Wick Gloudemans uit het Brabantse Middelbeers zit in het eerste jaar van de opleiding Comic Design aan de ArtEZ Hogeschool in Zwolle. ‘Ik heb altijd graag en veel getekend. Dat begon met het natekenen van de robotjes uit de tekenfilmserie Medabots. Hele stapels tekeningen heb ik gemaakt. Het was een trucje dat ik goed kon, ik bleef maar tekenen. In de brugklas begon ik mijn eigen creativiteit in het tekenen te ontdekken. Ik werd geïnspireerd door de Japanse animatie, begon manga-strips te lezen. In het tekenen vond ik rust, kon ik even ontsnappen aan de spanning die ik door mijn autisme opbouwde tijdens een schooldag. Steeds meer ontdekte ik mijn talent. Uiteindelijk ontstond de gedachte mezelf en mijn tekenwerk verder te gaan ontwikkelen in een hbo-studie.’
Ik denk overal veel, lang en diep over na
Hamster
Op vierjarige leeftijd kreeg Wick de diagnose PDD-NOS, een ‘pervasive developmental disorder – not otherwise specified’. Een vorm van autisme met als belangrijkste kenmerk dat de beperkingen per individu erg verschillen. Wick: ‘Ik heb het concentratievermogen van een hamster en kan niet goed plannen. Ik denk overal veel, lang en diep over na. Mijn aandacht verdelen en gedachten structureren kost me ontzettend veel energie. Als ik doorga, terwijl de energie op is, gaat het helemaal mis. Ik heb al een burnout gehad, had vooral vroeger regelmatig woede-aanvallen, ken blackouts en heb een depressie achter de rug. Ik ben hoogsensitief: alle prikkels komen bij mij keihard binnen. Verder leg ik de lat hoog voor mezelf, in sommige opzichten ben ik perfectionistisch. Ik heb me vaak verbannen gevoeld uit het gewone leven. Accepteren dat ik een vorm van autisme heb, heeft me veel tijd gekost.’
Speciaal onderwijs
Op de reguliere basisschool, de dorpsschool in zijn woonplaats, ging het regelmatig mis. Hij werd vaak boos, was wel eens een paar uur onvindbaar… maar er was altijd wel een oplossing. De volgende stap bleek lastiger: een middelbare school vinden die een jongen met PDD-NOS wilde plaatsen. Zijn ouders leerden snel de mantra kennen: ‘We kunnen hem niet helpen hier’. Uiteindelijk kon Wick terecht op de Berkenschutse in Heeze, een school voor speciaal onderwijs. ‘De leraren en begeleiders waren er erg gemotiveerd om me verder te brengen. Dat lukte niet altijd. Het was een school die te snel groeide, de begeleiders waren vooral gespecialiseerd in epilepsie. Mijn groep bestond bovendien voornamelijk uit leerlingen met het syndroom van Asperger.’ Ook in de periode op de Berkenschutse ging het dan ook regelmatig mis met Wick: frustraties, oververmoeidheid, gebrek aan motivatie…
Studeren hoort bij jong zijn, bij je ontwikkeling
Arbeidstoeleiding
Wick bleek over een goed stel hersenen te beschikken. Ondanks de problemen op school en vaak zonder er veel voor te hoeven doen, haalde hij prachtcijfers. Aan het eind van havo 3 was zijn rapport ruim voldoende voor de volgende fase. Maar daar hield het ineens op.
‘De begeleiders op school vonden dat ik niet geschikt was om de havo af te maken. Ze boden me een traject aan op de afdeling Arbeids- en Onderzoek en Training (AOT). Daar maak je een geleidelijke overgang van onderwijs naar begeleide arbeid of dagbesteding. Bij gebrek aan goede alternatieven, ben ik daar toch maar begonnen. In die periode ontdekte ik dat ik kon schrijven en dat grafische vormgeving me goed af ging. Ik heb daarvoor nog een LOI-cursus gedaan. Maar mijn hart lag toch bij het tekenen. Op mijn 19e begon ik me af te vragen of ik wel verder wilde op de weg van arbeidsintegratie. Ik wist dat dat erg moeilijk zou gaan worden. Liever wilde ik gaan studeren, net als mijn leeftijdsgenoten. Een studie doen hoort bij jong zijn, bij je ontwikkeling. Ik wilde naar de kunstacademie.’
Prikkelarm
Het idee liet hem niet los, havo-diploma of niet. Wick: ‘Om te ontdekken of ik überhaupt wel het benodigde talent heb, begon ik in het studiejaar 2012-2013 bij Artez Hogeschool aan een voortraject. Dat was een periode van achttien zaterdagen zes uur reizen én een hele dag bezig zijn met tekenen. Dat was erg nuttig, ik ben echt tot nieuwe inzichten gekomen. Zo ontdekte ik dat een omgeving met veel verschillende prikkels gunstig is voor mijn creativiteit. Op de middelbare school boden ze juist vooral prikkelarme omgevingen, omdat dat meer rust geeft voor mensen met autisme. Ook ontdekte ik hoe fijn het is om in een omgeving actief te zijn met andere mensen om je heen die gek zijn van tekenen en schilderen. Kortom: mijn motivatie om de kunstacademie te gaan doen werd alleen maar groter.’
Waar houd ik op, waar begint de begeleiding?
YouTube-docenten
Zonder havo-diploma geen hbo-opleiding. Wick zat ermee in zijn maag. ‘Tot een student van de opleiding me in het voortraject wees op de mogelijkheid om een staatsexamen te doen. Van de een op de andere dag, zonder te overleggen met mijn ouders, heb ik me daar toen voor aangemeld. Ik ben de boeken gaan regelen, alles heb ik zelf uitgezocht: boekenlijsten, hoe het geregeld was met profielwerkstukken. Ik wilde me bewijzen, wilde ontdekken wat ik op eigen kracht kon. Waar ik ophield en de hulp en begeleiding begon.
Toen ik het mijn ouders vertelde, schrokken ze. Waar begin je aan? Ze zijn uiteindelijk akkoord gegaan, met als voorwaarde dat ik begeleiding zou aanvaarden, onder andere met mijn planning.’
Van februari tot en met mei 2013 stortte Wick zich op de examenstof. ‘Ik heb veel gebruik gemaakt van YouTube-docenten. Ik ben een kind van de televisiegeneratie, lezen kost me veel moeite. Voor geschiedenis ontdekte ik bijvoorbeeld de uitlegfilmpjes van docent Joost van Oord, die hebben me erg geholpen. Het AOT bood me een ruimte om te studeren. Begeleiding konden ze me niet geven, ik moest het echt zelf doen. Later ben ik steeds vaker thuis gaan leren.’
Blackout
Het werd mei, tijd voor de eerste examens. Wick: ‘Ik was oververmoeid van de spanning en het vele studiewerk. Geen goed vertrekpunt om te kunnen presteren. Er ging van alles mis. Ten eerste had ik een dubbel profiel gekozen: Cultuur en Maatschappij en Economie en Maatschappij. Ik had het mezelf dus extra moeilijk gemaakt. Ik had mijn werkstukken eigenlijk niet klaar, maar ze moesten op de post. De dag voor de deadline heb ik nog de hele nacht doorgewerkt. Ik zat er helemaal doorheen. De dag voor het examen wiskunde ging mijn rekenmachine kapot. Mijn moeder heeft nog een andere kunnen regelen, maar die was heel anders ingesteld dan de machine waarmee ik gewend was te werken. Tijdens het examen kreeg ik een blackout met als resultaat: een 2,8.
Het ging ook fout met Nederlands: ik had de boeken voor mijn lijst niet gelezen. Ik ben daar tijdens het mondeling examen eerlijk over geweest, waarna ik de kans kreeg toch de vragen te beantwoorden. Dat leverde me toch nog enkele punten op. Oh ja, op een van de examendagen ben ik ook nog met mijn auto op een stilstaande auto gebotst. Ondanks alles hoefde ik uiteindelijk maar één herkansing te doen: voor wiskunde. Daar was ik dolgelukkig mee.’
Na het examen zat ik huilend op het toilet
Geslaagd
‘Eerst was er de zomervakantie. Mijn ouders namen me mee op een cruise. Dat bleek geen goede keuze. De drukte op de boot, het constante geluid van de motor, ik kreeg geen moment rust. De familiecamping die we hierna bezochten, gaf nog meer stress. Ik heb uiteindelijk ten einde raad gevraagd of ik naar huis mocht. Daar ben ik langzaam tot rust gekomen en weer met studeren voor de herexamens begonnen.’
De herkansing voor wiskunde liep uit op een totaal fiasco. ‘Ik had weer een blackout, zat na het examen huilend op het toilet. Een 3,8. Met het laatste, mondelinge examen heb ik dat cijfer uiteindelijk op kunnen schroeven tot de benodigde voldoende. Het was allemaal net genoeg om mijn havo-diploma te halen. Geslaagd op 31 augustus 2013.’
Eenzaam
Drie maanden keihard studeren, de examenperiode… Wick was totaal uitgeblust. ‘Alles bij elkaar heb ik een half jaar nodig gehad om te herstellen. In oktober heb ik alleen maar gerust, geslapen, gehangen. Toen de energie weer wat terugkwam, had ik nog geen daginvulling. Er kwam er een depressie bij. Terwijl iedereen om me heen druk was met van alles, voelde ik me eenzaam. Pas in maart had ik weer een perspectief: ik werd aangenomen na de toelatingsdag bij Artez, waar ik al mijn werk kon laten zien. Ik heb nog wel veel druk gevoeld, afgelopen zomer. Ik had zo lang toegewerkt naar deze opleiding, er zoveel energie in gestoken, het mocht niet mislukken.’
Op eigen kracht
Wick heeft bij zijn opleiding aangegeven dat hij PDD-NOS heeft. ‘Ik heb een of twee keer in de maand contact met de decaan van de opleiding, die mij helpt, onder andere bij de planning van mijn studiewerk. Ik woon begeleid op kamers. Dagelijks heb ik contact met mijn begeleiders. Hulp aanvaarden vind ik nog steeds moeilijk. Ik wil niet bekeken en beoordeeld worden op mijn stoornis. Ik wil zoveel mogelijk zelf doen. Tegelijkertijd weet ik dat ik dit alleen kan doen als allerlei stress-gevend regelwerk voor me gedaan wordt, zodat ik me volledig kan concentreren op mijn studie. Papierwerk rond de extra begeleiding wordt door mijn ouders gedaan. In de weekends ben ik thuis. Die dagen gebruik ik om uit te rusten.
Ik kan nu preventief actie ondernemen als ik voel dat het de verkeerde kant opgaat. Ik ben continu alert op het managen van mijn energie. Ik heb geaccepteerd dat alles wat ik doe drie keer zoveel energie kost dan voor iemand anders. Alles is een worsteling. Het blijft zoeken naar wat ik nodig heb om mezelf te ontwikkelen. Ik wil mijn grenzen opzoeken en verleggen, dichter bij mezelf komen. Ja, ik slik Ritalin, maar probeer dat steeds verder te beperken omdat het een sluier legt over wie ik echt ben. Stoppen is nog geen optie, dan gaat er zoveel fout, dat ik niet meer verder kom met mijn doelen.
Tot nu toe heb ik alles van mijn studie gehaald. Ik geniet elke dag van de sfeer op school, het creatieve werk tussen gelijkgestemden. Ik heb een grote stap gezet, voornamelijk op eigen kracht. Alles bij elkaar haal ik nu voor het eerst veel voldoening uit de dagen. Dit is mijn route door het leven.’
