In dit eerste deel gaat het over de Spaanse stierengevechten. Spanje staat bekend om haar zon, flamenco en jamón, niet bepaalt om haar dierenwelzijn. Honden die aan hun lot worden overgelaten of de hele dag voor het huis in de brandende zon aan een ketting liggen, het is inmiddels een bekend gezicht. En dat zijn nog ‘huisdieren’. De intensieve veeteelt en de vanzelfsprekendheid van overmatige, dierlijke producten in het Spaanse dieet is weer een ander verhaal.
Cultureel spektakel
Toen ik in de tachtiger jaren met mijn familie voor het eerst op zomervakantie naar Spanje ging, kreeg mijn vader van de eigenaar van het restaurant, waar we tijdens die vakantie geregeld kwamen, kaarten aangeboden voor een stierengevecht. Het zou een ‘cultureel spektakel’ van het gastland zijn. Ik meen me nog te herinneren dat ik het als tienjarige best spannend vond klinken, in zo’n grootse arena met die prachtdieren, maar mijn ouders hadden bezwaren. Het stond ze niet aan dat deze dieren als volksvermaak getreiterd zouden worden tot de dood erop volgde, in naam van cultuur en traditie. Dus het ‘culturele spektakel’ ging niet door. Mijn tere hart is ze daar nog dankbaar voor.
De dierenrechtenorganisatie Peta beschrijft een typisch stierengevecht als volgt: De stier komt de arena binnen en wordt belaagd door toreros op geblinddoekte paarden die speren in zijn rug en nek steken. Hierdoor is hij niet meer goed in staat om zijn hoofd op te tillen. Vervolgens komen picadores die doorgaan met het afleiden van de stier en rondjes om hem heen lopen, terwijl ze banderillas, gekleurde speren met weerhaken aan het uiteinde, in zijn rug steken. Als de stier verzwakt is door bloedverlies komt de matador uiteindelijk tevoorschijn om het uitgeputte, stervende dier tot een paar laatste aanvallen uit te dagen. Daarna doodt hij hem met zijn zwaard.
De torero daagt de stier uit en ‘bevecht’ hem. Bij de meeste stierengevechten treden diverse toreros na elkaar op: de picadores die de stier met spiesen verwonden; de banderilleros, die speren met weerhaken in het lichaam van de stier steken; en ten slotte de matador die de stier doodt. Alle stierenvechters strak in traditionele, kleurige kostuums.
Masculiniteit
Dit zijn de meedogenloze feiten. De vereniging van stierendoders zal u een ander verhaal vertellen en benadrukken dat het een ‘kunstvorm’ is, een traditie die verweven is met het land. Al in de 13e eeuw vonden de eerste stierengevechten plaats, uitgevoerd door ruiters te paard.
Ook is het een eer een torero of matador te mogen zijn. Deze mannen worden in Spanje als supersterren aanbeden. Het ‘stierenvechten’ ademt één en al machismo. De realiteit is dat de stier al reeds verzwakt is door onder meer zijn met vaseline besmeurde ogen. En dan moet het ‘gevecht’ nog beginnen. Voorstanders van stierenvechten beroepen zich op de lange culturele traditie en het betere leven dat de vechtstier zou hebben gehad dan een willekeurige stier in de bio-industrie. Zij vinden dat er bij stierenvechten geen sprake is van dierenleed.
Volgens Peta worden er jaarlijks over de hele wereld ongeveer 250.000 stieren gedood tijdens stierengevechten. Ook voor paarden is stierenvechten schadelijk en soms zelfs fataal. Ieder jaar sterven er rond de 200 paarden nadat ze door de stieren op de hoorns zijn genomen.
Grondwettelijk beschermd
Het stierenvechten is omstreden in Spanje. Het parlement van Catalonië riep in juli 2010 een verbod uit op het stierenvechten, maar het Spaanse Hooggerechtshof vernietigde het verbod op 20 oktober 2016. Het Hof stelde dat de culturele waarde van het stierenvechten was genegeerd. Eerder, op 12 november 2013, werd het stierengevecht zelfs uitgeroepen tot cultureel erfgoed van Spanje. Hierdoor is het dus grondwettelijk beschermd tegen afschaffing.
Op Mallorca mogen sinds 2019 weer stierengevechten gehouden worden, nadat op initiatief van het conservatief-rechtse Partido Popular een wet werd vernietigd, die het stierenvechten meer ‘humaan’ moest maken en het doden van het dier verbood.
Dalende populariteit stierenvechten
Ondanks dat het stierengevecht Spaans cultureel erfgoed zou zijn, neemt de populariteit ervan af. Een verouderd publiek, protesterende dierenrechtenactivisten (‘La tortura no es cultura’), en terugtrekkende sponsoren zijn de belangrijkste oorzaken. Zo’n 80 procent van de Spanjaarden is tegen stierenvechten.
Toch worden er nog rijkelijke EU-subsidies uitgedeeld aan de stierenvechtsector. Naar schatting ontvingen fokkers van vechtstieren tot nu toe elk jaar zo’n 130 tot 200 miljoen euro aan EU-subsidies. Daarbovenop gaat nog eens 571 miljoen euro aan nationale subsidies naar de stierenvechtsector. Zonder deze subsidies zouden de stierengevechten al lang een stille dood zijn gestorven. De populariteit van het stierenvechten, helemaal onder jonge Spanjaarden, daalt immers steeds verder. Volgens het Spaanse Ministerie van Cultuur was in juni 2020 het aantal stierengevechten in de arena’s al met 63.4% gereduceerd ten opzichte van 2007.
Gesubsidieerd vanuit de EU
Een Spaanse meerderheid wil niet dat hun/ons belastinggeld naar de stierenvechtsector gaat. Op 28 oktober 2015 stemde het Europees Parlement vóór het einde van de Europese subsidies die terechtkomen bij de stierenvechtsector. In 2018 diende Anja Hazekamp, Europarlementariër van de Partij voor de Dieren, een amendement in om het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid zodanig aan te passen dat er geen EU-subsidies gebruikt worden voor stierenvechten.
Het Europees Parlement stemde vóór het amendement. Net als in 2015 stemden de Europarlementsleden in met een verbod op landbouwsubsidies voor ‘het financieren van dodelijke stierengevechten’. Toch werd het verbod niet doorgezet. Ook bij de meest recente herziening van het Europese landbouwbeleid (die vanaf 1 januari 2023 in werking treedt) nam het Europees parlement het voorstel aan dat fondsen zou tegenhouden voor vee met als eindbestemming ‘de verkoop voor activiteiten gelieerd aan stierenvechten’. Echter, in de onderhandelingen met de Europese Commissie en de Raad van Europa hield dat voorstel geen stand. De Europese Commissie beweert dat ze het onderscheid van de bestemming juridisch niet kan controleren. Anno 2022 vloeien er dus nog steeds EU-subsidies naar stierengevechten, schrijft een journalist van De Standaard.
Een Kafkaiaanse nachtmerrie. De realiteit is dat dankzij de kluwen van regelgeving, die blijkbaar voor de Eurocommissarissen onwerkbaar is geworden, er kostbare miljoenen wegstromen naar een praktijk, die een meerderheid van de bevolking niet eens wil.
Stopzetting rubriek in krant
Sinds 12 mei 2022 heeft de papieren versie van El Pais, de meest gelezen krant van Spanje, geen culturele rubriek meer over stierenvechten. Het zou niet ‘politiek correct’ en ‘progressief’ zijn hierover te publiceren. Maar waar het natuurlijk daadwerkelijk om gaat, is het martelen van dieren in naam van cultuur en traditie en een meerderheid van de bevolking die inmiddels heeft aangegeven dit niet langer te willen steunen.
Erop of eronder
Het toerisme, één van de belangrijkste industrieën van Spanje, is er mede de oorzaak van dat het stierenvechten nog steeds in sommige Spaanse regio’s plaatsvindt. Buiten Spanje zijn er nog stierengevechten, waarbij de stieren in de arena onder toeziend oog van het publiek afgemaakt worden, in Zuid-Frankrijk en in de meeste landen van Midden- en Zuid-Amerika. Deze zomer wanneer de toeristen weer volop naar Spanje komen, zou wel eens na twee zware jaren beslissend kunnen zijn voor de stierenvechtsector. Zonder de toerist kan het zomaar ineens afgelopen zijn voor dit ‘cultureel erfgoed.’
Beeld: Giovanni Calia/Unsplash.
