Onder een daverend applaus verlaat Emriye Uysal even na middernacht het politiebureau. Enkele tientallen steunbetuigers wachten haar op na de meest turbulente dag uit haar leven. Ze werd definitief haar café uitgezet, viel bijna flauw in een ambulance om uiteindelijk over de straatstenen naar het politiebureau gesleept te worden. Daar wordt ze na verhoor vrijgelaten, de donkere nacht in.
Nachtelijke inval
‘Dat ik dit nog moet meemaken,’ verzucht de 70-jarige Uysal even nadat de politie haar café definitief heeft gesloten. Drie dagen eerder had de politie bij een nachtelijke inval al haar meubilair en haar vergunning in beslag genomen. ‘Ik betaal al dertig jaar keurig mijn huur en mijn belastingen,’ vervolgt ze met een brok in haar keel. ‘Heb ik dan helemaal geen rechten? De gemeente wil hier nog een hotel bouwen, maar er zijn al zoveel hotels en winkelcentra. De staat heeft geen enkel respect meer voor kleine ondernemers zoals ik,’ aldus Uysal. Enkele lotgenoten, die hun eigen zaak ook vanwege de bouw van hotels of winkelcentra moesten verlaten, knikken instemmend.
Samen met haar man Dursun kwam Uysal 42 jaar geleden vanuit hun dorp aan de Zwarte Zeekust naar Istanbul. Na tien jaar huurde ze het pand van de Griekse Balikli Stichting die veel gebouwen in het centrale Istanbulse district Beyoğlu bezit. Aanvankelijk baatte het stel het uit als koffiehuis, maar toen de gezondheid van Dursun verslechterde, stapten ze over op een ander concept; samen met vriendinnen van haar leeftijd serveerde Uysal haar fameuze worteltaart en simpele, betaalbare hapjes. Scholieren maakten huiswerk in haar Laterne Café en voorbijgangers dronken er hun kopje thee of speelden een potje backgammon. Zo werd Uysal de suikertante van Istanbul.
Broedplaats van verzet
Na de nachtelijke overval openden activisten van Beyoğlu Stadsbescherming het café opnieuw; zonder de ontvreemde vergunning en dus illegaal. Drie dagen lang was het een broedplaats van verzet en creatief protest. Men verzamelde nieuw meubilair en de worteltaart werd weer gebakken; er werden films vertoond en discussiebijeenkomsten gehouden. Lokale politici, activisten en meelevende buurtbewoners kwamen langs om de suikertante een hart onder de riem te steken. Uiteindelijk mocht het allemaal niet baten. Ze was haar vergunning kwijt en de politie was onverbiddelijk.
Dit maal kwam de politie overdag binnen voor de definitieve ontruiming. Een dozijn masculiene agenten in burger probeerden Uysal met haar gasten en werknemers aanvankelijk met woorden tot vertrek te manen. Toen dat niet lukte gingen ze over tot hardhandige ontruiming van het café. Emriye Uysal bleef als laatste over. Ze jammerde uit het raam over het onrecht dat ze vond dat haar was aangedaan: ‘Waar moet ik nu naartoe? Ik heb 30 jaar al mijn energie in dit gebouw gestoken. En nu heb ik helemaal niks meer.’ Toen ze uiteindelijk toch naar buiten kwam, sloot de politie het water, gas en licht af en ging de deur definitief dicht.
'Aardbevingsgevaar als excuus'
De juridische dodendans die Uysal en haar Laterne Café uiteindelijk de das om deed werd de geleid door een noodwet: wet 6306 maakt het voor de gemeente mogelijk huurders van gebouwen die ze als aardbevingsonveilig definieert, zonder tegenspraak het gebouw uit te zetten. De Griekse Balikli Stichting, van wie Uysal huurde, verhuurde Laterne Café met deze wet in de hand aan het bouwbedrijf Akda dat bij de buren reeds is gestart met de bouw van een hotel.
Advocaat van Uysal Eren Can, die Uysal pro deo bijstaat, is van mening dat de overheid de wet misbruikt om kleine ondernemers uit het centrum van Istanbul te jagen. 'Het heeft niks met aarbevingsgevaar te maken. Het gebouw is twee verdiepingen hoog en heeft een uitstekende fundering. De overheid gebruikt deze wet als excuus om haar eigen winstgevende projecten door te drukken,' aldus Can.
‘Ik ben hier om mijn café te beschermen,’ zegt Uysal enkele dagen later nog altijd vol vuur. Maar de grijze graffiti waarmee steunbetuigingen en opgehangen krantenartikelen over de ontruiming onleesbaar zijn gemaakt en de droeve ogen van haar man Dursun vertellen een ander verhaal. Laterne Café rest hetzelfde lot als vele andere kleine zaakjes in het centrum van Istanbul; sluiting ten faveure van meer winstgevende hotels en winkelketens.
