Correlatie of causaliteit, that’s the question
Akkoord het is een interessant artikel in Nature. En een uiterst belangrijk onderwerp. Het subtype Clostridium Difficile ribotype 027 staat in de spotlights. Door een genetische mutatie is juist dit subtype bacterie – degene die vooral ziekenhuisdiarrhee en alle ellende veroorzaakt- ongevoelig (resistent) voor bepaalde antibiotica. En dat speelt vast een rol bij de wereldwijde expansie van deze bacterie. Maar dat kan niet het enige zijn, aldus de onderzoekers in Nature. De enorme toename van aantal en ernst van de uitbraken door juist dit type wijst op een competitief voordeel. Dat voordeel nu wordt toegeschreven aan een disaccharide trehalose, waar dit type bacterie dol op is en daardoor snel vermeerdert. Argumentatie wordt gevonden in muizenproeven en onderzoek van ileostoma-vocht enz. Er wordt een verband in de tijd (correlatie) gelegd tussen de epidemie van uitbraken met deze Clostridium bacterie en een wijziging in de samenstelling van ons voedsel door toevoeging van de zoetstof. De betreffende bacterie is dol op deze zoetstof Trehalose blijkt in het laboratorium. Ook belangwekkend is om te lezen dat de productie van deze zoetstof enorm is opgevoerd na de vondst van een nieuwe goedkopere productietechniek jaren geleden. Voorwaar een fraaie theorie. Maar er zijn de nodige vragen te beantwoorden. Zoals dat ook in een redactioneel artikel wordt weergegeven. Maar goed, infecties met Clostridium Difficile subtype 027 vormen vooral in instellingen een toenemend probleem. Ze veroorzaken diarrhee maar ook andere verschijnselen door toxinen. De sterfte kan hoog zijn. De jaarlijkse kosten in Europa alleen al worden geschat op maar liefst drie miljard €.
Geen woord over Trehalose
Nu een ander verhaal. Op 8 november 2017 promoveerde Yvette van Beurden aan de Vrije Universiteit te Amsterdam. Zij deed belangrijk onderzoek op het terrein van transplantatie. Haar onderzoek werd in feite in gang gezet door haar bemoeienissen met het optreden van een zeer ernstige uitbraak met dit subtype Clostridium. Daaraan wijdt zij dan ook meerdere hoofdstukken. Daarbij was de uiteindelijke conclusie dat deze bacterie de kans krijgt bij ouderen met eerder antibioticagebruik en langdurig verblijf op de IC. Bovendien is er een aanzienlijke recidiefkans, die door transplantatie wordt doorbroken. Ik ben in haar proefschrift in het eerste hoofdstuk 45x het woord Clostridium, maar geen enkele keer Trehalose tegengekomen. Als zij een big data-analyse had gedaan zou best wel eens de uitkomst kunnen zijn dat er een samenhang bestaat tussen het feit dat naarmate meer ouderen worden opgenomen op de IC er meer uitbraken zijn. Dat zou dus een correlatie opleveren, maar dat betekent nog geen causaliteit. Een hypothese zou dan kunnen zijn dat de IC een onveilige omgeving is of zelfs het ziekenhuis. Betekent dit nu dat de nieuwe onderzoeksresultaten uit Nature onzin zijn. Dat wil ik niet beweren. Maar we spreken nog steeds over laboratoriumproeven en muizen. Als je in theorie er een verband wil zien zou je dat kunnen zoeken in een hypothese dat ouderen meer zoetstof binnenkrijgen. Maar dan nog. Kortom, het onderzoek is intrigerend maar we zijn zelfs nog niet in de buurt van een sluitende causale verklaring.
Waarom niet PPI’s
Het onderzoek is dus absoluut interessant, maar het gaat veel te ver om ziektekundig hiermee het beeld te verklaren. Er zijn meer factoren te bedenken. Hier het resultaat van een eigen poging tot datamining. Zo kan ik aannemelijk maken dat het gebruik van PPI’s (protonpompremmers= maagzuurremmers) sterk is toegenomen omdat dit middel ten behoeve van maagbescherming steeds meer standaard wordt aangeraden bij het gebruik van NSAID’s (non-steroid anti-inflammatory drugs). Die laatste groep medicijnen worden bij pijnklachten veelvuldig voorgeschreven of in de drogisterij gekocht. Deze toename speelt toevallig juist in de tijd dat de Clostridium uitbraken de kop op steken. In de literatuur wordt er wisselend over gedacht. Maar het is heel aannemelijk dat langdurig gebruik van PPI’s de samenstelling van het microbioom kunnen beinvloeden. Voila, een hypothese die ook een verklaring zou kunnen vormen voor de toename van opportunistische bacterien. Dat is dus te snel door de bocht. Het is maar een hypothese. Ook dat moet eerst maar eens aangetoond worden en daarvoor moeten we dan het soort onderzoek doen dat Collins e.a. publiceerden in Nature. Aannemelijk lijkt mij dat de verklaring multifactorieel zal blijken te zijn. Wie reageert?
Literatuur
https://www.foodlog.nl/artikel/wereldwijde-verspreiding-van-nare-darmbacterie-mogelijk-gevolg-van-gebruik-/
https://www.nature.com/articles/nature25178
http://hdl.handle.net/1871/55408\
