Het kersverse ‘kadaster voor materialen’ moet grondstofverspilling tegengaan

Thomas Rau richtte een ‘kadaster voor materialen’ op. In dit interview vertelt de Duitse architect, samen met medeoprichter Pablo van den Bosch, hoe het initiatief bijdraagt aan zijn jarenlange strijd tegen afval. (En jouw huis een stukje veiliger maakt.)

Vrijdag 29 september was het zo ver. De man die in 2015 een nieuwe economie pitchte in VPRO Tegenlicht en een boek uitbracht met ‘een alternatief voor onze roofbouwmaatschappij’, voegde de daad bij het woord. Thomas Rau lanceerde samen met ondernemer Pablo van den Bosch een platform dat materialen een identiteit moet geven: Madaster.

Met Madaster kan elke vastgoedeigenaar informatie over zijn gebouw uploaden en een materiaalpaspoort downloaden; of het nou gaat om een oud schuurtje of een olympisch stadion. Door gegevens van gebouwen vast te leggen, kunnen materialen gemakkelijker worden hergebruikt. En door hergebruik daalt de behoefte aan ruwe grondstoffen, zo redeneren de oprichters van Madaster.

Thomas Rau (TR): “We gaan ervan uit dat de aarde een gesloten systeem is en dat alles gelimiteerd is. We willen de limited editions documenteren, zodat we die oneindig kunnen faciliteren. We willen constant met dingen gaan schuiven. Om dat mogelijk te maken, hebben we Madaster opgericht.”

Jullie stellen: grondstoffen kunnen opraken, als we er niet goed mee omgaan. Is dat een actueel risico?

Pablo van den Bosch (PvdB): “Als we alle grondstoffen verbruiken en omzetten in afval, krijgen we een tekort aan materialen. De hoeveelheid koper komt voor 90 procent uit Chili. Die wordt heel hard verbruikt. En in Nederland hebben we op dit moment voldoende zand om te bouwen, maar in grote Indiase steden is een daadwerkelijk tekort. Zelfs aan zoiets als zand. Dus ja: het is een actueel risico.”

Als bouwbedrijven een tekort hebben, gaan ze dan niet vanzelf op zoek naar alternatieven?

PvdB: “Ja, daarom denken wij dat er een grote behoefte is om inzicht te krijgen in de spullen die mensen hebben. Stel dat je een gebouw bezit waar heel veel schaarse grondstoffen in zitten. Dan wil je dat toch weten? Het is niet alleen een ideaalbeeld. We willen een economisch model faciliteren, dat niet gestoeld is op het verbruiken van materialen.”

Hoe zorgt Madaster daarvoor?

TR: “Als materialen gedocumenteerd zijn, zijn ze geïdentificeerd. Dan kunnen we de monetaire waarde van gebruikte materialen bepalen. Madaster is eigenlijk een soort platform waar je op dagelijkse basis de waarde van jouw gebouw inzichtelijk kunt maken. Waarom is dat interessant? Omdat we er op dit moment van uitgaan dat materialen in gebouwen waardeloos zijn. Daarom schrijven we gebouwen ook helemaal af naar nul.”

Dus gebruikt bouwmateriaal is nu waardeloos, omdat we niet weten wat het is?

TR: “Dat komt inderdaad omdat we niet weten wat het is. Als we weten wat het is, heeft het waarde. Als je een materialenpaspoort hebt, schrijf je een gebouw niet meer af naar nul. Dan schrijf je een gebouw af naar de minimale materiaalwaarde in jouw gebouw.”

PvdB: “Het verkopen en kopen van spullen wordt ook gemakkelijker. Waar haal je op het moment hout als je een architect, aannemer of particulier bent? Je koopt waarschijnlijk nieuw hout in de winkel, want je hebt het nu nodig. Maar een architect tekent een gebouw dat misschien over drie jaar wordt gerealiseerd. Als er een soort bibliotheek is, waar alle materialen zijn geregistreerd die over drie jaar vrijkomen, dan kan een architect daar nu al mee aan de slag.”

Maar hoe kan het dat mensen nu niet weten welke materialen in gebouwen zitten? Er zijn ooit bouwplannen gemaakt. Staat daar niet wat er in een gebouw zit?

TR: “Niemand weet wat er in een gebouw zit. Zelfs de bouwtekeningen, die sommigen nog hebben, kloppen vaak niet. Er is een groot vacuüm waar materialen verblijven.”

U (Thomas Rau, SA) heeft een gebouw voor netbeheerder Alliander ontworpen, dat voor groot deel uit hergebruikte materialen bestaat. Was het veel werk om oude materialen te inventariseren?

TR: “We hadden maanden nodig. Dat inventariseren deden we met de hand. We liepen langs de gebouwen en telden wat erin zat. 2428 plafondplaten, 22 slips etc. We hebben ons toen gerealiseerd: als je de wereld wil veranderen, moet je een goed idee opschalen.”

Is Madaster een open platform?

PvdB: “Madaster is eigenlijk net zoals het Kadaster of het bevolkingsregister. Het heeft een publiek karakter. Madaster zorgt dat alle data beschikbaar zijn, zolang de eigenaar van die data dat wil.”

Een Madaster-account is niet gratis. Zijn er partijen die direct geld verdienen aan het platform?

PvdB: “Het geld dat in Madaster omgaat, wordt benut om het te laten groeien. We willen het internationaal uitrollen. Ieder land heeft zo zijn eigen gebruiken. De aannemer in Nederland werkt met andere een andere classificering dan een aannemer in Amerika.”

TR: “En we willen het platform in de loop der tijd intelligenter maken. Het is zo gebouwd dat we iedere keer weer andere koppelingen kunnen maken. Dat we data op een andere manier kunnen gebruiken.”

Welke partijen zijn al bij Madaster betrokken?

PvdB: Een aantal sectoren is vertegenwoordigd. Banken: ABN Amro, Rabobank, Triodosbank. Maar ook partijen uit de bouwsector, zoals aannemers. Grote eigenaren van vastgoed zijn ook vertegenwoordigd, zoals een academisch ziekenhuis. Maar ook Schiphol is een groot vastgoedbedrijf, die bij Madaster betrokken is.”

Om Schiphol als voorbeeld te nemen. Heeft die al gebouwen ingevoerd in Madaster?

TR: “Vanaf de 29e voeren zij gebouwen in. (Dit interview vond een aantal weken voor de lancering van Madaster plaats, SA) Dan hebben ze een gebouwendossier Schiphol en weten ze precies wat ze hebben. Als je Schiphol nu vraagt: hoeveel vierkante meter glas hebben jullie eigenlijk, dat jullie twee keer per jaar moeten laten wassen? Dan hebben ze geen idee. Madaster geeft inzicht in de kwantificering van de realiteit.”

Wat kunnen we nog meer met dat inzicht, behalve materialen hergebruiken?

TR: “We hebben net een verschrikkelijke brand gehad in een appartementencomplex in Londen. Daarna kwam de vraag: waar hebben we nog meer van dit soort platen? (Brandbare gevelplaten maakten de brand extra hevig, SA.) Niemand weet het. Die producent weet nog wel hoeveel vierkante meter hij ervan gemaakt heeft, maar heeft geen flauw idee waar ze zijn. Met het Madasterplatform kun je in principe materialen traceren. Wij willen een gebouw hanteren als een auto. Als BMW zich realiseert dat er iets fout gaat met een airbag, dan kijken ze in welke auto’s die airbags zijn gebruikt. Dat doen ze aan de hand van een serienummer. Het voegt een stukje veiligheid toe en verlaagt het risico voor partijen die iets gefinancierd of verzekerd hebben. Stel je voor dat deze tent (Het restaurant waar het interview plaatsvindt, SA) verzekerd wordt. Je kent de locatie en de bouwkosten, etc., maar je hebt geen idee wat de brandlast van dit gebouw is.”

PvdB: “Ze vragen meestal of je een rieten kap hebt, maar niet of die brandbare plaat uit Londen erin zit.”

TR: “Het gaat natuurlijk om de behoefte om inzicht te krijgen. Dat doen we tot nu toe uit veiligheidsoverwegingen, om ons bezit te borgen of om gezondheidsredenen. Bij Madaster doen we het omdat het veel slimmer en goedkoper is om alles gedocumenteerd te hebben. Dan hoeven we niet alles van de originele plaats weg te halen, maar kijken we wie het heeft en hoe lang die het nog nodig heeft.”

Mijn gekozen waardering € -

Schrijft over nieuwe technologie en media