Dolmatov, een jaar later

Deze maand precies een jaar geleden beroofde de afgewezen Russische asielzoeker Aleksandr Dolmatov zich in een Rotterdamse cel van het leven. In Rusland werd het – evenals in Nederland - nooit stil rond zijn persoon. Politiek opportunisme was nooit ver weg.

Van meet af aan waren ze woedend, de mensen van Een Ander Rusland, de radicaal linkse oppositiepartij waar Aleksandr Dolmatov tegenaan schurkte. Nederland zou informatie achterhouden over zijn dood. Partijleider, schrijver en enfant terrible Edoeard Limonov ging op zijn blog geregeld tekeer tegen Nederland en zijn inwoners. Een ‘militant en agressief volk’ noemde hij de Nederlanders. Hij wees er ook fijntjes op dat Nederland tijdens de oorlog veel meer collaborateurs met nazi-Duitsland telde dan bijvoorbeeld Frankrijk.

'Maar ach, zo dachten die gierige Nederlanders, waarom geld verspillen aan een zaak die allang is vergeten?'

Toen koning Willem-Alexander en koningin Máxima begin november Moskou bezochten, probeerden twee jongeren van Een Ander Rusland het koninklijk paar te bekogelen met een tomaat, roepend: ‘Het bloed van Dolmatov kleeft aan uw handen!’ Ook Limonov ging weer los op zijn blog. Hij stelde al eerder dat Ljoedmila Doronina, de moeder van Dolmatov, nooit een cent aan compensatie had ontvangen van Nederland, terwijl dat wel was beloofd.

Na het koninklijk bezoek nam hij Willem-Alexander kwalijk dat hij haar niet had opgezocht en haar uit eigen zak wat geld had betaald. 'Maar ach, zo dachten die gierige Nederlanders, waarom geld verspillen aan een zaak die allang is vergeten?', schreef Limonov grimmig na het bezoek.

Namen horen

'We zijn zelf een arme partij, er is geen geld'

Een Ander Rusland stuurde er een brief over aan het Nederlandse Hof. De club eist nog altijd nader onderzoek naar de ‘schuldigen’ van Dolmatovs dood en wil namen horen. ,,Maar er is niets gebeurd”, zegt Aleksandr Averin, woordvoerder van Een ander Rusland. Hij erkent dat de eerst verantwoordelijke voor de suïcide van Dolmatov de Russische staat is, waarvoor hij uiteindelijk vluchtte. En waarvoor hij kennelijk zo bang was om naar terug te keren, dat hij zichzelf het leven benam. Averin vindt echter dat Nederland zijn verantwoordelijkheid niet mag ontlopen. ,,Tientallen Russen zijn gevlucht. Maar er is maar één Dolmatov overleden en dat is in Nederland gebeurd”, verklaart Averin.

Hij bevestigt de woorden van zijn partijleider Limonov dat Ljoedmila Doronina nog steeds niets heeft gekregen van de Nederlandse staat. ,,Ze hebben haar adres, ze hebben haar telefoonnummer, maar er is nooit meer contact geweest tussen de Nederlandse staat en de moeder van Dolmatov.” Volgens Averin heeft Doronina het financieel erg moeilijk, want haar zoon was kostwinnaar. Een Ander Rusland is niet in staat haar te helpen. ,,We zijn zelf een arme partij, er is geen geld”, zegt Averin.

Geblunderd

Het beeld dat Een Ander Rusland van Nederland schetst in de nasleep van de zaak-Dolmatov is al met al niet fraai. Maar tijdens een bezoekje aan Dolmatovs moeder zelf, blijkt de waarheid toch even anders. Dat de Nederlandse overheid geblunderd heeft bij de uitzetting van Dolmatov, neemt Doronina Nederland niet kwalijk. ,,Hoe kan ik boos zijn, Sasja hield zo veel van Nederland. Wat gebeurd is, is gebeurd.”

Daarom ook baalt ze van het ‘tomatenincident’ in november. ,,Iemand belde om het me te vertellen en ik vond het vreselijk. Het was niet beleefd, niet opgevoed en vandalistisch wat ze deden", stelt Doronina. Ze wil dan ook een misverstand uit de wereld helpen: haar zoon was helemaal geen aanhanger van de nationaal-bolsjevisten. ,,Sasja wilde het beste voor iedereen in Rusland, maar hij was geen nationalist."

Politieke sier

Zeker, Limonov was op de begrafenis van Dolmatov pontificaal aanwezig en maakte mooie politieke sier. En nog altijd dweept Limonov met de dood van ‘Sasja’. Op 26 december heeft hij het op zijn blog over ‘onze kerel Dalmatov, die is vermoord in Nederland’. Maar hij noch Een Ander Rusland heeft ooit nog contact gezocht met Doronina.

En de compensatie door Nederland dan? Die komt er wel degelijk. Binnenkort wordt daar een akkoord over bereikt, zo heeft Doronina van haar Nederlandse advocaat Marq Wijngaarden te horen gekregen. Het wordt echter niet aan de grote klok gehangen, omdat het om een aanzienlijk bedrag gaat. Kwaadwillenden kunnen maar beter niet op de hoogte zijn van het feit dat er straks bij Doronina wat te halen valt.

Bij het afscheid moet ze nog iets kwijt: ,,Ik voel dat in uw land veel mensen met me meeleven. Daarom wens ik iedereen daar het allerbeste.'' 

Mijn gekozen waardering € -

Joost Bosman (1969) is correspondent in Rusland en de rest van de voormalige Sovjet-Unie voor onder meer het AD, De Tijd, BNR en Reporters Online.