Fairtrade thee uit Sri Lanka

Nederland importeert de meeste thee uit China (21750 ton), maar ook uit India en Kenia. De meeste fairtrade thee komt uit Sri Lanka. Superunie verwerkt in huismerken van onder meer Vomar, Spar en Coop, uitsluitend fairtradethee uit Sri Lanka.

In Sri Lanka zijn de meeste theeplukkers Tamils. Britse heersers haalden in de negentiende eeuw Tamils uit de onderste kasten -met een lage sociale status- uit India naar Sri Lanka om over voldoende theepluksters te kunnen beschikken. Ook vandaag de dag spreken de meesten van hen weinig Singalees. Vaak kennen ze hun rechten niet en hebben ze weinig zelfvertrouwen. Het gebeurt niet zelden dat mannen het loon van pluksters in ontvangst nemen en alvast opdrinken; alcoholisme komt veel voor.

Bladeren van theestruiken plukken is eentonig, zwaar en slecht betaald werk. De meeste pluksters in Sri Lanka plukken 16 á 25 kilo per dag en verdienen 4,30 á 5,42 euro. Een plantage of coöperatie met een fairtrade keurmerk moet aan degelijke sociale standaarden voldoen, en verdient per kilo afgewerkte thee een extra bonus van 50 dollarcent, die moet worden besteed aan projecten voor de gemeenschap. Het gaat om zo’n 1,50 euro bonus per dag per plukster.

In een theefabriek liggen theebladeren binnen een etmaal na de pluk te ‘verflensen’: Warme wind blaast de bladeren zacht en soepel. Via een stortkoker belanden ze tussen schurende molenstenen. Daarna broeien de ‘gerolde’ blaadjes in warme vochtige lucht, voor kleur en aroma. Vervolgens wordt de thee nogmaals gedroogd en gesneden.

Van 100 kilo geplukte theebladeren blijft ongeveer 20 kilo afgewerkte thee over. De prijzen op de wereldmarkt schommelen heftig; tussen 1.66 euro per kilo in april 2008 en 2.87 euro per kilo in oktober 2012 (gemiddeld 1,70 per kilo). Bij Albert Heijn is pure Ceylon thee te koop vanaf zo’n 17,88 euro per kilo; dat is zo’n 15 euro per kilo meer. De verpakking, marketing en distributie van thee kost dus relatief veel geld.

Over keurmerken

Door de vele keurmerken kun je door de bomen het bos soms niet meer zien. Hier een korte leidraad voor wie bewust wil kiezen. De meeste keurmerken verlangen van alle partijen in de keten dat zij zich houden aan sociale voorwaarden èn milieustandaarden, maar er zijn ook verschillen:

– Fairtrade (ook bekend als Max Havelaar) legt de nadruk op het versterken van boerenorganisaties. Fairtrade probeert hen te beschermen tegen (extreme) prijsschommelingen door kopers te vragen in tijden van lage prijzen, vaste minimumtarieven te hanteren en altijd een premie van 50 dollarcent per kilo te betalen. www.maxhavelaar.nl (Antwoord van Hille aan Lonneke: ik had deze url hier genoemd omdat in de briefing werd gevraagd naar verwijzingen naar relevante websites. Ik vind t ook wel iets toevoegen. Als je deze url verwijdert, verwijder dan ook de urls van de andere keurmerken…)

– UTZ Certified wil de productie verduurzamen door boeren en grootgrondbezitters te professionaliseren, en dan gaat het zowel om sociale standaarden als om het milieu. UTZ hanteert geen minimumprijzen. Wel kunnen boeren onderhandelen over een bonus voor UTZ gecertificeerde thee. Utz betekent ‘goed’ in Mayataal Quiché. www.utzcertified.org

– Rainforest Alliance probeert (illegale) ontbossing tegen te gaan. De Alliantie helpt bosbeheerders, boeren en toeristische ondernemers het bos op duurzame wijze te exploiteren. Een product met tenminste dertig procent gecertificeerde ingrediënten, mag het kikkerlogo gebruiken. www.rainforest-alliance.org

– Het logo van een sterretjes-blaadje staat op alle verpakte biologische voeding die aan Europese wettelijke eisen voldoet; er zijn geen synthetische pesticiden of kunstmest gebruikt. Het EKO-keurmerk staat voor biologische producten van producenten die bovenwettelijke duurzaamheidsinspanningen leveren. www.bionext.nl en www.eko-keurmerk.nl

– Ook sommige niet-gecertificeerde theeproducenten claimen dat zij zich inzetten voor mens en natuur, zoals Simon Lévelt. Dilhan, een van de zoons in het Sri Lankese familiebedrijf Dilmah -dat het gehele productieproces in eigen hand heeft- zegt al vanaf de jaren zestig menselijke waarden veilig te stellen met ontwikkelingsprogramma’s voor de gemeenschap. www.simonlevelt.nl en www.dilmah.nl

Op een fairtrade gecertificeerde plantage in de regio Bogawantalawa vertelt Rashmi Parameswary (45): ,,We hebben van de fairtrade bonus onder meer regenjassen aangeschaft. Het kan gemeen koud worden in de bergen, daarom hebben we ook thermosflessen aangeschaft voor  warme thee. Waaraan ik het geld zou besteden als ik individueel meer te besteden had? Aan goud natuurlijk! Goud geeft aanzien en sociale zekerheid. Ik hoop dat mijn vier kinderen universitair gaan studeren.”

Padmani Pathmini (46): ,,Nadat mijn was omgekomen bij de Tsunami, ben ik in Koeweit gaan werken als huishoudster. Mijn moeder kon mijn achtergebleven tienerdochters niet in toom houden. Om een schandaal te voorkomen, hebben we hen gedwongen jong te trouwen. Toen ik terug kwam omdat de verdiensten in Koeweit tegenvielen, zagen ze me liever gaan dan komen. Daarom woon ik nu bij mijn zus en haar kinderen, op één kamer. Er is elektriciteit en stromend water, maar de wc (een klein hokje met een gat in de grond) delen we met de gezinnen in hun blok. Overdag pluk ik thee.”

– Gratis wonen, gratis (basis) gezondheidszorg en gratis basisonderwijs is niet ongewoon op theeplantages in Sri Lanka. Maar de huizen zijn klein, de gezondheidspost is ver lopen en het onderwijs is matig.

– Fairtrade.nl is de url van Fair Trade Original, een van de merken die fairtrade gecertificeerde producten verkoopt.

Mijn gekozen waardering € -