Zo ontstond het gebrek aan testen (Quote: Volkskrant 18 september 2020)
Maarten Keulemans is als Wetenschapsjournalist mijn favoriet…
…daar waar het de berichtgeving over Corona / Covid19 betreft. Hij zit er vanaf het begin bovenop. Ik trof hem op de gedenkwaardige inderhaast georganiseerde bijeenkomst op 21 februari 2020 over wat toen nog onschuldig ‘het nieuwe Coronavirus’ heette. Zie foto’s!
Drie Oorzaken
Op 18 september 2020 beschrijft hij in de Volkskrant drie oorzaken waarom zijns inziens Nederland het testbeleid (vaststellen/uitsluiten van aanwezigheid van een actieve COVID19 besmetting) maar niet voor elkaar krijgt. Directe aanleiding de Algemene Beschouwingen in de Tweede Kamer. Keulemans vertelt hoe ‘modellers van het RIVM’ op basis van gegevens van ‘NIVEL Peilstations’ tot een grove schatting kwamen van het te verwachten aantal testen. Het moet gezegd dat de spreiding van de schatting enorm groot was.
Kanttekeningen
Nu hebben we eerder al kanttekeningen geplaatst bij de relevantie van de bevindingen van deze Peilstations. Huisartsenpraktijken die het moeten doen met onderzoeksgegevens van patiënten die de huisarts daadwerkelijk bezoeken. Een fractie van de werkelijkheid. Datajournalist Wouter van Loon duikt daarbij nog wat verder in de getallen. De tienduizenden aantallen tests vliegen je om de oren. Maar ook hier hetzelfde beeld.
Zoönosen
Ik heb inmiddels behoorlijk veel kennis opgedaan tijdens het schrijven aan het boek over zoönosen met de titel ‘Uitgebeend’. Het was ons (Marcel van Silfhout, eindredacteur) duidelijk dat dit type uitbraken, epidemieën en pandemieën inmiddels een vast gegeven is. Zoönosen ‘are here to stay’. De lijstjes (Q-koorts, Vogelgriep enz.) zijn bekend. Ook was ik in contact gekomen met de ontwikkelaars van de Grote Griepmeting. Dat overtuigde mij van het nut van een fijnmazig netwerk van gemotiveerde burgers bij surveillance van besmettelijke ziekten. Want niet alleen Influenza, maar ook andere uitbraken konden op de voet worden gevolgd. Een klassiek voorbeeld van Citizen Science. En als zodanig internationaal uitgerold tot Influenzanet. Big data niet als bedreiging, maar als Big Dating zoals iemand dat onlangs verwoordde. De gepubliceerde wetenschappelijke resultaten zijn zonder meer overtuigend. Dit zou ons voldoende moeten wapenen tegen een eventuele nieuwe uitbraak, dat was toen mijn overtuiging.
Spaanse griep
Een bezoek aan een tweedaagse congres in Ieper (begin 2019) over de Spaanse griep (en de invloed daarvan op de uitkomst van de Eerste Wereldoorlog) versterkte dat beeld in alle opzichten. Hoogleraar Peter Piot , bekend van de Ebola bestrijding, besloot zijn voordracht tijdens dit congres met een dia: ‘Are we ready for the next pandemic’. Een niet helemaal geruststellende uitsmijter….
Uitbraak wordt Pandemie
Toen in februari 2020 dat KNAW spoedcongres werd georganiseerd in het Trippenhuis te Amsterdam onder de titel het nieuwe coronavirus was ik dan ook meteen van de partij. Ik zag meteen kansen voor het opnieuw inzetten van de Grote Griepmeting die -ondanks een Kamermotie- in de mottenballen was beland. Helaas werd ook nu door het RIVM van dit aanbod geen gebruik gemaakt. Sterker er werd een InfectieRadar gelanceerd hinkend op deze gedachte. Maar niet gelukt in de uitvoering.
Testen
In het voorjaar 2020 ontstond bij mij het gevoel dat er veelal blind werd gevaren bij de bestrijding van de COVID19 uitbraak. Beleidsmakers wisten feitelijk niet wat er in de maatschappij gebeurde. Er moest worden gestuurd op gegevens van opnames en sterfte. De top van de ijsberg? Een regionale aanpak zat er niet in. De roep om testen zwol aan. Daarmee ging helaas het testen een (te?) grote vlucht nemen. Het LCDK (Landelijk Coördinatieteam Diagnostische Keten, dat de testmiddelen over het land verdeelt) komt in de problemen. Contactonderzoek door de GGD (BCO: Bron- en Contact Onderzoek) is van oudsher een uitermate intensief en gevoelig proces dat zich niet goed leent voor massale uitrol. Dat gericht moet worden ingezet. De enige situatie waarin royaal testen een goede zaak is, zijn uitbraken en de gesloten instellingen met geriatrische patiënten. Daarvan weten artsen al heel lang dat zij vaak bij infecties geen tot weinig kenmerkende verschijnselen vertonen. Wie bedenkt in vredesnaam het woord prettest? Het parlement staat op de achterste benen.
Diagnostiek
Daarmee kom ik eigenlijk terecht op eigen ervaring als voormalig klinisch werkend specialist. Een totaal andere situatie. Dat wel. Hoogwaardige diagnostiek heeft zin als er een goede indicatie is. We hebben van nabij ervaren hoe de discussie over het vrijgeven van ‘total body scans’ is verlopen. Als je iedereen een dergelijke scan laat ondergaan vind je altijd wel wat. Dat heeft daadwerkelijk tot veel narigheid geleid. Uiteraard ook goede resultaten overigens. Iets vergelijkbaars is er bij laboratoriumonderzoek bekend. De subtiele afweging tussen onder- en overdiagnostiek staat centraal. Ga je zo straks nog meer ‘gezonde’ mensen screenen op eventuele covid-19 dan schiet je met artillerie. Daarvoor is het niet geschikt. Beperking treedt er ook op in de logistiek. Er worden veel fouten gemaakt zo melden bronnen. En de verwarring is compleet. Op dit punt lijken we beland.
Lessen
Ik ben niet van ‘blaming en shaming’ en vind dat de vaderlandse overheid haar best doet. Maar ik denk ook dat er lessen te trekken zijn en wil dat hier aangeven. De lezer hoeft het ook niet in alle opzichten eens te zijn. Wat ik ten positieve kan zeggen is dat de (steeds fijnmaziger) metingen van virus in de riolen momenteel een alternatief lijkt voor de inzet van citizen science. U zult misschien zelf eerder denken aan de App (die ik zelf ook heb geïnstalleerd), maar daarover heb ik toch twijfels. Misschien dat de inzet van de sneltest als first responder de druk van de ketel haalt? Maar laten we ook nog eens kijken naar de inzet van gemotiveerde burgers (citizen science), ook nu straks de Influenza zich weer meldt.
Links
https://www.volkskrant.nl/wetenschap/testen-testen-testen-eerder-wachten-wachten-wachten-waarom-het-stokt-bij-de-coronatesten~b5db7e19/
https://reportersonline.nl/kijk-nou-eens-wat-ik-toegezonden-krijg-het-nieuwe-coronavirus/
https://www.trouw.nl/nieuws/een-intelligente-lockdown-dit-zijn-de-nieuwe-maatregelen-tegen-het-coronavirus~b5242440/
https://www.nrc.nl/nieuws/2020/09/18/30000-tests-indicatie-geen-plafond-a4012763?
