Veel jonge pianisten, zoals Carlos Cipa, Martin Kohlstedt en Nils Frahm uit Duitsland, Maxence Cyrin uit Frankrijk en Henrik Lindstrand uit Zweden, zijn opgegroeid met interesse en talent voor de piano en klassieke muziek, maar ook met pop, rock, jazz en improvisatie, met synthesizers en elektronische instrumenten. En dat willen ze weten ook. Het belangrijkste uitgangspunt van hun muzikale avonturen is, zelfs bij de echt klassieke klaviervirtuozen, naast nieuwsgierigheid de eigen intuïtie vertaald in een persoonlijke ontdekkingsreis.
Zo is pianist Martin Kohlstedt de overtuiging toegedaan dat muziek niet star is en dat concerten meer zijn dan alleen het spelen van een vooraf uitgewerkt schema van stukken. Muziek moet vrij zijn, de uitvoerend musicus moet vrij zijn, is zijn adagium. Het sprankelende pianospel van Martin Kohlstedt ademt en spreekt van die vrijheid. De oprechte verwondering over de op zijn instrument gevonden klanken is duidelijk hoorbaar. Wonderboy Nils Frahm gaat dan weer meer voor ‘Ist das Effekt’, zoals de oude meester Bach zei, alsmede Duke Ellingtons ‘It doesn’t mean a thing if it ain’t got that swing’. En dat doet hij meesterlijk. En Henrik Lindstrand, afkomstig uit het land van Astrid Lindgren, die droomt op de zwarte en witte toetsen van een eigen muzikaal universum én, naar verluidt, van de memorabele zomers op het familiebuitenverblijf (‘Stora Huset’ – ‘Het Grote Huis’) op het Zweedse platteland.
Zes piano-albums die in 2020 regelmatig weerklonken in de muziekcockpit:
Henrik Lindstrand – Nordhem
De Zweedse musicus Henrik Lindstrand maakte lange tijd als toetsenist en gitarist deel uit van de succesvolle Deense band Kashmir (naar het gelijknamige nummer van Led Zeppelin), die onder andere opnam met Lou Reed en David Bowie. De band is sinds 2017 voor onbepaalde tijd met reces. Lindstrand is een veelgevraagd componist voor film en televisie en heeft z’n eigen Klanglandet studio in Kopenhagen. Daar nam hij in 2017 het speels meanderende piano-album ‘Leken’ op, twee jaar later gevolgd door het veelal improviserend tot stand gekomen, meer meditatieve ‘Nattresan’. Afgelopen herfst kwam ‘Nordhem’ uit, het laatste hoofdstuk van Lindstrands piano-trilogie. Lindstrand zegt zelf op de website Bandcamp dat de drie albums “eenzelfde DNA” delen. Het hoofdthema is een terugkeer naar zijn eigen (muzikale) wortels. Daarbij gaat de pianist, terwijl hij alle overbodige lagen afstript, op zoek naar iets dat in zijn eigen woorden “oprecht en eerlijk” is. Lindstrand: “Na vele jaren als multi-instrumentalist in een band en als componist voor tv en film werd de drang sterk om in mijn eentje een eigen muzikaal universum te creëren.” Daarin zijn harmonie en speelplezier met elkaar in evenwicht. In het universum van ‘Nordhem’ zweeft de piano als een vogel met uitgestrekte vleugels over weidse landschappen, hij scheert en duikelt over en door dalen en danst vreugdevol de horizon tegemoet. De piano op ‘Nordhem’ leeft, echt.
Martin Kohlstedt – FLUR
Martin Kohlstedt keert op zijn recente album ‘FLUR’ terug naar de oorsprong van zijn muziek: de solo piano. Maar het is niet alleen de piano die op ‘FLUR’ weerklinkt. Martin Kohlstedt leeft in het instrument, dompelt zich onder in de klanken. Hij nam het album op in zijn zolderappartement, met om hem heen uitzicht op Weimar, met alle vogels, de wind, de regendruppels, het licht en het landschap en aan het eind, in ‘AJA’, naast de piano het geluid van donder en regen. ‘FLUR’ is een term uit het landschapsbeheer, en staat voor de open ruimte die langs en door bos of veld loopt. Zij is vitaal voor het behoud van de ecologische processen en als doorgang en oversteekplaats voor dieren. Het is een pad dat tegelijkertijd gestructureerd en natuurlijk is, zoals de klanklandschappen die Martin Kohlstedt op de piano tevoorschijn tovert. Het resultaat is niet meer of minder dan een waarlijke viering van het leven. Meer lezen (…)
Nils Frahm – Empty
Piano Day, een jaarlijks weerkerende 24-uurs hommage aan de koning van de instrumenten, viel dit jaar op 28 maart. De Duitse componist en toetsenist Nils Frahm was in 2014 een van de initiatiefnemers van deze hulde aan de piano, die steeds wordt gehouden op de 88ste dag van het jaar, naar het totaal van 88 toetsen dat een piano telt. Dit jaar stak het Covid-19 virus echter een spaak tussen de snaren. Pianodag ging niet door, althans niet in fysieke vorm. Frahm bracht op de dag zelf wel als opsteker in quarantaine-tijd digitaal het album ‘Empty’ uit. Dat is inmiddels ook fysiek op vinyl en cd verkrijgbaar. De acht stukken op ‘Empty’ hebben overwegend een kalm karakter, maar in de sereniteit van de pianoklanken gaan hier en daar ook kartelranden schuil. Dat begint al met het enigszins verontrustende openingsnummer ‘First Defeat’, waar onder de rustige pianistische bovenlaag de bodem knarst en kraakt. Dat zet zich versterkt voort in het tweede, aanvankelijk nog wat donkerder nummer ‘A Shine’. Maar dan breekt het licht door. ‘No Step On Wing’ wolkt in pure golven van verrukking uit de piano omhoog. Deze gaan eerst over in de introspectieve mijmeringen van ‘The Big O’, ‘Second Defeat’ en ‘A Shimmer’ en pulseren vervolgens in heftige stromen van energie doorheen ‘Sonar’. De afsluiter ‘Black Notes’ ontvouwt zich als een bloem die langzaam opent, tot in het hart van de muziek en de piano en het prachtige geluid daar van de stilte. Meer lezen (…)
Alexandre Tharaud – Le Poète du Piano
‘Le Poète du Piano’ is ongetwijfeld het meest persoonlijke project van de Franse pianist Alexandre Tharaud, die niet alleen alleen een meester op de piano is, maar ook een muzikale ontdekkingsreiziger. Er staan 63 stukken op de 3 CD’s die samen ‘Le Poète du Piano’ vormen, vier uur muziek van uitzonderlijke klasse en met grote soepelheid gespeeld. Alexandre Tharaud brengt op ‘Le Poète du Piano’ werken voor solo-piano van onder anderen Bach en Rameau tot Chopin, Satie en Gershwin. Hij speelt delen uit pianoconcerten van Mozart, Haydn en Rachmaninov en van de eigentijdse Deense componist Abrahamsen. Er klinkt werk van de pianist zelf (het dynamische, zevendelige ‘Corpus Volubilis’, een wereldpremière opname), filmmuziek van Ennio Morricone en een door Dominique A gezongen chanson van Barbara. Veel stukken horen tot het ijzeren repertoire, maar er is ook ruimte voor muzikaal experiment, zij het in de keuze van de stukken, zij het in de gespeelde componisten. Alexandre Tharaud toont zich niet alleen een dichterlijk pianist, hij is tevens een geweldige improvisator, in het melancholische ‘India Song’ van D’Alessio, in ‘Barbara Ann’ en ‘Good Vibrations’ van de Amerikaanse popgroep The Beach Boys. Meer lezen (…)
Carlos CIPA – Correlations (on 11 pianos)
Pianist Carlos Cipa selecteerde zorgvuldig zes vleugels, drie staanders, een tafelpiano (ook wel vierkante piano genoemd) en een Rhodes. En begon met spelen. Althans, zo klinkt het. Hij speelt, mijmert, improviseert en zoekt naar noten (‘Sitting at a dead piano, trying to find some notes that work’), steeds nieuwsgierig naar wat de piano hem brengen zal, welke ingevingen er zullen opborrelen. ‘Correlations’ gaat over het zoeken naar pure klanken, effectbejag is er niet bij. Dat lijkt een eenvoudig en snel werkend procédé, maar levert in werkelijkheid een schier onuitputtelijke diversiteit van mogelijkheden en muzikale sferen op, uiteenlopend van diep romantisch, via subtiel en elegant tot meeslepend en betoverend. Meer lezen (…)
Maxence Cyrin – Aurora
Met zijn nieuwe album ‘Aurora’ (naar de aurora borealis), dat geheel is gewijd aan zijn eigen composities, brengt de klassiek opgeleide pianist Maxence Cyrin subtiel de elektronica (terug) in zijn werk, aangevuld met een trio strijkers. ‘Aurora’ telt zestien composities, allemaal met de tijdsduur van een popsong. Hoorbare invloeden zijn die van onder anderen Debussy en Satie maar ook Philip Glass en Ryuichi Sakamoto. Het openingsnummer ‘Endless Poetry’ zou zo van een album van deze laatste afkomstig kunnen zijn. In het daarop volgende nummer ‘Mer De Velours’ klinkt dan weer Debussy door. ‘Larmes Glacees’ en vooral ‘A Forest Bird Never Wants A Cage’ met zijn fraaie donkere slottonen zijn kleine filmische minimal juweeltjes. In het ritmisch aangedreven ‘Progressive Nights’ verkeert Maxence Cyrin in de soort van klankwerelden waarin ook de Duitse Nils Frahm regelmatig vertoeft. De aanpak van de Fransman is echter melodieuzer en daarin ligt ook zijn grote vermogen, in zijn melodieën die krachtig zijn en teer tegelijk. Meer lezen (…)
Meer piano
Na eerder dit jaar het piano-album ‘Empty’ te hebben uitgebracht kwam de Duitse toetsenist Nils Frahm in december met een concertfilm en live-album. ‘Tripping With Nils Frahm’ is opgenomen in het historische Funkhaus am Spree in Berlijn, een van de meest iconische gebouwen in de stad. LEITER produceerde de film in samenwerking met PLAN B., het productiebedrijf van Brad Pitt. De film is exclusief te zien op de wereldwijde streamingdienst MUBI. Ik interviewde Nils Frahm. Lees het hier (…)
Het Amsterdamse Filmmuseum Eye bracht in de zomer de Gouden Palm-winnende film uit 1992 van Jane Campion uit in de filmtheaters, in een nieuwe restauratie onder supervisie van Campion zelf. Wreed machtsspel en seksueel ontwaken in 19e-eeuws Nieuw-Zeeland: in het grootse liefdesverhaal ‘The Piano’ herwint een vrouw de zeggenschap over haar eigen leven. Componist Michael Nyman schreef de soundtrack van het romantische meesterwerk. Ik interviewde hem in 1993 voor muziekblad OOR, onder andere over zijn werk met Jane Campion en hoofdrolspeelster Holly Hunter. Lees het hier (…)
Foto boven artikel: Film still ‘Tripping with Nils Frahm’ – hands © Leiter Verlag
