Uiteraard is het edelhert goed voor het ecosysteem in het Brabantse natuurgebied Het Groene Woud, tussen Tilburg, Den Bosch en Eindhoven. Zijn gewei, hoeven en bek zijn een natuurlijke snoeischaar, waarmee hij zorgt voor een halfopen terrein, zonder dat de mens hoeft in te grijpen. Dit voorjaar wordt een groep van maximaal vijftien herten uitgezet in een deel van het woud. Dieren als de ransuil, de das, de vos en de levendbarende hagedis profiteren.
Geen enkele andere diersoort oefent zoveel aantrekkingskracht uit
Maar dat majestueuze edelhert is ook ‘een marketingkanon’ – in de woorden van Rob Janmaat, directeur van communicatiebureau De Lynx. Zijn bedrijf is gespecialiseerd in communicatie over natuur en landschap. ‘Geen enkele andere diersoort in Nederland oefent zoveel aantrekkingskracht uit’, zegt Janmaat. ‘Kijk naar al die mensen die jaarlijks naar de burlende herten op de Hoge Veluwe gaan.’ Het hert zal goed zijn voor het imago van de Brabantse natuur, denkt hij. ‘Je denkt nu bij Brabant toch het eerst aan de veehouderij.’
Mooi verhaal
Janmaat is niet betrokken bij de terugkeer van het hert in Brabant, maar heeft er wel ideeën over. ‘Ik zou een mooi verhaal vertellen rond een familie herten die je namen geeft, en waarmee je kennismaakt terwijl je naar het edelhertengebied loopt.’
Ook terreinbeheerder Brabants Landschap ziet het edelhert uitgroeien tot ‘hét natuursymbool’ van Het Groene Woud, dat in de komende jaren met de Loonse en Drunense Duinen wil fuseren tot ‘Vincent van Gogh National Park’. Het edelhert en de schilder: twee fantastische ambassadeurs.
Het Groene Woud klinkt als een uitgestrekt oerbos, maar is een lappendeken van bos, moeras, heide en natuurlijk beheerd agrarisch landschap. De naam is twintig jaar geleden bedacht. Afgelopen jaren is het uitgegroeid tot een aaneengesloten natuurgebied van 7500 hectare (Hoge Veluwe is 5400 hectare). Edelherten doen het volgens Brabants Landschap goed op de grens tussen bos en open land. Ze komen in een afgerasterd deel van 300 hectare, aan weerszijden van het ecoduct over de A2. Dankzij een tweede ecoduct over het spoor groeit dit gebied in 2017 tot 600 hectare.
LTO schuift niet bij ons aan voor de grauwe plevier
Voor er ook maar een edelhert in Brabant rondliep, speelde het dier zijn ambassadeursrol al. ‘Het was veel werk dit gebied aaneen te smeden. Het edelhert heeft als een katalysator gewerkt en partijen aan tafel gebracht. Boerenorganisatie LTO schuift niet bij ons aan voor de grauwe plevier’, zegt Bram Houben, projectleider bij ARK Natuurontwikkeling, dat Brabants Landschap helpt bij de terugkeer van het hert. ‘Nu het edelhert ook echt komt, is dat het toefje op de taart.’
Komend voorjaar is het zover, als het goed is. Het dorpje De Vleut, boven Best, wordt de toegangspoort tot het edelhertengebied. In de buurt komt een uitkijkpost, en er vertrekken straks excursies. Restaurants, campings en andere ondernemers in de buurt zullen profiteren, verwacht Brabants Landschap.
100 miljoen
Hoeveel bezoekers en geld het edelhert de regio zal opleveren, kan de organisatie niet inschatten. Op de Hoge Veluwe levert de aanwezigheid van wild, waaronder het edelhert, ruim 100 miljoen euro per jaar op, zo becijferde onderzoeker Tom Bade in 2010.
Mag die opbrengst meewegen als je een soort introduceert? Natuur-communicatieman Janmaat is kritisch. ‘Ik vind dat er de laatste tijd te veel wordt gedacht in termen van toerisme en marketing. Het argument zou vooral de impuls die een soort geeft aan de natuur moeten zijn’, vindt hij. ‘De vraag is ook: kan een gebied al die extra bezoekers wel aan?’
De vraag is ook: kan een gebied die extra bezoekers wel aan?
Het geld dat het edelhert binnenhaalt voor de regio, komt voor het overgrote deel bij het bedrijfsleven terecht, weet Janmaat uit een onderzoek dat hij deed met de Nationale Parken. ‘Alleen geld dat rechtstreeks naar natuurorganisaties gaat, bijvoorbeeld als zij zelf excursies opzetten, komt bij de natuur terecht. Recreatieve ondernemers zijn niet bereid om bijvoorbeeld 1 euro per bezoeker bij te dragen.’
De bezoekers komen toch wel
In het beste geval leidt de komst van het edelhert volgens Janmaat wel tot meer draagvlak in de regio voor het behoud en de uitbreiding van het natuurgebied. Het Groene Woud zet in ieder geval geen marketingcampagne op rond het edelhert, stelt Jan Baan gerust. Volgens de directeur van Brabants Landschap is dat ook niet nodig. ‘De bezoekers komen toch wel.’ Baan wil vooral stedelingen uit de omgeving trekken. ‘We zijn de binnentuin van Brabant. We willen laten zien dat we in een verstedelijkte omgeving prachtige natuur hebben: een gebied waar het edelhert kan leven.’
Symboolwaarde
Waarom kiest Het Groene Woud nu voor het edelhert? Vanwege zijn symboolwaarde, of vanwege zijn rol in het ecosysteem? ‘Ik denk beide’, antwoordt projectleider Houben. De keuze deugt in elk geval ook ecologisch, benadrukt hij. ‘Studies wijzen uit dat dit een heel kansrijk leefgebied is voor het edelhert. We zitten op rijke grond: er is veel meer voedsel te vinden dan op de Veluwe. Met een grote grazer heb je een completer ecosysteem, waarin je als mens minder hoeft in te grijpen. En ik zou geen grote grazer weten die we beter zouden kunnen uitzetten.’
Dit artikel verscheen eerder in Trouw.
