Raphael Alves, die ook regelmatig beeld aanlevert bij mijn artikelen op de website Banzeiro (the amazon climate roller coaster), fotografeerde de Covid-19 pandemie en de gevolgen ervan op het leven in zijn geboortestad Manaus vanaf 13 maart 2020, de dag van de eerste geregistreerde besmetting met Covid-19 in de Amazonestad.
Insulae
Eerder dit jaar publiceerde de fotograaf in een beperkte oplage het boekje ‘Insulae’ over de Covid-19 pandemie in Manaus en de Braziliaanse federale staat Amazonas, met daarin een deel van de foto’s die hem nu de eerste prijs hebben opgeleverd in de POY LATAM fotocompetitie. Hij schreef in het voorwoord:
“De insulae – van het Latijn dat leidde tot het woord ‘isolamento’ in het Portugees – waren de vormen van huisvesting voor de meest achtergestelde mensen in het oude Rome. Deze gebouwen – waarvan de constructie erg kwetsbaar was, waardoor ze gemakkelijk konden instorten – herbergden duizenden onder onhygiënische en risicovolle omstandigheden. Zonder sanitair, boven op elkaar gepakt en geïsoleerd, hadden de mensen in de insulae geen enkele ontsnappingsmogelijkheid.
De problemen in de Amazone zorgen al lang voor situaties op het randje van instorten. Maar het was een nieuwe noodsituatie – de Covid-19 pandemie – die de sociaaleconomische ongelijkheden en een algemeen gebrek aan beleid als een van de in het oog springende sociale nalatigheden in het gebied, en daarmee de kwetsbare structuur van de grootste staat in de federatie, extra benadrukte. De afstanden en transportmoeilijkheden, de afwezigheid van normale en zeer complexe gezondheidsdiensten in de binnenlanden, het gebrek aan water en een minimaal gekwalificeerd sanitair systeem – een situatie die nog altijd voortduurt tijdens een uitbraak waarvan de meest basale vorm van preventie de handeling is van handen wassen – weerspiegelen zich direct in een ongekende gezondheidscrisis.
Families worden uiteen gerukt, inheemse volkeren en hun culturen voortdurend bedreigd, mensen sterven in hun huizen zonder de minste kans op hulp, er zijn collectieve begrafenissen in massagraven, slachtoffers van de ziekte liggen opgestapeld in koelcontainers naast de ziekenhuizen. Deze beelden (in ‘Insulae’ – CCE) representeren, en laten tegelijkertijd slechts een deel zien van, een nog complexere werkelijkheid.
Er is op geen enkele manier een uitweg geweest voor decennia van misplaatste prioriteiten. De rekening kwam binnen, en net als de insulae, ervoer de Amazone een instorting. De pandemie en verwaarlozing eisten een enorme tol: levens. Duizenden van hen liggen nu begraven in het geïsoleerde Amazonegebied.”
Alessandra Said, een 45-jarige arts, gaat op 2 mei 2020 naar haar eigen moeder, Maria da Consolação Said, 77, besmet met Covid-19 en ook kankerpatiënt, bij haar thuis in Manaus, Amazonas, Brazilië. Na te zijn gewaarschuwd dat haar moeder zich slecht voelde door de besmetting met Covid-19, vroeg de dokter toestemming om persoonlijk de gezondheid van haar moeder te controleren. Terwijl ze daar was moest de dokter haar moeder een serum toedienen. De procedure werd pijnlijk voor de patiënt, omdat de medicatie die ze eerder voor kanker had gekregen, het moeilijk maakte om in de aderen te komen. Verdrietig verontschuldigde de dokter zich bij haar moeder terwijl ze probeerde haar te kalmeren om door te gaan met de medicatie. (Foto © Raphael Alves)
Tien maanden pandemie
Ik sprak de fotograaf over zijn werk en ervaringen in de ruim tien maanden die de pandemie inmiddels duurt, maar vroeg hem eerst naar zijn eigen gezondheid en die van zijn vrienden en familie.
Raphael: “Ik dacht tijdens de kerstweek dat ik Covid-19 had, maar mijn test was negatief. Misschien was het een griep. Ik had drie dagen een zwak en slaperig gevoel. Maar dat was alles. Dus ik denk dat het goed gaat. Ik heb een paar vrienden en mensen die ik kende verloren. Ik ben best verdrietig vanwege een neef en mijn oom, mijn moeders oudste broer, die afgelopen vrijdag zijn overleden. Dat was moeilijk. Vooral omdat ik mijn moeder en andere ooms en tantes niet kon zien. En ze konden de begrafenis niet bijwonen. Erg verdrietig. Ook worden mijn schoonvader en een andere oom thuis met zuurstof behandeld. In de ziekenhuizen waren er geen bedden, zelfs in de particuliere niet – ze hebben een ziektekostenverzekering.”
Tien maanden pandemie betekent voor jou tien maanden dag in dag uit fotograferen. Is dat niet een enorme aanslag op je veerkracht? Ik kan me voorstellen dat het soms te emotioneel wordt.
“Ja, dat klopt. Ik voel me erg verdrietig en ik moest op een gegeven moment pillen tegen de angst gaan slikken.”
Is de overheid snel genoeg begonnen met het nemen van coronamaatregelen?
“Natuurlijk niet! Ze hadden alles op slot moeten gooien. Er is nu eindelijk een ‘bijna’ lockdown. Naar mijn mening te laat. In de eerste 23 dagen van 2021 stierven hier meer mensen aan Covid dan in de hele periode juli-december 2020.”
Hebben de inwoners van Manaus zich aan de coronamaatregelen gehouden?
“Nee. Mensen nemen het niet serieus. In de wijken Manóa en Zona Leste en in Manaus Moderna doen de meeste mensen alsof er geen virus is.”
Wat is de ergste situatie die je bent tegengekomen?
“Mensen die thuis doodgaan, die urenlang buiten de ziekenhuizen moeten wachten… ik heb daar geen woorden voor… alleen slechte gevoelens.”
Waren er momenten, situaties waarbij je weifelde of je die zou fotograferen?
“Ik wou dat dit alles nooit was gebeurd en dat ik het ook nooit had hoeven doen. Maar aangezien het mijn uitdrukkingsmiddel is, is dit wat ik denk dat ik moet doen…
Heb je ook hoop gezien?
“Ik voelde me positief toen de vaccins arriveerden. Maar toen begonnen rijke mensen voor te dringen ten koste van mensen die het nodig hadden… het maakte me weer triest.”
Heb je ergens in die tien maanden overwogen om te stoppen? Ik weet van tenminste één van je collega’s dat hij zijn huis niet meer uitkomt.
“Nee. Ik heb het gevoel dat het laten zien van wat er gaande is mensen een beetje meer bewust kan maken van wat we meemaken.”
Was je ooit bang om zelf het virus te krijgen?
“Elke minuut sinds 13 maart 2020.”
Een andere collega van je denkt dat alles binnenkort weer normaal zal zijn, want, ik citeer: “de vaccinaties zijn begonnen”. Zal alles binnenkort weer normaal worden?
“Ik geloof het niet. Ik denk dat vaccinaties en gezondheidsmaatregelen samen moeten gaan. Gebrek aan opleiding en egoïstisch gedrag zijn tegenwoordig een reëel probleem.”
Ben je nog meer bewust geworden van de noodzaak om de Amazone te behouden vanwege corona?
“Ik ben daarover zeker. Ik denk dat het behoud van de natuur over de hele wereld de enige manier is om andere pandemieën te voorkomen.”
Je was lange tijd een fotograaf die zich bezighield met de relatie tussen Amazone en klimaat. Heeft corona je tot een ander soort fotograaf gemaakt?
“Moeilijke vraag. Ik denk dat ik alles wat ik fotografeer met empathie en respect probeer aan te pakken. Dat is niet veranderd. Maar ik heb de beste en slechtste kant van de mensheid samen gezien. Ik denk dat dat iedereen verandert, niet alleen als professional, maar als mens.”
Een man huilt bij het graf van zijn moeder op de begraafplaats Nossa Senhora Aparecida, in Manaus, Amazonas, Brazilië, op 29 september 2020. Mevrouw Iris Gonçalves Alves overleed de vorige dag op 54-jarige leeftijd als slachtoffer van Covid-19, volgens gegevens op haar begrafenisverslag. Tijdens de Covid-19-pandemie kunnen slechts drie familieleden van elk slachtoffer begrafenissen op de begraafplaatsen van Manaus bijwonen. De begraafplaatsen werden gesloten toen de eerste gevallen in de stad werden gemeld en het bezoekersverbod blijft bestaan. (Foto © Raphael Aves)
Foto boven het artikel:
Een wegwerpmasker in de schaduw van een graf in het gedeelte voor slachtoffers van Covid-19 op de openbare begraafplaats Nossa Senhora Aparecida, in het westen van Manaus, Amazonas, Brazilië, op 11 juni 2020. Het weggooien van maskers, waarvan het gebruik werd aanbevolen door de Wereldgezondheidsorganisatie als sanitaire maatregel om ziekten veroorzaakt door coronavirus te voorkomen, wordt al met bezorgdheid bekeken en vormt een mogelijk milieuprobleem. Het materiaal zorgt voor giftig en langdurig afval: het afbreken van een wegwerpmasker in de natuur kan tot wel 450 jaar duren. Manaus, waar je honderden maskers kunt vinden die onjuist zijn weggegooid, ligt midden in het Amazone-regenwoud aan de samenvloeiing van twee van de grootste rivieren ter wereld: de Amazone en de Negro. (Foto © Raphael Alves)
Meer foto’s uit de winnende serie van fotograaf Raphael Alves vind je op de website Banzeiro. Hier (…)
