Laila ontsnapte als vluchteling vooral aan vrouwenonderdrukking

Drie jaar geleden vluchtte Laila (32) uit Syrië vanuit een  vluchtelingenkamp aan de grens met Turkije. Ze ontvluchtte niet alleen de oorlog, ze ontsnapte ook aan een leven waarin ze als vrouw niets te vertellen had. "Toen ik twaalf was moest ik tegen mijn zin de sluier dragen, op mijn 15e werd ik uitgehuwelijkt."

“In Nederland ben ik vrij. Ik kan doen wat ik wil en ik kan me kleden zoals ik wil. Niemand verplicht mij een sluier te dragen en ik hoef geen toestemming te vragen voor ik naar buiten ga: niet aan mijn vader, niet aan mijn broers en niet aan mijn ex-man. Ik ben officieel van hem gescheiden zodra ik een Nederlands paspoort had. Ik date nu af en toe via tinder en altijd met westerse mannen. Ik voel me als vrouw meer gerespecteerd door westerse mannen dan door Arabische mannen. In mijn ervaring vinden zij een zogenaamde vrije vrouw uiteindelijk altijd ‘haram’, slecht.

Een vriendin zei laatst dat de oorlog in Syrië ervoor gezorgd heeft dat ik nu vrij ben. Op een bizarre manier is dat inderdaad zo. Ik kom uit een traditionele, religieuze familie. De vrouwen dragen een hidjab: volledige lichaamsbedekking. Toen ik twaalf werd moest ik hem aan van mijn ouders. Ik vond het vreselijk. De eerste jaren deed ik hem onderweg naar school stiekem uit maar uiteindelijk kon ik er niet meer onderuit. Tijdens mijn vlucht naar Europa heb ik hem afgedaan. Het voelt als een bevrijding. Ik zeg niet dat ik nooit meer een hoofddoek zal dragen, maar als ik het doe, is het uit vrije wil en niet omdat het traditie is of omdat een man het zegt.

Ik ben mijn hele leven gedomineerd oor mannen. Door mijn vader, door mijn broers en door mijn ex-man. Ze waren allemaal gewelddadig. Ze hebben me uitgescholden en geslagen. Ik trouwde toen ik vijftien was. Mijn ouders hadden hem voor me uitgezocht, een verre neef. Ik had er niets over te zeggen. Ik wist ook niks over seks, ik had nog nooit een blote man gezien laat staan een piemel! Meisjes en jongens werden bij ons thuis strikt gescheiden gewassen en aangekleed. Op de ochtend van de bruiloft zei mijn moeder alleen dat ik me moest ontspannen omdat het dan minder pijn zou doen. Ik had geen idee waar ze het over had.

De huwelijksnacht was vreselijk. Na de feestelijkheden ging ik met mijn nieuwe man mee naar het huis van zijn familie. We sliepen in de enige kamer in huis met een deur. De rest van de familie zat in de kamer ernaast. Ik wilde in bed gaan slapen maar mijn mijn man zei dat ik me moest uitkleden en gaan liggen op mijn rug. Ik schrok me wild van zijn grote piemel. Ik was nog een kind! Ik herhaalde steeds dat ik het niet wilde, maar toen ik niet meewerkte, sloeg hij me met het snoer van de telefoon. Uiteindelijk gaf ik toe. Het was een traumatische ervaring.

Het huwelijk is nooit goed geworden. We hebben een kind gekregen maar ze overleed helaas op tweejarige leeftijd aan een onbekende ziekte. Dat verdriet draag ik altijd met me mee, maar dankzij het overlijden van mijn dochter was ik ook vrij om te vluchten. Met een kind had ik de tocht nooit kunnen maken. Ik ben bijna twee jaar onderweg geweest: te voet door de bergen, verstopt in een vrachtwagen, met rubberboten over zee… Ik ben opgejaagd, beroofd, vernederd en uitgebuit. Ik heb meerdere keren in de Turkse gevangenis gezeten, ik heb op straat geslapen en illegaal gewerkt voor een paar euro per uur. Maar het was het waard, want nu ben ik hier en nu ben ik vrij.

Ik heb een thuis, een televisie en een moestuintje. Zodra ik beter Nederlands spreek, wil ik een opleiding volgen. In Nederland krijg ik de kans om een eigen leven op te bouwen. Om onafhankelijk te zijn en mijn eigen keuzes en fouten te maken, zonder verantwoording af te moeten leggen aan mijn vader, broers of echtgenoot. Het lastige is dat ik mijn familie wel erg mis. In Syrië woonden we allemaal bij elkaar, in Nederland sta ik alleen. Ik video-bel veel met mijn familie, maar het is lastig. Ik leef in twee werelden. Ik heb een Facebookpagina voor Nederland met foto’s zonder hoofddoek, korte rokken en blote armen. En een profiel voor mijn familie in Syrië met hoofddoek en wijde, lange kleding . Ik voel me gespleten.

Begrijp me niet verkeerd: ik ben niet anti-islam. Ik ben moslim, ik hou van de Koran en ik geloof in God. Ik geloof alleen niet dat God wil dat vrouwen huishoudelijke seks-slaven zijn van mannen, want dat is feitelijk hoe het is waar ik vandaan kom. Vrouwen leven binnen en hebben niks te vertellen. Mannen zijn de baas. In de Koran staat nergens dat het zo moet zijn. Voor mij gaat de islam over een goed mens zijn: eerlijk, oprecht en aardig voor elkaar. Wat heeft oorlog voeren en onderdrukking van vrouwen met de islam te maken? Wat heeft vrouwenonderdrukking te maken met een goede moslim zijn?

Ik heb de strenge islamitische regels nooit begrepen. Van kinds af aan heb ik me ertegen verzet. Toen ik op mijn twaalfde de hidjab moest dragen, deed ik hem onderweg naar school stiekem uit. Toen mijn ouders erachter kwamen, kreeg ik straf. Ik moest mezelf bedekken anders kreeg ik slaag. Mijn gezicht mocht wel zichtbaar maar mijn haren, nek, armen en lichaam moesten bedekt. Als er mannen op bezoek kwamen van buiten de familie, moest ik met de andere vrouwen naar een aparte kamer in huis. Als ik naar buiten wilde, moest ik toestemming vragen aan mijn vader of broers. Ik was een gevangene in mijn eigen huis. Waarom zou ik alleen in het paradijs komen als ik onderdanig ben aan een man en een hoofddoek draag?

Helaas ziet mijn familie dat anders. Iedere keer als ik ze spreek beginnen ze over de sluier en zeggen ze dat ik naar de hel ga. Ze waren er fel op tegen dat ik naar Europa ging, want ze vonden het niet gepast voor een vrouw alleen. Het was een schande voor de familie. Nu ik hier ben, vragen ze steeds om geld. Ze denken dat ik rijk ben. In vergelijking met hen, heb ik ook veel. Ik heb een huis en mooie spulletjes. Maar ik leef van een uitkering en ga naar de voedselbank. Het leven in Nederland is totaal anders dan in een dorp in Syrië. Het leven kost hier veel geld. Toch maak ik regelmatig wat aan ze over. Ik voel me schuldig want zij hebben niks. Het voelt heel dubbel. Ik mis ze, maar ze hebben kritiek op alles wat ik doe. Het contact is moeilijk.

Ik mis Syrië en zal het altijd blijven missen. Maar ik kan nooit meer terug. Ik weet nu wat het is om vrij te zijn en mijn eigen keuzes te maken. Hoewel ik me soms eenzaam voel, is de vrijheid me alles waard. Het is de prijs die ik moet betalen. Ik heb keuzes gemaakt die mijn familie niet begrijpt of kan accepteren. Ik richt me nu zoveel mogelijk op mijn leven hier. Een leven zonder oorlog en zonder onderdrukking. Ik kijk steeds minder terug. Mijn toekomst is hier.”

Foto van Alexandru Zdrobău via Unsplash

Mijn gekozen waardering € -

De artikelen van Anne verschenen eerder in tijdschriften en kranten waaronder Fabulous Mama, Viva, Margriet, Linda en NRC Next. Anne is cultureel antropoloog en eigenaar van Uitgeverij 11