Op pag. 459: ‘die trockensubstanz des tuberkelbacillus besteht zu 37% aus fett’
Of zoals Jeffrey Buter het zegt : de tuberkelbacil ligt in een pakje boter (butter)’. Jeffrey Buter is wetenschapper op de afdeling van Nobelprijswinnaar Ben Feringa in Groningen.
Anderhalf uur
Op 18 juni 2020 heb ik een gesprek via Google Hangouts met Jeffrey Buter. Onderzoeker en verzamelaar. Het gesprek duurt al met al anderhalf uur Jeffrey zit in zijn huiskamer.Een ontzettend leuk gesprek. De theorie Is niet eenvoudig. Het stofje waar het om draait is 1-tuberculosinyl adenosine: 1-TbAd.
Verzamelaar
Postdoc Jeffrey Buter heeft als hobby het opscharrelen van ‘deadstuf’ zoals dat in kringen van embleem verzamelaars wordt genoemd. Dozen met stapels emblemen die op zolders worden aangetroffen als de eigenaar komt te overlijden. Voor de camera toont hij mij een jasje dat is behangen met verschillende emblemen.
Dead Stuff
Achteraf is het dan ook een typerende openingsvraag die hij wel eens stelt. Hoe lang kunnen tuberkelbacillen in leven blijven (weliswaar slapend) in het menselijk lichaam: tientallen jaren!!!Vegetatief zoals dat genoemd wordt. Deadstuff, dat wel weer levensgevaarlijk livestock kan worden. Tuberculose is een ernstige aandoening waaraan anderhalf miljoen mensen jaarlijks overlijden. Ik vind het altijd wel noemenswaardig dat tuberculose (tbc) in ’s werelds top tien van doodsoorzaken staat en dus de meest dodelijke infectieziekte is, aldus Jeffrey. De naam van Robert Koch zal hieraan voor altijd aan verbonden blijven. Maar er zijn ook nieuwe coryfeeën…
Ontdekker Robert Koch op postzegel (collectie te Gussinklo)
Een wapenfeit: Jeffrey heeft twee en halve gram 1-TbAd gemaakt
Journalistiek<>Wetenschap
Ik heb met Jeffrey Buter eerder kennis gemaakt tijdens een van de online sessies van een congres. Volgens mij was ik in een klein gezelschap. Misschien dat de titel niet zo uitnodigend was met iets over maagzuur. Bij mij was de interesse gewekt omdat ik immers had vastgesteld dat maagzuur een belangrijke rol speelt bij het al dan niet oplopen van een voedselvergiftiging. Denk aan de casusbeschrijving van de salmonella uitbraak in 2012 die door uw auteur beschreven is in het boek UITGEBEEND. Maar dit is op een ander niveau.
Immuuncel (Macrofaag)
Een bacterie wordt in het lichaam opgenomen door een bepaalde immuuncel ( voor de insiders de macrofaag. Er vormt zich een Fagosoom.Een initieel stadium van een maag, zoals je dat wel kan beschrijven. Deze maag moet rijpen. Door fusie met een andere vacuole in deze macrofaag. Daar zitten enzymen en zuur in. Dat tezamen, die combinatie, heet fagolysosoom, de uiteindelijk volwassen maag om zo te zeggen. Door fusie gaat normaliter een bacterie te gronde. Maar zo niet de veroorzaker van Tuberculose!
Zuurremmer
De tuberkelbacterie treft tegenmaatregelen waardoor de zuurgraad niet toeneemt en als het ware de maag niet rijpt, niet matureert. De tuberkelbacterie ontpopt zich als een zuurremmer. Destructie vindt niet plaats en de tuberkelbacterie blijft rustig zitten. In de vorm van inkapselingen in de vorm van granulomen. Die kun je zien op röntgenfoto’s van de longen. Hoe komt dat??
Ontdekking
De achtergrond van Jeffrey is organische chemie. Hij maakte moleculen in het lab van Adriaan Minnaard (Groningen). Een samenwerking is er met Harvard in de persoon van Branch Moody. Die ontdekt het stofje uit het celmembraan van de tuberkelbacterie, dat de zuurremming tot stand brengt. In mei 2012 vindt een contact plaats met Moody. Die vertelt tegen Adriaan Minnaard wat hij heeft gevonden bij de mycobacterium tuberculosis. Heel specifiek, want niet aanwezig in andere stammen van de species, het geslacht mycobacterium. Maar wat is de chemische structuur?
MRI
De celmuur, de celwand van de tuberkelbacil bevatten grote hoeveelheden van dit stofje. De chemische structuur kan via massaspectrometrie worden bepaald. De moleculaire massa is nu bekend. Door fragmenteren, het kapotschieten van het molecuul, worden de chemische elementen zichtbaar gemaakt. De massa van afzonderlijke elementen. Maar dat is toch niet genoeg. In Groningen hebben ze door nucleaire magnetische resonantie het stofje nader geïsoleerd. Een klein molecuul waarvan de chemische structuur toen exact bepaald is en leidt tot een eerste publicatie in 2014. Baanbrekend, Een nieuw molecuul dat alleen maar voorkomt in de celwand van de Tuberkelbacterie.
Vet gaaf
Jeffrey omschrijft de celwand van de mycobacterium als een pakje boter. Vetten aan de buitenkant. De celwand is enorm vethoudend. Welke stoffen en lipiden? Het stofje 1-TbAd is opgebouwd uit een terpeen en een nucleotide. De structuur is nu opgehelderd. Opmerkelijk: een enzym dat 1-TbAd maakt is al in 2004 ontdekt. De naam van David Russell is daaraan verbonden. Hij stelde vast dat er een gen is dat verantwoordelijk was voor het feit dat de zuurgraad niet daalt. 1-TbAd verantwoordelijk voor zuur neutralisatie? laten we zeggen dat we het stofje met nog meer detail hebben kunnen bekijken om zo de chemische structuur te achterhalen (dit is dus de “MRI” studie)
Mechanisme
Dat is dus pas onlangs (2019) gepubliceerd. Door een unieke samenwerking en het combineren van gegevens en kennis. Jeffrey zegt er dit over: laten we zeggen dat we het stofje met nog meer detail hebben kunnen bekijken om zo de chemische structuur te achterhalen (dit is dus de “MRI” studie).
