Imke is verstrikt in een vierhoeksrelatie

Imke (36) is tien jaar getrouwd met Willem en moeder van drie kinderen van 5, 8 en 12. Sinds de winter is ze verstrikt in een gecompliceerde vierhoeksrelatie: haar man heeft een affaire met haar schoonzus, de vrouw van haar broer.

Imke: ‘Zij begrijp hem. Ze luistert écht naar hem en hij kan zo goed met haar praten… Dat zegt hij. Dat ze ook met elkaar naar bed gaan, is nooit uitgesproken, maar ik weet het zeker. Ik voel het. Ik zie hoe ze naar elkaar kijken, de blikken die ze uitwisselen, de terloopse aanrakingen. Het is zo pijnlijk. Ik weet niet wat ik met de situatie aan moet. Mijn broer ook niet. Hij weet het ook. Vorige week hebben we gepraat. Hij is boos en zegt dat het hem allemaal niets meer kan schelen, dat ze er maar vandoor moeten gaan samen. Maar ik ken hem. Onder al die bravoure schuilt een gebroken hart.

Het huwelijk van mijn broer loopt al jaren niet lekker. Ze maken veel ruzie. Mijn man en ik hebben ook een zware tijd achter de rug. Drie jaar geleden voelde ik zoveel afstand, dat we op mijn verzoek  naar een relatietherapeut zijn gegaan. We leefden volledig langs elkaar heen. ik miste de gezelligheid en intimiteit die we vroeger hadden. In therapie vertelde mijn man dat hij zich achtergesteld voelde. Ik had teveel aandacht voor de kinderen en te weinig aandacht voor hem. Hij biechtte ook op dat hij een slippertje had gehad met een collega op het werk. Het stelde niets voor, zei hij, het was een symptoom van hoe hij zich voelde. Ik was er kapot van. Ik voelde me schuldig, verdrietig en boos tegelijk. Het heeft maanden geduurd voor ik erover heen was. Maar ik heb hem vergeven. Ik wilde vechten voor ons huwelijk. Ik hield van hem. Samen met de therapeut hebben we door alle moeilijke gevoelens heen gewerkt. Zij wees ons erop, dat als we door wilden met elkaar, we allebei eerlijk moesten kijken naar ons eigen aandeel en open moesten staan voor de ander. We besloten er samen weer voor te gaan. Een tijdje ging het ook beter. Maar al snel vielen we terug in het oude patroon: ik was druk met de kinderen, hij met werk. Daarbij kon ik zijn ontrouw niet vergeten. Want als hij het toen deed, waarom dan niet nog een keer? Ik was meer alert. Achter in mijn hoofd stond een alarmbel op scherp.’

Ik ben veranderd in een boze vrouw
‘Dat is misschien wel het ergste van alles. Ik ben veranderd in een boze, achterdochtige, teleurgestelde vrouw. Als ik in de spiegel kijk, zie ik iemand die ik niet wil zijn. Ik voel me verdrietig en uitgeput. Ik zou zo graag weer die vrouw zijn waar mijn man verliefd op werd. Vrolijk, gezellig en lief. Natuurlijk vond ik het vroeger ook leuker, toen we tijd voor elkaar maakten en naar elkaar luisterden. Maar toen werkte mijn man geen zeventig uur per week, en had ik geen drie kinderen om voor te verzorgen. Ik voel me al zo lang alleen. Ik voel me helemaal niet meer leuk en lief. Ik voel alleen nog maar pijn en verdriet. ’s Avonds voor ik ga slapen, wens ik dat het hele drama voorbij zal zijn. Maar als ik de volgende morgen wakker word,  naast mijn man, kan ik er niet omheen. Het probleem zijn wij. Ons leven is een nachtmerrie geworden en ik weet niet hoe ik het moet stoppen. Ik voel me totaal machteloos.’

Ik wil niet jaloers zijn
‘De situatie met mijn schoonzus begon een half jaar geleden. Mijn schoonzus belde op om te vragen of mijn man zin had om mee te gaan naar een concert. Mijn broer was ziek en ze had een kaartje over. Leuk, dacht ik. Waarom niet? Maar toen ze de week erop weer samen naar een concert gingen, voelde het al anders. Moest dat nou? En waarom samen? Ik hoorde ze laat op de avond lacherig voor de deur staan kletsen. Ik was jaloers. Wanneer hadden wij voor het laatst zo gezellig staan kletsen? Ik kon het me niet herinneren. Maar het laatste wat ik wilde, was de jaloerse echtgenote uithangen. Dus zette ik mijn bedenkingen opzij en vroeg of het leuk geweest was.

Deep down wist ik toen al dat het fout was. De alarmbel in mijn hoofd ging af. Maar pas een paar weken later, nadat ze weer een avond weg waren geweest, wist ik het zeker. Op het bureau van mijn man lag een brief van mijn schoonzus. Normaal gesproken zou ik nooit een brief van hem lezen, maar sinds ik weet van het slippertje, mag het van mezelf. Ik heb recht op de waarheid. Ik moest het weten.

Wat ik precies verwachtte, weet ik niet. Maar het voelde als een klap in mijn gezicht. De toon van de brief was heel intiem. Het was een liefdesbrief, een uitwisseling van gevoelens. Ze schreef hoeveel ze hem miste en hoe intens ze naar hem verlangde. Hoeveel hun gesprekken voor haar betekenden, en dat hij de enige was die haar echt begreep. Tot dan toe was er steeds die onzekerheid geweest. Bij ieder smsje dat mijn man kreeg, vroeg ik me af of zij het was. Als hij laat van zijn werk kwam, verdacht ik hem van overspel. Maar ik wist het niet zeker. Ik hield mezelf voor dat ik overdreef, dat ik achterdochtig en jaloers was en dat ik me dingen in mijn hoofd haalde. Tot ik die brief las. Nu was het echt. Mijn man en mijn schoonzus waren verliefd op elkaar. Mijn hart brak.’

Ik voel me een oplichter
‘Die avond heb ik mijn man geconfronteerd. Hij reageerde heel rustig en ontkende niets. Hij zei dat ze een bijzondere band hadden, en dat ik dat moest respecteren. Toen ik vroeg of ze ook met elkaar naar bed gingen, zei hij dat dat er niet toe deed. Hij wilde er verder niet over praten. En zo is het nog. De sfeer thuis is ijzig en ongemakkelijk. We leven volledig langs elkaar heen. Ik doe mijn ding, hij het zijne. Het enige waar we over communiceren zijn huishoudelijke zaken. Wie is wanneer thuis, wie haalt en brengt de kinderen, wie doet de boodschappen… Aan tafel praten we met de kinderen. Ik geloof niet dat zij door hebben wat er speelt. We maken immers geen ruzie, en de kinderen zijn druk met hun eigen leven. Dat papa en mama amper met elkaar praten, gaat aan ze voorbij. Bijna niemand heeft door wat er speelt. We doen alsof er niets aan de hand is. Vorige week waren we met de hele familie bij mijn moeder. Het was een pijnlijke situatie. Mijn moeder zou de waarheid niet kunnen verwerken. Dus deed ik extra mijn best om ‘gewoon’ te doen. Ik was de hele middag druk in de weer in de keuken. Mijn broer zat chagrijnig achter de krant. Mijn man maakte geforceerde grapjes, en mijn schoonzus zat zenuwachtig op de bank met haar been te wiebelen. Ik was blij toen we in de auto naar huis zaten. Thuis kan ik nog enigszins mezelf zijn. Thuis kan ik opgaan in mijn gedachten, en mezelf voorhouden dat er niets aan de hand is. Ondertussen voel ik me een ontzettende oplichter. Mijn leven voelt als een lege huls. Aan de buitenkant zijn we het ideale gezin: man, vrouw, drie kinderen en een hond. Van binnen stelt het niets meer voor.’

Waarom blijf ik?
‘Ik vraag mezelf dagelijks af waarom ik blijf. Ik weet het niet precies. Er zijn meerdere redenen. Allereerst natuurlijk de kinderen. Ik gun ze een ‘normaal’ gezin met een vader en moeder. Ik wil ze het verdriet besparen van een scheiding. Tegelijkertijd realiseer ik me dat deze situatie niet goed voor ze is. Wat leren we onze kinderen over het huwelijk? Dat het normaal is dat je volledig langs elkaar heen leeft zonder enige vorm van intimiteit? Angst speelt ook een grote rol. Het klinkt misschien laf, maar ik ben bang voor wat komen gaat als we uit elkaar gaan. De scheiding op zich. De praktische romslomp. Onze levens zijn zo met elkaar verstrengeld. De kinderen, de hypotheek, spaarrekeningen, het vakantiehuis…  Ik kan het niet overzien. En als we eenmaal uit elkaar zijn? Wat dan? Hoe zou mijn leven eruit zien? Waar zou ik wonen? Met mij inkomen kan ik geen groot huis betalen. Ik zou niet eens in deze buurt kunnen blijven. Wat zou dat betekenen voor de kinderen? Zouden ze op hun eigen school kunnen blijven? Nog groter dan de praktische angst, is de angst of ik het leven wel in mijn eentje aan kan. Ik heb nog nooit helemaal op eigen benen gestaan. Ik heb, zonder me er bewust van te zijn, heel erg op mijn man gesteund. We zijn al meer dan tien jaar bij elkaar. Dat gooi je toch niet zomaar weg? Maar ja, hij doet dat wel. Hij gaat dan niet lijfelijk weg, maar emotioneel is hij allang vertrokken. Ik weet ook niet eens meer of ik nog wel van hem houd. Ik dacht het wel, maar het kan ook gehechtheid zijn. Of gewenning. Want hoe kan ik van iemand houden die mij zoveel verdriet doet? En: hoe kan iemand die van mij houdt, mij zoveel pijn doen?’

Image by Sasin Tipchai from Pixabay

Mijn gekozen waardering € -

De artikelen van Anne verschenen eerder in tijdschriften en kranten waaronder Fabulous Mama, Viva, Margriet, Linda en NRC Next. Anne is cultureel antropoloog en eigenaar van Uitgeverij 11