Onlangs werd bekend dat de AOW-leeftijd in 2028 wordt verhoogd naar 67 jaar en drie maanden. Ondertussen stijgt de werkdruk en neemt het aantal mensen met chronische ziektes, burn-outs en stressklachten toe. Hoe gaan we zorgen dat Nederland gezond en met plezier aan het werk blijft?
Op het jaarlijkse Lifestyle4Health congres werd stilgestaan bij deze vraag. De Vereniging Arts en Leefstijl organiseerde het congres samen met het LUMC, Menzis, TNO en Lifestyle4Health. De belangrijkste conclusies? Met meer aandacht voor preventie en een gezonde werkomgeving kunnen we prima langer werken. Mits we zelf ook investeren in onze gezondheid, werkgevers hun rol pakken en we in gesprek gaan over wat nodig is om ons werk vol te houden.
Zitdoden
Prof. dr. Maria Hopman spoort alle Nederlanders aan om in beweging te komen. Ons land kent tienduizend zitdoden per jaar, mensen die overlijden aan de gevolgen van inactiviteit. “In de afgelopen vijftig tot honderd jaar is alles in onze maatschappij ingericht op minder bewegen”, zegt ze. “De auto, de lift, het toenemende aantal zittende beroepen, het heeft er allemaal aan bijgedragen dat we liever lui dan moe zijn. Onze omgeving daagt ons niet meer uit om te bewegen.” Daar moeten volgens de hoogleraar fysiologie iets aan veranderen.
Een klein beetje bewegen is al gezond, geeft Hopman aan. Een blokje om is beter dan op de bank blijven hangen. Ze wijst op een recente meta-analyse in The Lancet (1) waaruit blijkt dat het risico op gezondheidsklachten stijgt naarmate je minder stappen op een dag zet.
‘Ons land kent tienduizend zitdoden per jaar’
Overgewicht
Hetzelfde geldt voor de toenemende buikomvang waar we massaal aan ‘lijden’. Meer dan de helft van de Nederlanders heeft inmiddels overgewicht. “Een buikomvang boven de 88 centimeter voor vrouwen en boven de 102 centimeter voor mannen levert een hoger risico op gezondheidsproblemen op. Wetenschappelijk onderzoek laat zien dat vooral het visceraal vet ongezond is, het is een giftige hormoonfabriek”, aldus Hopman.
Als we langer, gezond willen werken, zijn beweging en gezonde voeding volgens deze hoogleraar het laaghangend fruit. Werkgevers kunnen daar een stimulerende rol in spelen. Bijvoorbeeld met een gezonder voedingsaanbod op de werkvloer, zit-sta-bureaus of een interne fitnessruimte.
Chronisch zieken
Prof. dr. Cecile Boot wijst erop dat de kans op een chronische ziekte vooral bij 60-plussers groot is, namelijk boven de zeventig procent. Door de stijging van de AOW-leeftijd steeg het aantal werkende 65-plussers in de afgelopen jaren al sterk. Dat aandeel zal voorlopig alleen maar toenemen. “Je kunt simpel uitrekenen dat het aantal werkenden met een chronische ziekte de komende jaren dus groeit”, zegt Boot. “Een deel van die groep zal kwetsbaar zijn en moeite hebben om het werk vol te houden. Zij komen onder druk te staan.”
Gezonde werkomgeving
Een gezonde werkomgeving kan volgens Boot het verschil maken. Een ongezonde werkomgeving is voor niemand goed, maar leidt bij mensen met een chronische ziekte sneller tot ernstige klachten of zelfs uitval. Boot: “Dat moeten we koste wat kost voorkomen, want het is heel moeilijk om hen daarna weer terug in het arbeidsproces te krijgen.”
De oplossing? Boot pleit voor preventie, zorgen dat de werkomgeving veilig en gezond is voor iedereen. Werkgevers moeten goed kijken welke werkaanpassingen nodig zijn om hun werknemers tot op hogere leeftijd aan het werk te houden. Dat kan soms zo simpel zijn als het aanbieden van flexibele werktijden. Met de huidige personeelstekorten worden dit soort maatregelen volgens haar alleen maar belangrijker.
Wisselwerking
Interessant is ook de boodschap van professor Lex Burdorf. Meerdere onderzoeken tonen een wisselwerking aan tussen werk en gezondheid. Mensen met een beperking of gezondheidsproblemen hebben een lagere arbeidsparticipatie en Nederland slaagt er niet goed in om deze mensen aan het werk te krijgen. “Die situatie zien we eerder verslechteren dan verbeteren”, zegt Burdorf. “Terwijl werk juist zo belangrijk is, het heeft waarde voor mensen en draagt bij aan hun welbevinden. We moeten dus echt aan de bak.”
Samen met de gemeente Rotterdam onderzocht hij hoe de barrière om aan het werk te gaan verlaagd kan worden. Het onderzoek werd uitgevoerd met een groep uit het zogenaamde ‘granieten bestand’, mensen die al langer dan vijf jaar werkloos waren en ernstige psychische problemen hadden. Nadat zij betaald werk aangeboden kregen nam niet alleen hun mentale gezondheid toe, ook hun fysieke gezondheid verbeterde.
‘Werk geeft waarde aan je persoonlijke leven en levert gezondheid op’
Waarde van werk
Mensen die werken ervaren meer controle over hun leven, hebben een hogere zelfwaardering en voelen zich gelukkiger. Volgens Burdorf blijkt dat uit een groot aantal onderzoeken dat wereldwijd is uitgevoerd. Een baan biedt tijdsstructuur, identiteit, verbondenheid met anderen. “Werk geeft waarde aan je persoonlijke leven en levert gezondheid op”, zegt Burdorf. Hij pleit er daarom vurig voor om kwetsbare groepen, waaronder ouderen en mensen met een chronische ziekte, aan het werk te krijgen en houden.
Integrale aanpak
Het belang om zoveel mogelijk mensen gezond aan het werk te houden werd op het congres wel duidelijk. De AOW-leeftijd en de personele krapte stijgen dankzij de vergrijzing nog wel even door. Burdorf vindt leefstijl belangrijk, maar ziet dat de leefstijlprogramma’s te weinig mensen bereiken. “Het is ook niet makkelijk om iets te bedenken dat heel effectief is. Intensieve en individuele begeleiding, met een integrale aanpak, heeft de grootste kans van slagen.”
Hij pleit ervoor om niet alleen op leefstijl, maar ook op arbeidsomstandigheden en omgeving in te zetten. Leidinggevenden, HR-afdelingen en bedrijfsartsen hebben daarin volgens meerdere congressprekers een belangrijke rol en kunnen niet langer passief toekijken of werknemers het werk wel volhouden tot hun pensioen. Willen we veel mensen aan het werk houden, dan zullen we als samenleving alle zeilen moeten bijzetten.
Het thema ‘Leefstijl Werkt!’ wordt opnieuw besproken tijdens de Arts en Leefstijl Week in maart 2023.
(1) https://www.thelancet.com/journals/lanpub/article/PIIS2468-2667(21)00302-9/fulltext
