De veroordeling van Geert Wilders in acht vragen

Politiek leider Geert Wilders (PVV) is veroordeeld voor groepsbelediging en aanzetten tot discriminatie voor zijn uitspraken over 'minder Marokkanen'. Wie zo nu en dan op Twitter kijkt, kan wellicht de indruk krijgen dat hiermee de vrije meningsuiting dood en begraven is en er bijkans sprake is van een politieke moord. Dat is niet zo. Het vonnis in acht vragen.

Is de vrije meningsuiting nu niet definitief de nek omgedraaid?

Nee. Beslist niet. De vrijheid van meningsuiting in Nederland is nooit absoluut geweest. Sterker: er worden dagelijks doodnormale Nederlanders veroordeeld omdat ze te ver zijn gegaan in hun uitlatingen. Er worden zelfs behoorlijke celstraffen uitgedeeld omdat mensen bijvoorbeeld bij herhaling anderen ten onrechte verbaal neerzetten als moordenaar of kinderverkrachter. Woorden vormen niet altijd een mening, maar soms gewoon onterechte laster of smaad. Er kan en mag een heleboel gezegd worden in Nederland, maar het recht kan uiteindelijk een ieder beperken in de uitlatingen die worden gedaan. Meer specifiek: het recht heeft de mogelijkheid en de plicht in te grijpen als het recht van de één om iets te zeggen, ten koste gaat van het recht van de ander om niet gedemoniseerd, beledigd of beschadigd te worden. De rechter legt ook met dit vonnis op geen enkele manier een verbod op om daadwerkelijk bestaande problemen bespreekbaar te maken.

Maar het is toch juist de plicht van een politicus om problemen aan te kaarten?
Jazeker is dat zo en de rechtbank kent ook grote waarde toe aan die plicht en functie. Problemen, ook met specifieke groepen, mogen vrijelijk worden aangekaart. Punt hier is dat Geert Wilders het nadrukkelijk niet had over een specifieke groep, te weten: criminele Marokkanen. Volgens de rechtbank is namelijk vast komen te staan dat er bewust is nagedacht over de exacte woorden van Wilders (Wilt u meer of minder Marokkanen?) en het antwoord van het publiek (Minder!, Minder!, Minder!). Met andere woorden: de hele gebeurtenis is nadrukkelijk geregisseerd om een groep weg te zetten als minderwaardig en niet om de problemen van een specifieke groep te benoemen. Zoals het Openbaar Ministerie eerder stelde: het was een platte slogan zonder context en nuance. Met de veroordeling voor Wilders komt er nadrukkelijk geen verbod te liggen op het aankaarten van problemen. Geert Wilders mag morgen, overmorgen en de rest van zijn leven blijven wijzen op het gevaar van criminele Marokkanen, asielzoekers, Polen of blanke Nederlanders.

Hoe kan een rechtbank nu in hemelsnaam Marokkanen als ras zien?
Dat zit als volgt. De rechtbank gaat mee in de stelling van het Openbaar Ministerie dat de term Marokkanen in dit geval kan worden gezien als ‘ras’. Dat klinkt wat vergezocht, maar is juridisch nodig omdat het wetsartikel over belediging en aanzetten tot discriminatie die term heeft opgenomen en de term ‘nationaliteit’ niet. Punt hier is dat het wetsartikel niet op zichzelf staat. Onder de kale woorden van een wettekst zit een enorme bult papier. De ontstaansgeschiedenis bijvoorbeeld. Wat exact de bedoeling is geweest van de politici die de wet hebben bedacht. Daarnaast ligt er jurisprudentie. Simpeler gezegd: eerdere uitspraken. Uit die enorme berg papier volgt dat ‘ras’ volgens de rechtbank in juridische zin ruimer moet worden opgevat. Ook bijvoorbeeld ‘huidskleur’ of ‘nationaliteit’ kunnen er onder vallen. Zoals de rechtbank het formuleert: ‘Gekeken moet worden naar het Internationaal Verdrag inzake de uitbanning van alle vormen van rassendiscriminatie (IVUR). Daarin wordt onder ‘rassendiscriminatie’ verstaan elke vorm van onderscheid, uitsluiting, beperking of voorkeur op grond van ‘ras’, ‘huidskleur’, ‘afkomst’ of ‘nationale of etnische afstamming’. Er is dus sprake van ‘ras’ in de zin van de strafwet.

Maar Wilders heeft toch gewoon een poging gedaan om een bijdrage te leveren aan het debat?
Dat ziet de rechtbank anders. Uit het vonnis blijkt namelijk dat Wilders niet op een open en genuanceerde manier in debat ging. De rechtbank stelt het volgende vast: ‘De heer Wilders sprak zijn aanhang toe en iedereen die hij via de tv kon bereiken. Hij stelde zijn vragen op een opruiende, opzwepende manier en dat leverde een eenduidige daadkrachtige conclusie op die direct via de tv in de huiskamers kwam. Dat hij naderhand zei dat hij niet alle Marokkanen bedoelde maakt de boodschap niet minder beledigend. Die was al luid en duidelijk doorgekomen. Hiermee werd geen bijdrage geleverd aan enig publiek debat’. Wat de rechtbank hier stelt is het volgende: Wilders had helemaal geen open gesprek met derden over een probleem. Er was op dat moment geen ruimte voor kritiek. Er werd zonder nuance een standpunt ingenomen en uitgedragen.

Als Wilders nou zo enorm fout zat, waarom krijgt hij dan geen straf?
De rechtbank heeft wettelijk de mogelijkheid om iemand wel schuldig te verklaren, maar geen straf op te leggen. In dit specifieke geval meent de rechtbank dat een schuldigverklaring voor deze feiten al genoeg straf is voor de PVV-leider. Zoals de rechtbank in het vonnis stelt: ‘Het hoofddoel van dit strafproces is de beantwoording van de vraag of verdachte zich schuldig heeft gemaakt aan deze strafbare feiten. Met dit vonnis is die vraag beantwoord en daarmee is de in ons rechtsstelsel voor iedereen geldende norm bevestigd: je kunt niet met een beroep op de vrijheid van meningsuiting groepen beledigen of aanzetten tot discriminatie. Dat geldt ook voor een politicus. Het gaat verder om een bijzondere, eigenlijk uitzonderlijke zaak, gelet op de positie van verdachte: een democratisch verkozen volksvertegenwoordiger, oprichter van de PVV en leider van de PVV-fractie in de Tweede Kamer. Dit alles overziend, zal de rechtbank geen aansluiting zoeken bij straffen die in andere zaken zijn opgelegd, zoals de officieren van justitie hebben gedaan. De rechtbank ziet in de gegeven omstandigheden aanleiding te volstaan met de vaststelling dat verdachte zich als politicus schuldig heeft gemaakt aan groepsbelediging en het aanzetten tot discriminatie. Daarmee acht de rechtbank hem voldoende gestraft’.

Het is belachelijk dat de rechtbank de PVV tot de grootste partij maakt!
Een rechtbank kan en mag zich niet mengen in politieke spelletjes of verkiezingen. Wat de rechters hebben gedaan is de wet volgen. Zij hebben louter juridisch gekeken naar het verwijt in de richting van Geert Wilders. Is dat wat hij heeft gezegd eigenlijk strafbaar en is de persoon Geert Wilders ook strafbaar? Als die twee vragen een positief antwoord krijgen, dan kan en moet een verdachte worden veroordeeld. Je kunt het ook anders bekijken: als de rechtbank Wilders vrij zou hebben gesproken OMDAT hij anders met zijn PVV de grootste zou worden, dan zou de rechtbank pas een politieke uitspraak hebben gedaan. Dan zou het immers niet meer om de wet en de norm gaan, maar om de gevolgen voor het politieke landschap in Nederland. In dat geval zou een rechter een politicus van om het even welke partij dan ook al naar gelang het electoraal gewin vrij kunnen spreken of kunnen veroordelen.

Maar miljoenen mensen zijn het toch met hem eens?
Of dat zo is, is natuurlijk de vraag. Het gegeven dat veel mensen van plan zijn om op de PVV te stemmen, maakt nog niet dat die kiezers allemaal voor 100% achter de plannen en gedachten van Geert Wilders staan. Onderzoek naar de standpunten van Wilders laten een divers beeld zien. Vlak na de omstreden uitlatingen van Wilders meende een meerderheid dat hij te ver was gegaan. Later veranderde dat bij een enquête in zijn voordeel. Maar zelfs als een meerderheid hem zou steunen, dan is het nog geen argument om mee te nemen. De rechtspraak is niet het bestuur van een speeltuinvereniging, waar onverkort de meeste stemmen gelden. De waarheid zit niet altijd in een meerderheid. Feitelijk gezien zou je het ook anders kunnen stellen: als we de huidige peilingen mogen geloven, dan stemt een meerderheid van de kiezers niet op de PVV. In dat licht bezien zou je dus net zo makkelijk (maar onterecht) kunnen stellen dat de meerderheid helemaal niet achter hem staat en hij dus strafbaar is.

Wilders is nu veroordeeld. Op wie moet ik nu stemmen?
Dat mag u lekker helemaal zelf uitzoeken. Deze veroordeling heeft technisch geen gevolgen voor de politieke loopbaan van de PVV-leider. Bovendien is de veroordeling nog niet definitief. Er volgt nog hoger beroep. En waarschijnlijk cassatie. Tegen die tijd zijn de verkiezingen al lang en breed voorbij en bent u een stuk ouder. En wellicht ook wat wijzer.

Mijn gekozen waardering € -

Rechtbank-verslaggever, laat zich betalen voor tweets uit de rechtszaal via @realtwitcourt.