De vermissing van Jolanda Meijer, een verslaafde prostituee uit Groningen, staat weer even in de schijnwerpers. De zaak voert terug naar 1998 toen deze 34-jarige vrouw vrijwel zeker werd vermoord. Haar lichaam is niet gevonden, de zaak bleef onopgelost.
De coldcasekalender van de politie vermeldt aankomende week een foto en een paar regels over Jolanda.
Die kalender – verspreid in een oplage van amper drieduizend stuks – is het nieuwe toverwoord in de Nederlandse opsporing. Zo kan de politie met droge ogen beweren ‘dat aandacht aan cold cases wordt besteed’. Zo wordt bovendien de schijn gewekt dat onderzoeksteams alles op alles zetten om zaken op te lossen. In werkelijkheid wordt alleen gewacht op tips. Maar een gouden tip komt zelden of nooit zomaar aanwaaien.
Met de kalender is in dit geval nog iets aan de hand. ‘Zaterdag 7 februari 1998 is de laatste dag dat Jolanda Meijer is gezien’, staat er. En dat is volgens getuigen en voormalige coldcase-rechercheurs pertinent onjuist.
Aandacht
In het verleden deed ik wat onderzoek naar deze zaak. Jolanda’s moeder Tiny bleef altijd aandacht vragen voor haar vermiste dochter. Ik wilde haar daarbij helpen en schreef enkele reportageverhalen over Jolanda in De Telegraaf.
Toen al bleek dat de verdwijningsdatum van 7 februari wordt betwist. Anno 2020 is dat niet anders. “Ik kwam Jolanda weken nadien nog tegen’, zegt Saskia van Teijlingen, een vroegere vriendin van Jolanda. “Ik heb dat steeds gezegd en daar blijf ik bij.”
Oud-rechercheur Dick Gosewehr die in het verleden met politiepsycholoog Harrie Timmerman deel uitmaakte van het Groningse coldcaseteam, sprak in zijn politietijd uitgebreid met deze getuige. Volgens Dick en Harrie zijn er goede redenen om Saskia’s waarnemingen serieus te nemen.
Bovendien zijn er meer getuigen die zeggen Jolanda in maart 1998 nog te hebben gesignaleerd. Waarom houden politie en justitie dan zo krampachtig aan de zevende februari vast?
Zelfkant
Eerst een terugblik op deze slepende verdwijningszaak.
Jolanda heeft zich altijd aangetrokken gevoeld tot de zelfkant van de maatschappij, vertelde haar moeder Tiny me jaren terug tijdens een interview. Ze was de oudste van Tiny’s dochters. Als tiener al was Jolanda vaker in de stad dan in de schoolbanken te vinden.

“Jolanda was een zorgenkind”, zei Tiny. “Zo haalde de politie haar ooit uit huis bij een stel grote drugscriminelen. Zulke dingen. Soms gingen we samen naar de stad. Dat was leuk. Mijn oudste dochter was een gezellige griet om mee te praten. Een echte geinponem. Maar steeds kwam ze aan met mannen van wie ik dacht: jeminee, ga je daar mee om? Surinamers behangen met goud. Griezels. Maar Jolanda was niet bij hen weg te slaan.”
Ze belandde in kringen van verkeerde vrienden, waardoor het steeds verder bergafwaarts ging met haar. Jolanda’s toenmalige partner, met wie ze twee kinderen kreeg, introduceerde haar uiteindelijk in de seksbranche en de wereld van hard drugs.
Aanvankelijk werkte ze vooral in clubs. Later belandde Jolanda op straat, in de toenmalige tippelzone van Groningen. Het gevaar lag daar altijd op de loer.
Tiny nam de zorg voor Jolanda’s kinderen op zich toen haar dochter dat niet meer kon. Toch had Jolanda altijd omgang met haar kroost gehouden en steevast kaartjes en cadeautjes met verjaar- of feestdagen gestuurd.
De Groningse had volgens haar moeder talloze keren geprobeerd om van haar drugsverslaving af te komen.
“Ze wilde er ontzettend graag uit stappen en een gewoon leven leiden. Ik nam Jolanda dan in huis om af te kicken en ging met haar naar verslavingsklinieken die methadon verstrekten. We maakten goede afspraken. Maar helaas lukte het Jolanda niet om van de verdovende middelen af te blijven. Ze bleef in haar oude patroon vervallen. Dan ging ik haar weer opzoeken, op haar vast stekje in de tippelzone. Heel erg en frustrerend was dat. Ik had haar wel weg willen sleuren bij die viezeriken.”
Doodsbang
Een tijdje voor Jolanda’s vermissing zochten Tiny en haar echtgenoot, de in 2007 overleden Wim Meijer, hun dochter nog op in Arnhem. “Het was vreselijk”, herinnerde Tiny zich tijdens ons gesprek. “Ze huilde aan één stuk door en was doodsbang. Jolanda wilde ons niet vertellen wat er aan de hand was.”
Mogelijk werd een ripdeal haar fataal, want de Groningse tippelaarster deed letterlijk alles om aan drugs te komen. Er zijn ook andere scenario’s. Jolanda legde meermalen gedetailleerde verklaringen over drugscriminelen af bij de recherche. Dat terwijl haar onder doodsbedreigingen te verstaan was gegeven om vooral niet met de politie te praten.
Vlak voordat de blondine in rook opging, gaf ze ook tegenover anderen aan dat ze doodsbang was. Ze wilde, om die reden, zelfs een vuurwapen aanschaffen.
Nadat Jolanda was verdwenen, concentreerde de politie zich aanvankelijk op een garagehouder die werd aangewezen als vermoedelijke dader. Tot Dick Gosewehr en Harrie Timmerman in de jaren 2003 en 2004 in de zijlijn van een heel ander onderzoek op de vermissing van Jolanda Meijer stuitten.
Hun onderzoek draaide onder anderen om de zeer agressieve Iraniër Z. die vaker geweld had gebruikt tegen vrouwen. Z. had zelfs zijn partner van een balkon gegooid waardoor deze vrouw zwaargewond was geraakt. Het bleek dat de Iraanse crimineel veelvuldig contact had met Jolanda Meijer. Alle reden dus om dit spoor na te trekken.
Bovendien blijkt er hard bewijs te bestaan voor de relatie tussen Jolanda en Z. Dick bestudeerde in het verleden onder meer de teruggevonden agenda’s van de verdwenen vrouw. Hij kwam er de naam van Z. verschillende keren in tegen.
“Jolanda noteerde zijn naam in 1994 tot vier keer toe in haar agenda”, licht de oud-rechercheur toe. “Bij de dag waarop de Iraniër jarig is, krabbelde ze eveneens zijn naam, aangevuld met het tekstje ‘Kado kopen’. In haar agenda van 1997 wordt Z. opnieuw een paar maal vermeld, het laatst op 2 oktober in combinatie met twee geldbedragen.”
Jacht
Was Jolanda geld aan Z. verschuldigd en kon zij dat bedrag niet opbrengen? Of had zij hem bestolen? Is de agressie van deze vrouwenhater haar uiteindelijk fataal geworden? Heeft Z. haar iets aangedaan en haar lichaam laten verdwijnen?
Van de tientallen mensen die in het onderzoek naar deze verdwijningszaak zijn gehoord, is er slechts één getuige die Z. noemt. Volgens deze getuige die pas later naar de politie stapte, heeft dat alles te maken met zijn gewelddadige inborst. De man zou veel mensen in de drugs- en prostitutiescene de stuipen op het lijf hebben gejaagd. Er zijn aanwijzingen dat hij over een langere periode jacht maakte op Jolanda Meijer.
In augustus 2009 schreef ik het verhaal van deze getuige in een krantenartikel op. Haar naam bleef destijds onvermeld, net als nu.
De getuige leerde Jolanda in 1997 kennen. Ze wist heel zeker dat de relatie tussen Z. en Jolanda al jaren aan de gang was. Hoogstwaarschijnlijk ging het daarbij ook om een seksuele relatie.
Toen Jolanda een keer bij haar op bezoek was, had ze in haar bijzijn contact opgenomen met Z. Na afloop van dat gesprek noemde Jolanda volgens de getuige zijn voor- en achternaam. “Z. moet je niet voor de gek houden. Hij is heel erg agressief”, had Jolanda verder gezegd.
Kort erna kwam Z. naar Jolanda’s huis en begon hij ook aan de getuige persoonlijke vragen te stellen. Diezelfde dag leende de getuige Jolanda wat geld om drugs te kopen. Z. had daarop cocaïne op tafel gelegd en was weer verdwenen.
Jolanda gaf haar later die dag een briefje met het adres van Z. “Mocht ik niet thuis zijn dan kun je me daar vinden”, zei ze erbij. Toen de getuige de volgende dag haar geld wilde ophalen, bleek Jolanda inderdaad afwezig. Ze was toen direct doorgereden naar het huis van Z.
Verkrachten
En daar liep het flink uit de hand. Z. had opengedaan en gezegd dat Jolanda binnen was. Maar eenmaal in huis bleek Jolanda in geen velden of wegen te bekennen. Vervolgens had Z. haar belaagd, aldus de getuige. Opeens stond ze oog in oog met de Iraniër die volgens haar gewapend was en probeerde haar te verkrachten.
Ze had er toen nooit aangifte van gedaan, tot haar spijt, maar later wel met de politie gesproken.
Kort na het angstige gebeuren was ze Jolanda opnieuw tegengekomen en had haar verteld wat haar was overkomen. Bij die gelegenheid had ook Jolanda een boekje over de Iraanse crimineel open gedaan.
Openhartig vertelde Jolanda toen dat ze meerdere keren met Z. naar bed was geweest en drugs van hem had gekregen. Tijdens de seks ging Z. vreselijk tekeer, kneep hij haar keel dicht en genoot hij volgens Jolanda van haar angst.
Jolanda vertrouwde de getuige bovendien toe enorm angstig voor hem te zijn. Ze beschreef de Iraniër als extreem gewelddadig.

De getuige zei daarna nog niet van de Iraanse misdadiger af te zijn geweest. Gedurende de laatste maanden van 1997 zocht Z. haar voortdurend op en vroeg hij telkens weer waar Jolanda verbleef. In januari 1998 zag ze hem bij de tippelzone, waar hij opnieuw naar Jolanda informeerde. De weken erna zou de Iraniër haar ook telefonisch hebben benaderd om erachter te komen waar Jolanda uithing.
Politiekringen
In politiekringen is meer over Z. bekend. De Iraniër kwam begin jaren negentig met een tiental andere Iraniërs als ‘politiek vluchteling’ naar ons land. Ook anderen uit deze groep worden in verband gebracht met ernstige misdrijven tegen vrouwen. Een van hen speelde mogelijk een rol in een andere, zeer onrustbarende verdwijning.
En er is meer. De naam van Z. wordt tevens in verband gebracht met misdrijven door seriemoordenaar Henk S.
S. werd eerder veroordeeld wegens de moord op de Groningse studente Anne de Ruijter de Wildt en de Utrechtse Annet van Reen. Tijdens politieverhoren sprak S. bovendien over een derde moord. Hij zou een onbekende vrouw hebben doodgeslagen en naar eigen zeggen hulp van een mededader hebben gekregen. Al langere tijd bestaat het vermoeden dat het een van de Iraniërs uit de groep van Jolanda’s vriend is geweest waarover Henk S. toen verklaarde.
“Eigenlijk was het toeval dat we tijdens ons onderzoek op Jolanda Meijer uitkwamen”, herinnert Dick Gosewehr zich. “Dat gebeurde toen ik op een camping in Drenthe iemand ging horen. Ik ontmoette daar bij toeval ook getuige Saskia van Teijlingen die het nodige over Jolanda kon vertellen. Saskia had haar oude agenda’s nog. Ze had er de datum in geschreven waarop ze Jolanda voor het laatst was tegengekomen.”
Dat was rond 14 maart 1998 en bepaald niet op 7 februari 1998, zegt Saskia ook nu nog.
“Ik ben heel zeker van die datum. Ik kwam Jolanda tegen bij de supermarkt. Een filiaal van Albert Heijn in Vinkhuizen. We hadden thuis een verjaardag te vieren, er kwam bezoek en ik wilde een taart kopen. Ik kende Jolanda al jaren en was in het verleden vaak met haar op stap geweest. Ze stond bij de kassa, ik herkende haar meteen. We hebben er nog een tijdje met elkaar gepraat.”
Toen Saskia kort erna van haar vermissing hoorde, vertelde ze naar eigen zeggen ook aan familieleden van Jolanda over haar ontmoeting in de supermarkt in maart. “Bovendien heb ik het destijds meteen gezegd tegen een politieman”, aldus Saskia. “Ook de jaren erna heb ik nog verschillende keren met de politie gesproken en herhaald wat ik heb gezien.”
Opgehaald
Saskia is zeker niet de enige die Jolanda Meijer na 7 februari 1998 nog heeft gesignaleerd. Zo zouden enkele mannen rond 22 maart drugs met haar hebben opgehaald en daarover een verklaring hebben afgelegd.
Volgens Harrie Timmerman hebben toenmalige klanten van heroïneprostituees op de tippelzone eveneens bijzondere meldingen gedaan.
“Zij hadden eind maart opgevangen dat een Groningse tippelaarster om het leven was gebracht. Dat was zeer kort ervoor gebeurd en niet in februari. Jolanda liet niets meer van zich horen in april, op de verjaardag van een van haar kinderen. Dit zijn allemaal sterke aanwijzingen dat haar tussen 14 maart en die verjaardag in april ’98 iets is overkomen.”
Dick Gosewehr legde destijds onder meer Saskia’s getuigenis en het spoor naar Z. vast in politieverslagen.
Analyse
“Ik heb in een analyse uitgewerkt wat we wisten over Z. met betrekking tot Jolanda. Saskia’s verklaring over de datum is van grote waarde omdat zij die in haar agenda had vastgelegd. Er was alle aanleiding voor de politie om hier nader onderzoek naar te doen. Ik weet niet wat er met de analyse is gebeurd, want niet lang erna ben ik bij de Groningse politie vertrokken. Ik vermoed dat het niet verder is uitgezocht.”
De politie Groningen weigert te zeggen of er rechercheonderzoek tegen Z. heeft gelopen en of de Iraniër is gehoord. “Dat is privacygevoelige informatie”, wordt aangevoerd.
Over de datum van 7 februari 1998 luidt het commentaar van de zijde van de politie: “Er zijn meer getuigen die andere data noemen. Het is echter wetenschappelijk bewezen dat het menselijk geheugen na verloop van tijd wordt beïnvloed. 7 februari ’98 wordt door het coldcaseteam gehanteerd omdat die datum toetsbaar en onderbouwd is. Jolanda is toen gezien door de politie.”
Het is maar goed dat dit niet de standaard is bij alle vermissingszaken. Anders zouden we in verdraaid weinig zaken weten vanaf welk moment mensen vermist zijn geraakt. Het zijn immers nagenoeg altijd familieleden, kennissen of onbekenden die zulke data verstrekken en zelden politieagenten. Nergens in het Handboek Vermiste Personen van de politie staat trouwens dat alleen verklaringen van politieagenten over verdwijningsdata serieus worden genomen.
Door een mogelijk onjuiste vermissingssdatum aan te houden, kan het onderzoek naar de zaak-Jolanda Meijer ernstig worden geschaad, zegt Dick Gosewehr.
“Getuigen die belangrijke informatie kunnen hebben, kunnen daardoor op het verkeerde been worden gezet. Bovendien zijn scenario’s waaraan nog steeds wordt vastgehouden, uit te sluiten als de verklaring van Saskia van Teijlingen wel serieus wordt genomen.”
Seriemoordenaar
Eén daarvan is dat de vorig jaar overleden seriemoordenaar Willem van Eijk Jolanda Meijer zou hebben gedood. Van Eijk bekende in het verleden drie prostituees om het leven te hebben gebracht. Hij ontkende bij Jolanda’s vermissing betrokken te zijn geweest.
De seriemoordenaar kan daar uiteraard over hebben gelogen. Het is echter opvallend dat van zijn drie slachtoffers pakketjes met kleding zijn aangetroffen in de sloot achter zijn huis. Kleding van Jolanda Meijer zat daar niet bij.
Het hardnekkig gerucht, afkomstig van zijn ex-vrouw, dat Van Eijk Jolanda na haar dood aan varkens voerde, valt te ontkrachten als de getuigenverklaring van Saskia van Teijlingen wordt meegewogen. Van Eijk had zijn varkens namelijk al ver voor 14 maart 1998 de deur uitgedaan, aldus voormalig politiepsycholoog Harrie Timmerman.
Volgens Saskia van Teijlingen is de hang om Van Eijk aan te wijzen als Jolanda’s moordenaar waarschijnlijk de reden dat haar verklaring als ontoetsbaar is weggezet.
“Een paar jaar geleden sprak ik de politie voor het laatst. Het werd me duidelijk dat de recherche denkt dat Van Eijk de dader kan zijn. Tja, zo is Jolanda’s vermissing natuurlijk eenvoudigweg af te ronden. Van Eijk is nu immers toch dood. Hij kan niets meer zeggen.”
Er is wellicht nóg een reden waarom de Groningse politie het Iraanse spoor en Saskia’s informatie wegwuift.
In mijn boek ‘Moordsporen, op zoek naar de waarheid achter cold cases’ beschrijf ik hoe Dick en Harrie in het verleden optraden als klokkenluider.
Dick onthulde in de pers een aantal ernstige fouten in een opsporingsonderzoek naar een zedenzaak. Harrie lichtte op zijn beurt in 2005 in het actualiteitenprogramma Netwerk toe hoe het bewijs tegen de onschuldig veroordeelde Kees B. in de Schiedammer parkmoord was gemanipuleerd.
De ontboezemingen bleven niet zonder gevolgen. Dick Gosewehr en Harrie Timmerman werden destijds allebei uit het Groningse coldcaseteam gezet en dienden de politieorganisatie daarna te verlaten.
Sinds die tijd zijn hun eerdere onderzoeken voor de politie ‘besmet’, vermoeden de twee. In diverse zaken is namelijk aantoonbaar niets meer gedaan met hun bevindingen.
*Binnenkort: Ineke Fleurke, nóg een verdwijning met een spoor naar een Iraanse crimine
