bestrijden’.

Opvallend genoeg kraait de complotdenker op dat moment vol geluk op zijn eigen site over de ‘overweldigende media-aandacht’ voor de bijeenkomst. De aandacht van de media die hij desnoods ’te vuur en te zwaard’ wenst te bestrijden, blijkt ineens toch wel nuttig te zijn. Om niet veel later te klagen dat niemand ook maar ergens zijn toespraak heeft afgedrukt. Weer die reguliere media die het af laten weten. Zie je nou wel? Alles is een groot complot. Precies zoals wij al gezegd hadden!

Het einde van de herdenking van Theo van Gogh is net zo geruisloos als het begin. Een klein clubje activisten heeft opnieuw de dood van een bijzonder mensen aangegrepen om te waarschuwen voor het dreigende gevaar van de overheid, de pers en hogere machten. De deelnemers hebben gewezen op een samenleving waar het vrije woord niet of nauwelijks meer bestaat, hoewel niemand vandaag ook maar een poging heeft ondernomen om dat vrije woord te belemmeren.

Het kleine groepje zal volgend jaar weer samenkomen. Er zullen weer toespraken volgen die door de kneuterigheid van de organisatie nauwelijks te horen zullen zijn. Omstanders zullen opnieuw doorlopen en de groep laten voor wat het is.

Hoe je verder ook denkt over Theo van Gogh en zijn bijdrage aan het debat. Hij verdient meer dan dit.

Mijn gekozen waardering € -

Rechtbank-verslaggever, laat zich betalen voor tweets uit de rechtszaal via @realtwitcourt.