Met slogans als ‘Onze wachtwoorden zijn van ons!’ en ‘Privacy is een mensenrecht, ook op internet!` wordt komende zondag in een twintigtal Duitse steden gedemonstreerd tegen een aanpassing van de telecommunicatie-wet. De wet, die eind vorige maand door de Bondsdag (Tweede Kamer) werd aangenomen, maakt het voor Duitse opsporingsdiensten ondermeer mogelijk om wachtwoorden en pin- en pukcodes van mobiele telefoons op te vragen bij telecombedrijven. Zo wordt het voor de politie, douane en veiligheidsdiensten eenvoudiger om bijvoorbeeld de bankgegevens in te zien van mensen die worden verdacht van een misdrijf.
Critici vinden dat hiermee de prive-sfeer van burgers wordt aangetast. Volgens Peter Schaar, de Duitse toezichthouder voor gegevensbescherming, is de wet in strijd met een eerdere uitspraak van het Constitutioneel Hof in Karlsruhe. Dat – hoogste – Duitse Gerechtshof oordeelde vorig jaar dat bestaande wetgeving teveel mogelijkheden biedt aan opsporingsdiensten om inzage te krijgen in persoonlijke gegevens.
In de aangepaste telecommunicatiewet is nu vastgelegd dat alleen na toestemming van een rechter pin- en pukcodes en wachtwoorden kunnen worden opgevraagd. In dit opzicht wordt dus tegemoet gekomen aan de kritiek van de rechters in Karlsruhe.
Fout parkeren
Maar tegelijkertijd wordt in de aangepaste wet ruimte geboden aan opsporingsdiensten om niet alleen bij ernstige misdrijven, maar ook bij kleine vergrijpen, zoals fout parkeren, op de ‘data-knop’ te drukken. En zolang het niet gaat om pin- en pukcodes en wachtwoorden, maar bijvoorbeeld om email- en ip-adressen, hoeft in deze gevallen niet speciaal toesteming worden gevraagd aan een rechter.
Deze mogelijkheid schoot de tegenstanders in het verkeerde keelgat. Volgens Konstantin von Notz, parlementair woordvoerder van Die Grünen, en tegenstander van de nieuwe wet, ‘krijgen hierdoor de opsporingsdiensten veel eenvoudiger en bijna zonder beperkingen toegang tot de klantengegevens van de providers, hoewel het Constitutioneel Hof dit nu juist wilde vermijden’.
Onder aanvoering van de Piraten, de nogal alternatieve politieke partij die ondermeer pleit voor een betere bescherming van persoonsgegevens op internet, hebben de critici zich verzameld in een ‘Bündnis Nein zur Bestandsdatenauskunft’ (Verbond Nee tegen Verspreiding van Persoonsgegevens). Zij willen de komende zondagen met demonstraties en flashmobs in meer dan twintig Duitse steden bewerkstelligen dat de wet alsnog door de Bondsraad, de Eerste Kamer, wordt tegengehouden. De Bondsraad stemt op 3 mei over de wet.
Wantrouwen
In Duitsland wordt, deels als reactie op de traumatische ervaringen in de nazi-tijd en onder het communisme, omzichtig omgegaan met het vrijgeven van persoonsgegevens. Acties tegen vermeende pogingen van politici en rechtshandhavers om van Duitsland weer een ‘Überwachungsstaat’ te maken, zijn talrijk en fel. Ook tegenover de intenties van internetbedrijven is het wantrouwen van veel burgers groot. Zo had Google nergens zoveel problemen als in Duitsland om beeldopnames te kunnen maken voor Google Street View.
Volgens het nieuwe Bündnis komt met de nieuwe wet in Duitsland formeel een einde aan de anonimiteit op het internet. Dankzij de electronische interface, die de grote telecombedrijven verplicht moeten inrichten – en waarmee gegevens kunnen worden opgevraagd – wordt, volgens hen, een situatie denkbaar waarin ambtenaren, bijvoorbeeld in het geval van een bankrun, zich rechtstreeks toegang verschaffen tot de bankrekeningen van burgers. En die kunnen blokkeren, of zelfs ‘plunderen'.
