Berichten uit Syrië brengen herinneringen boven aan wandaden van de islamitische terreurgroep ISIS in Irak. Berichten die we daar aanvankelijk niet wilden geloven omdat ze te gruwelijk waren. En dat geldt nu ook weer in Syrië.
De afgelopen weken zijn er meerdere berichten over Alevitische vrouwen en meisjes die op klaarlichte dag op straat zijn gekidnapt. Meestal in een witte bestelbus zijn geduwd en afgevoerd. Zijn mishandeld, hun ouders en familie bedreigd, gedwongen te trouwen en soms buiten Syrië terecht zijn gekomen.
Velen in Syrië – nog dronken van de vreugde van de bevrijding na al die jaren van dictatuur en burgeroorlog – weigeren de verhalen echter te geloven. Ze beschuldigen de brenger van het nieuws ervan dat verzonnen te hebben omdat die tegen de nieuwe regering-Sharaa zou zijn.
Onderzoek
Het onafhankelijke Syrische internettijdschrift Daraj deed onderzoek en zegt met zekerheid over tien gevallen te weten, maar vermoedelijk zijn het er meer. Veel ouders willen niet praten omdat de ontvoerders dreigen dat hun dochter dan zeker zal worden vermoord.
De vrouwen en meisjes zijn allemaal ontvoerd uit een van de kustplaatsen waar vooral Alevieten wonen, net als uit dorpen rondom Homs en Hama.
Daraj vertelt het verhaal van Rahab die op een plein in een Syrische kustplaats ontvoerd werd en na een korte rit in een kamer gegooid waar Basra al vastgebonden zat aan een stoel. (De namen van beide vrouwen zijn om veiligheidsredenen veranderd.) Ze werden allebei geslagen en uitgescholden voor Aleviet. Ze mochten niet met elkaar praten. Rahab herkende bij de aanwezige mannen een buitenlands accent en een lokaal uit Idlib.
Zij kwam na een paar dagen vrij omdat haar kidnappers gewaarschuwd waren voor een politie-inval. Basra niet, omdat een van de mannen verliefd op haar was geworden, zo hoorde Rahab. Basra wordt nog steeds vermist, al heeft ze kans gezien met haar ouders te bellen om te zeggen dat ze leefde, maar geen idee had waar ze was. Een ander meisje belde met haar ouders vanuit het buitenland en vertelde dat ze uitgehuwelijkt was.
Milities
Ook uit andere bronnen komen verhalen over dit soort huwelijken. Een soennitische vrouw in Idlib zag daar een meisje dat niet wist hoe ze haar hoofddoek moest dragen. Ze hoorde van haar dat ze afkomstig was uit een kustplaats, en door een man naar Idlib was gebracht om te trouwen. De vrouw vroeg om zich heen en hoorde dat dit soort ontvoeringen inderdaad plaatsvonden door leden van verschillende milities.
En dan is er nog de video van een wanhopige Alevitische man die vertelt dat zijn vrouw ontvoerd is en naar Idlib is overgebracht als slavin.
Dat er niet meer over naar buiten komt heeft te maken met bedreigingen van de ontvoerders, die contact opnemen met ouders en familie. Maar ook met schaamte. In een conservatieve samenleving waarin vrouwen- en mannenlevens grotendeels gescheiden zijn, is de schande van zo’n ontvoering enorm, zelfs als de vrouw niet verkracht is.
ISIS
De verhalen herinneren me aan wat er in 2014 in Iraq gebeurde met duizenden yezidi-vrouwen en -meisjes, die na ontvoering door de terreurgroep ISIS uit de provincie Sinjar tot slaaf werden gemaakt, en als zodanig vaak meerdere keren doorverkocht. Er zijn er nog altijd zo’n 2500 zoek.
Minder bekend is dat het ook gebeurde met sjiitische vrouwen en -meisjes in de regio’s die ISIS veroverde. Terwijl de yezidi’s vanaf het begin aandacht voor de gruwelen hebben gezocht die hun vrouwen en dochters moesten ondergaan, speelde bij sjiieten schaamte daarvoor een te grote rol. Hoeveel sjiitische vrouwen in Irak slachtoffer zijn geworden, is daardoor zelfs niet exact bekend.
Dat ISIS meende yezidi’s te kunnen vermoorden, ontvoeren en verkrachten was vanwege het feit dat zij hen als ongelovigen beschouwde. Sjiieten zijn weliswaar moslims, maar de meest salafistische onder de soennieten (en niet alleen bij ISIS) zien hen als afvalligen. Wat evenzeer reden was om hen te doden en verkrachten.
Alevieten vormen een liberale sekte binnen de sjiitische islam. Bovendien werden ze in Syrië onder de gehate Assad-regering bijna automatisch tot de heersende groep gerekend omdat de Assad-familie ook Alevitisch is. Die om diezelfde sektarische reden steun kreeg van sjiitisch Iran.
Ongeloof
In Syrië en erbuiten is met ongeloof op de verhalen gereageerd. Net als in 2014 in Irak is het gevoel dat radicale moslims zich niet tot dit soort gruwelen zouden verlagen. Ook voor mij waren de verhalen aanvankelijk te erg om geloofwaardig te zijn, hoe gewelddadig ISIS ook was. Maar al snel wisten de eerste vrouwen te ontsnappen en werd duidelijk dat we het wel moesten geloven.
Een oude bekende uit die tijd, Matthew Barber, die betrokken was bij het opzetten van de eerste yezidi-organisatie in Irak, Yazda, en bij het lobbyen voor hulp voor de yezidi’s, heeft dan ook alarm geslagen. Hij waarschuwt dat er nu eenmaal niet voor alles onmiddellijk bewijs is, dat niet alles ‘on camera’ gebeurt. En dat tijdens situaties met veel geweld vaak geen journalisten aanwezig zijn om er verslag van te doen, noch influencers die erover op sociale media berichten.
Zijn oproep: Het is beter om een open mind te houden, en rekening te houden met de menselijke natuur en precedenten uit het verleden, dan om de eerste paar berichten over gruwelijkheden meteen van de hand te wijzen.
Wraak
Tel daarbij de gevoelens van wraak onder soennitische Syriërs voor alles wat Assad en de zijnen hun groep hebben aangedaan. Het feit dat er na de bevrijding nog te weinig betrouwbare politie en veiligheidstroepen zijn. Dat er als gevolg van de burgeroorlog nog tal van milities actief zijn.
En zelfs als hun leiders zich achter de regering van Al-Sharaa hebben opgesteld, zullen veel leden het er niet mee eens zijn. Vergeet ook niet dat vrouwenhandel geld oplevert, wat op dit moment voor velen in het verarmde Syrië van groot belang is.
Al voor de burgeroorlog was er een radicalisering aan de gang onder soennitische moslims in Syrië. Die Assad overigens geholpen heeft door de Iraakse grens te openen voor eenieder die zich daar wilde aansluiten bij Al-Qaida. Die geest krijg je niet zomaar weer in de fles, zoals ook in Irak duidelijk is na Saddams islamitische campagne van de jaren negentig en de opkomst van Al-Qaida en ISIS.
Dat wil niet zeggen dat de ontvoering van vrouwen en meisjes verzwegen moet worden; evenmin als aanvallen op Alevieten en christenen.
Er moet hard worden opgetreden tegen ontvoering van alle vrouwen en meisjes. Voor ongeloof is geen plek, heeft Irak ons geleerd. Want dan zullen dit soort praktijken zich snel uitbreiden. Daar zijn alle basisingediënten voor aanwezig.
Dit artikel las je gratis. Vond je het de moeite waard? Dan kun je jouw waardering laten zien door een kleine bijdrage te doen. Als veel lezers dit doen, kan ik artikelen blijven schrijven over het Midden-Oosten.
