Sinds de uitbraak, de meest heftige eerste golf en later in januari de tweede, heeft hij het virus willen bedwingen met bidden, zweetbaden en een kruidenmengsel uit Madagaskar. Al die tijd weigerde hij enige preventie of menig antivirusmiddel van het Westen. Afrika is geen “proeftuin voor Westerse farmaceutica was een opvatting. Met godshulp konden echte aanhangers van het christendom en moslimgeloof het virus weerstaan.
Isolatie
Pas toen de inkomsten uit het toerisme begon op te drogen en Tanzania op de zwarte lijst kwam te staan wegens het gebrek aan informatie over het effect van de corona-epidemie in het land, begon het land te zoeken naar alternatieven. Na Kerst 2021 werden en masse Oekraïners verwelkomd en met hen kwam niet alleen de benodigde dollars, maar ook nieuwe vleug corona. Oost-Europeanen overspoelden de stranden van het vakantie-eiland Zanzibar. Toen die te vol raakten werden de nationale parken op het vaste land ook aangedaan. Binnen de kortste keren was niet alleen de wodka op, maar volgde een nieuwe golf van besmettingen van een nieuw variant. Om deze nieuwe uitbraak te stoppen maande de president het volk drie dagen aaneengesloten te bidden. Nog voor Pasen overleed plotseling de vicepresident van het semiautonome Zanzibar (februari) en vervolgens werd hij zelf ziek. Buiten complicaties aan zijn hart viel de president zelf ten prooi aan het virus. Uiteindelijk bezweek hij na twee en half weken van uitzonderlijke radiostilte. Vlak voor zijn dood gaf de vicepresident Hassan aan dat er niets aan de hand was. Aan de pers werd te kennen gegeven “dat natuurlijk de president niet ongenaakbaar was voor een eenvoudige verkoudheid. De president moest rust nemen en dan zou alles weer goedkomen.” Ondertussen werd hij vanuit Kenia naar Dar gevlogen. Kort daarna bezweek hij. Twee weken lang zou het land treuren om een groot leider. Met groot verdriet namen ze afscheid van hun leider. Bijeenkomsten vonden plaats waarbij duizenden aanhangers zonder enige bescherming afscheid namen van hun geliefde president.
Ter herinnering van Magufuli’s nalatenschap werd een lofzang gecomponeerd, Asante Magufuli (bedankt Magufuli), waarin hij als groot leider, als een superheld, geprezen werd om zijn goede daden. Op het hoofdkwartier van de VN in New York werd de vlag halfstok gehangen ter ere van de overleden president die onder zijn bewind zijn land enorme economische vooruitgang bracht.
Oppositie
Niet iedereen treurde om zijn dood. De oppositie was gedurende zijn presidentschap en verkiezingen (2015 en 2020) de mond gesnoerd. Magufuli’s medewerkers schakelde de bodaboda (lokale taxi jonge rijders op de motor) –gangs en knokploegen in om de politieke koers in zijn voordeel te laten vallen en terreur te zaaien. Tegenstanders werden opgepakt en opgesloten. Zo nu en dan spoelden verminkte oppositieleden op de zandstranden aan. (Bron: Washington Post 18-03-2021). De media werd gecensureerd. Niet alleen vanwege de arrestaties, maar ook omdat elke berichtgeving over het corona-virus, dat nooit zo genoemd mocht worden, het werd omschreven als een golf van longontstekingen die het land aandeed, verboden werd. Degene die het waagde zijn mond open te doen moest een boete betalen en kreeg gevangenisstraf. Wee degene die rapporteerde over de nachtelijke begrafenissen in de grote steden. In affiches werd de bevolking gemaand “deze oproerstokers” die het slechte nieuws verspreidden en angst zaaiden aan te geven. Als er over het virus gesproken werd, fluisterde men. Je wist niet wie meeluisterde. Een algemene paranoia maakte zich van het land meester. Om de nationale geheime dienst bij te staan werden Israëlische inlichtingenexperts aangetrokken om de veiligheid van het land te garanderen. Over Tanzania wordt geen slecht woord gerept.
Dictator of harde hand?
Waarom werd Magufuli dan wel geprezen? Onder zijn leiderschap probeerde hij een einde te maken aan de grenzeloze corruptie in het land. Regeringsfunctionarissen en politiebeambten staken miljoenen in hun eigen zakken. Het geld van internationale projecten werd door corruptie gehalveerd of projecten werden nooit voltooid. Staatssteun om de infrastructuur te verbeteren verdween in de zakken van afromers.
Magufuli stond bekend om zijn impulsiviteit. Vandaar ook zijn bijnaam de buldog. Onder zijn bewind ontsloeg hij ter plekke voor het oog van de nationale media slecht functionerende of corrupte dienaars. Onder zijn leiding werd eindelijk de infrastructuur aangepakt. Begonnen werd met projecten voor een hogesnelheidstrein tussen Dodoma en Dar, energieprojecten en stuwdammen, die van Tanzania een modern land moesten maken. Daar was hij inderdaad goed in. Hij bracht werk en brood. Het land doorging een enorme ontwikkeling. Hele wijken verrezen rondom de grote steden. De lemen hutten werden vervangen door stenen muren en golfplaten daken. Langs de nieuwe asfaltwegen verschenen hele nieuwe dorpen. Er kwam licht en het aantal kleine ondernemers nam fors toe. Er heerste bedrijvigheid alom.
Democratie
Dat het niet zo werd genomen met de democratie en de vrijheid van meningsuiting nam men voor lief. Die westerlingen en politieke tegenstanders zouden met hun media het imago van Tanzania proberen te verdoezelen. De hetze rondom het virus zou de bewoners alleen maar bang maken. Als je het niet ziet of hoort dan is het er ook niet. Bovendien hield het virus vooral huis onder de wazungu (blanken). Om de berichtgeving te controleren verdwenen, nog voor de uitbraak, de regionale kranten uit de roulatie. De staatsradio zou vanaf nu het nieuws brengen. Andersdenkenden, politieke opponenten en homoseksuelen werden vervolgd of weken uit naar het buitenland.
Gevolgen voor expats
Ook de “blanke uitbaters” werd het vuur aan de schenen gelegd. De jacht werd ingezet op blanke landbezitters, partners in samenwerkingsprojecten en safaribedrijven die massaal aan belastingontwijking zouden doen. In een aantal gevallen was dat ook zo. Veel inkomsten uit het toerisme en de landbouw kwam terecht op buitenlandse banken en niet in de staatskas. De belastingdienst legde torenhoge boetes op diegene die zich hieraan schuldig zouden maken. Degene die niet kon bewijzen dat de plichten waren voldaan werd vervolgd. Met als gevolg dat vele expat bedrijveneigenaren de onderneming opdoekten en vertrokken. De exodus werd ingezet.
Op Westerse boeren, vee-, tabakshandelaren, kas-telers die sinds de onafhankelijkheid het land cultiveerden werd eveneens de druk opgevoerd. Documenten moesten worden voorgelegd dat in alle voorgaande jaren aan de belastingplicht was voldaan. Dat ze de rechtmatige eigenaren waren van het land. Dagelijks zo niet wekelijks inspecteerden controleurs de landerijen en ondervroegen de werknemers. De werkvergunningen werden niet meer verlengd. Expertise van buitenaf mocht niet meer worden aangetrokken. De Tanzanianen zouden op eigen krachten de economie van het land moeten aantrekken.
Met het vertrek van de buitenlandse investeerders en het wegblijven van het toerisme verloor de staatskas ook een belangrijk deel van haar inkomsten. Als alleen 6% van de inwoners belasting betaalt en de safaribedrijven geen klanten ontvangen die de nationale parken of Maasai bomas (dorpen) aandoen, of geen Tanzaniet (edelsteen) of goud kopen, komen er geen harde valuta binnen en is er ook geen werk.
Buitenlandse inmenging
Zonder dollars geen nieuwe projecten. Tenzij de EU, China, Zuid-Korea, Japan of Rusland investeert. De VS had alle projecten een halt toegeroepen vanwege de politieke situatie en de antiwesterse koers van Magufuli. De relatie tussen China en de president was onder zijn bewind enorm verslechterd. Hij liet het niet toe dat China de controle zou krijgen over een moderne haven (Bagamoyo) en andere grootschalige investeringen op het Tanzaniaanse vasteland. Uit vrees dat China met haar wurgkredieten de nieuwe kolonisten vanuit het Oosten zouden worden, zoals het geval is met buurland Congo, riep de president de Chinese invloed een halt toe. Daar bleef het niet bij. Sinds het aantreden van Magufuli heeft hij met grote buitenlandse investeerders aan tafel gezeten om de contracten ten aanzien van de mijnbouw, gaswinning, telecom en infrastructuur te herzien, met het doel om betere deals voor het land eruit te slepen. Hij speelde daarin een harde koers, vandaar ook zijn bijnaam. De president had daarin volkomen gelijk, de natuurlijke rijkdommen moeten ook ten bate komen van Tanzania.
Dood
De dood van Magufuli zou een nieuwe koers kunnen inluiden. De eerste berichtgeving van de nieuwe 6de president van Tanzania Samia Suhulu Hassan, overigens de eerste Afrikaanse vrouw als staatsleider!, schijnt daarop te duiden. De persvrijheid wordt voorlopig oogluikend weer toegestaan. Daarnaast heeft ze een taskforce Covid 19 opgezet die gaat onderzoeken hoe het virus in het land aangepakt kan worden en met welke middelen. Zou zij als mama Tanzania het land kunnen geven wat het nodig heeft? Of zet ze de partijkoers voort? Zelf gaf ze tijdens een bijeenkomst in het parlement aan dat de doelen die Magufuli en Hassan voor Tanzania’s toekomst hadden gesteld, te zullen nastreven. Het algemene gevoel is dat iedereen hoopvol is en klaar is voor verandering.
