Ach, Humberto Tan toch. Je was onze laatste hoop. Bij jouw VARA-collega’s is elk gesprek over God en religie huilen met de pet. Jij had deze week tenminste nog een aardig item over de bijbel. Ook al moest je daar ook de Toppers weer bij halen, maar dat houd je toch.
Nu kom ook jij op Instagram met een goedkope bijbel-bash. Zeventienhonderd likes. Ik citeer: ‘Eeeeh, de Bijbel zegt in Timoteüs 6: “slaven moeten respect hebben voor hun meester”. Ik ben het er helemaal mee eens…. #not‘. Met een lekker screenshotje van de gewraakte bijbeltekst in wat vermoedelijk de Bijbel in Gewone Taal is.
Lekker op de klank af citeren
Om te beginnen kan ik dat wel waarderen: zo’n contextloze bijbelquote ineens. De hashtag #not achter je bericht, omdat je vermoedt dat een deel van jouw gevolg het toch wel erg dik aanwezige sarcasme anders niet op zou pikken. Voor de zekerheid, moet je gedacht hebben. En de term Timoteüs 6. Daarmee geef je jezelf weg, vriend, want dat moest natuurlijk zijn: 1 Timoteüs 6. Er zijn namelijk twee Timoteüsbrieven. Details, details.
Los daarvan snap ik het wel. Slavernij is een hot item, zo vlak na de discussie rondom Zwarte Piet en de walgelijke reacties die Sylvana Simons op zich af heeft gekregen. Dan schrik je van zo’n citaat, dat je God weet waarvandaan hebt gehaald. Even een instagrammetje en klaar. Maar als je echt iets wilt betekenen, Humberto, pak dan de schoolboeken aan die ons VOC-verleden nog steeds een gouden eeuw noemen. Richt je pijlen op de racisten die Sylvana willen lynchen (doe je ook wel). Stel moderne slavernij aan de kaak (kijk eens wie onze kleding en elektronica fabriceren).
Je moet de bijbel niet lezen zoals een foute christen in 1830!
Er loopt hier namelijk he-le-maal geen en-ke-le christen rond die slaven houdt. Met ’n bordje van 1 Timoteüs 6 boven de deur. Nee, heb je niet. Er staat wel meer in de bijbel waar we niet zoveel letterlijks mee doen. Ooit een christen met één oog gezien naar aanleiding van Jezus’ oproep ‘Als je oog je tot zonde verleidt, ruk het dan uit’? Ik ook niet. Hedendaagse gelovigen lezen de bijbel namelijk niet meer zo contextloos en letterlijk.
Ik geef eerlijk toe dat ze dat vroeger weleens gedaan hebben. Anderhalve eeuw geleden werd slavernij nog wel vroompjes gelegitimeerd door dit soort bijbelteksten te gebruiken. Walgelijk en daar schaam ik me plaatsvervangend kapot voor. Maar we hebben Godzijdank inmiddels ontdekt dat je de bijbel niet op basis van samengeraapte zinnetjes moet lezen, maar in de context van het geheel. Anders lees je de bijbel zoals een fout-christelijke slavendrijver dat in de 19de eeuw deed. En dat is een beetje wat jij nu op Instagram doet, Humberto Tan!
God = geweldloze liefdesrevolutie
Hét verhaal waarin de God Jahweh zich bij uitstek bekendmaakt heet Exodus. Uittocht uit de slavernij. God die de kant van een klein slavenvolkje kiest. In de Thora vinden we verder talloze wetten die slavernij (helaas een gangbare praktijk in die tijd en plaats) zoveel mogelijk aan banden moeten leggen. Daarna laat God de dynastie van Davids koningshuis vallen zodra diens zoon Salomo er iets te veel rijkdommen, slaven en vrouwen op na gaat houden.
God kiest altijd de kant van de lijdende partij. En ik zal eerlijk zijn, Humberto. Ik had zelf ook liever gezien dat God dat explicieter deed. Dat Jezus zich minder afzijdig had gehouden van politiek. Dat de Timoteüsbrief die jij citeert tot revolutie had opgeroepen. Dat Paulus slavernij aan zijn volgelingen had verboden. Maar ik weet niet of we dan nog veel van hen hadden teruggelezen. Het was namelijk in een bloedbad geëindigd. De bijbel koos voor een geweldloze liefdesrevolutie.
Ook Paulus zelf legde een bommetje onder slavernij
Als hij de weggelopen slaaf Filemon terugstuurt naar diens ‘eigenaar’, zegt Paulus dat de slaaf nu veel meer dan een slaaf is. Hij is nu een geliefde broeder van zijn eigenaar. ‘Er zijn geen Joden of Grieken meer, slaven of vrijen, mannen of vrouwen – u bent allen een in Christus Jezus’, schrijft hij in een andere brief. Van deze Jezus is bekend dat hij liever de vergevingsgezinde marteldood stierf, dan dat hij vocht voor zijn rechten.
Het is precies die houding, die instelling van een geweldloze liefdesrevolutie, die Jezus onsterfelijk maakte. Zo wil Paulus ook werken. In het citaat dat jij noemt, Humberto Tan, legt de briefschrijver een deken van liefde en broederschap over de slaaf-meester-relatie. Iedereen die dat doortrekt (de gedachte dat slaaf en meester geliefde broeders zijn, de gedachte dat er in Christus slaven noch meesters bestaan), snapt dat slavernij in de heilstaat van de vroege christenen niet lang kan blijven bestaan.
Humberto Tan, de christenen staan aan je zijde
Dus, Humberto Tan, is de bijbel een groot voorstander van slavernij, zoals jij op Instagram suggereert? Nee. Is de bijbel een boek dat oproept tot militante revolutie tegen slavernij? Ook niet. De bijbel zegt: geef de wereld in godsnaam een injectie van liefde, gelijkheid en broederschap. Die vrijheid zal dan automatisch volgen. Echte vrijheid.
Slavernij is er altijd gebleven. Een gotspe. Ik strijd graag met je mee tegen dat soort onrecht. In de naam van Suriname, in de naam van mijn geloof, in de naam van universele mensenrechten. Maar pak dan niet de slinkende groep volgelingen van een subtiel, maar diep liefdevolle heilige tekst aan. Volg je collega Jeroen Pauw niet in zijn goedkope religiekritiek. Pak de echte schoften aan en in godsnaam, wij christenen staan dan aan je zijde.
Meer van Alain Verheij
Briefje van God aan Jeroen Pauw
Briefje van God aan farao Arjen Lubach
Briefje van God aan Theodor Holman
