Het referendum is een uiterst machtig wapen tegen de Olympische Spelen. De laatste vijf werden allemaal gewonnen door de tegenstanders van dit sportevenement en ook in Sion is het niet vanzelfsprekend dat na de verkiezing de kandidatuur wordt gehandhaafd.
Het eerste referendum ooit over de Olympische Spelen was in 1963, nota bene in Sion. Alhoewel de tegenstanders wonnen, zorgde het nog voor weinig ongemak bij het Internationaal Olympisch Comité. De stemming van zondag is de 25e– een soort van jubileum – waarvan er maar liefst twaalf in Zwitserland waren, het land waar het IOC zijn hoofdkantoor heeft.
Deze tegenstelling is illustratief voor de huidige relatie tussen de olympische beweging en het referendum. Een symbolisch moment voor deze verandering was precies dertig jaar geleden in Lausanne. Het is de stad waar het IOC sinds 1915 zijn hoofdkantoor heeft en die zichzelf dan ook verkoopt als ‘die Hauptstadt der Olympischen Bewegung’. Dat kon niet voorkomen dat de eigen bevolking in 1988 met een referendum de komst van de Winterspelen blokkeerde. Het verzet begon onder milieuactivisten, maar al snel ontstond er ook veel twijfel over de hoge kosten. Maar liefst 62% van de olympische hoofdstad stemde tegen de komst van de Olympische Spelen. Het IOC was in zijn eigen stad verslagen met vernederende cijfers.
Trendbreuk
Uit onderzoek van professor Wolfgang Maennig van de Universität Hamburg uit 2017 blijkt dat deze referenda steeds vaker worden ingezet. Alleen al in Sion zijn er vier geweest, de editie van morgen meegeteld. De volksraadpleging met de grootste gevolgen was in 1972 in Denver over de Winterspelen van 1976, nádat die waren toegewezen aan deze stad. Zestig procent van de bevolking verwierp alsnog de organisatie, waarna die noodgedwongen werd teruggegeven – bijna een halve eeuw later nog steeds een unicum.
Hoe invloedrijk ook, het geval van Denver stond tot 2011 vooral op zichzelf met zo en nu dan ergens een referendum over de Olympische Spelen, vooral in Zwitserland. Zeven jaar geleden trad echter een trendbreuk op met sindsdien bijna elk jaar minstens één referendum, ook in andere Europese landen. Toen Hamburg in 2015 zich tegen de Zomerspelen van 2024 keerde ging er een wereldwijde schokgolf door de olympische beweging.
Sinds 2013 hebben de voorstanders van de Olympische Spelen geen enkele verkiezing meer gewonnen, waardoor het IOC is gedwongen om elders onderdak te zoeken; sinds de Winterspelen in Pyeongchang maar liefst drie keer achter elkaar in Azië. Zo is de fysieke afstand van honderd kilometer tussen het kantoor van het IOC en de bevolking van Sion sinds 1963 gelijk gebleven, maar voelen ze in 2018 aan als honderd lichtjaar. De wereld ten tijde van het eerste referendum is niet meer.
