Dit voorjaar werd schrijfster Lale Gül in het tijdschrift Linda Meiden geïnterviewd over haar ‘eerste keer’. Lales openheid over haar seksleven trok mijn aandacht, met name door wat zij vertelde over dat wat door haar ouders en de Turkse gemeenschap als schandalig en immoreel wordt gezien. Lale is niet alleen een getalenteerde schrijfster, maar ook een rebel, een moedige vrouw die voor vrijheid en gelijke rechten vecht. Een strijd die niet alleen de hare is, maar ook die van andere jonge vrouwen uit religieus-conservatieve kringen in Nederland.
Familie-eer
In het interview vertelt Lale hoe moeilijk en pijnlijk haar ‘eerste keer’ was. Het ging dus over haar seksleven, een onderwerp dat door jonge vrouwen met haar achtergrond zelden in het openbaar besproken wordt. Vrouwen die in een zeer strenge religieuze omgeving zijn opgegroeid, denken vaak dat hun maagdelijkheid iets bijzonders en heiligs is. Niet alleen binnen de islamitische traditie, maar ook in andere grote religies wordt de maagdelijkheid van de vrouw nog vaak heilig verklaard.
De moeder van Jezus wordt als maagd Maria vereerd. In de islamitische cultuur moet een meisje als maagd trouwen. Een seksuele relatie vóór het huwelijk is voor een jonge vrouw verboden. Haar maagdelijkheid heeft dan ook alles met de eer van haar ouders en familie te maken. Als ze haar maagdelijkheid verliest, wordt de eer van haar familie aangetast. In sommige gevallen moet ze zelfs met geweld gestraft worden. Volgens de sharia, de islamitische wet, heeft een man het recht van zijn vrouw te scheiden als hij kan bewijzen dat zij niet als maagd het huwelijk aangegaan is.
Lale vertelt dat ze niet met haar vriend kon vrijen omdat zij nog altijd bang was en haar vagina letterlijk ‘op slot’ zat. En toch had ze heel graag met haar vriend willen vrijen. Het bang maken van de vrouw die haar seksuele gevoelens moet beheersen, veroorzaakt vaak een diepe en traumatische angst. Zo wordt de mogelijkheid haar maagdelijkheid te verliezen een nachtmerrie voor elke moslimvrouw. De meeste streng opgevoede islamitische jonge vrouwen internaliseren die angst.
Iran
Het idee dat maagdelijkheid iets bijzonders, vrooms en moois is, heeft zich diepgeworteld in patriarchale samenlevingen en religieuze tradities. In Iran, waar ik geboren en opgegroeid ben, wordt de maagdelijkheid van een jonge vrouw niet alleen in religieuze kringen op prijs gesteld, maar ook door de meeste hoogopgeleide en moderne mannen. Een discriminerende traditie wordt op die manier in een romantisch jasje gestoken. De maagdelijkheid verwordt tot een waardevol cadeautje voor de prins op het witte paard. Die traditie wil men handhaven. Bloedverlies en pijn tijdens de eerste nacht moeten een legitiem bewijs leveren voor de eerlijkheid en betrouwbaarheid van de bruid.
De angst geen eerlijke vrouw te zijn neemt soms extreme vromen aan. In één geval maakte ik mee dat een dertigjarige vrouw met een tumor in haar baarmoeder niet vaginaal geopereerd wilde worden: ze vreesde dat ze door die operatie haar maagdelijkheid zou verliezen. Die angst zat zo diep dat de arts haar uiteindelijk via een snede in de onderbuik geopereerd heeft.
Binnen de islamitische gemeenschap is het medisch herstellen van het maagdenvlies tegenwoordig een grote business. De toekomstige bruidegom mag daar natuurlijk niets van weten. In de meeste gevallen hebben vrouwen geen andere keuze.
Een rolmodel
In een aantal interviews heeft Lale gezegd dat in haar Turkse gemeenschap zulke normen en waarden je worden opgelegd als behorende tot de eigen cultuur. Er wordt dus geen ruimte gelaten voor discussie en twijfel. Zelf was ze tot haar achttiende een gelovig meisje en een praktiserende moslima.
Wat Lale schrijft en zegt lijkt mij heel belangrijk voor moslimvrouwen die net als zij leven in een moderne wereld, maar binnen families met ouderwetse tradities. Lale en andere moslima’s die voor emancipatie vechten, betalen daarvoor vaak een hoge prijs, maar zonder de bereidheid offers te brengen verandert er nooit iets. Vechten tegen vrouwendiscriminatie is niet alleen een privéaangelegenheid maar ook een publieke en een politieke zaak.
Illustratie: detail uit De onbevlekte ontvangenis (1627), schilderij van Guido Reni. Metropolitan Museum of Art.
