Nederland wordt in het najaar van 2012 geteisterd door een massale uitbraak van salmonellose

Maar eerst: Tekst op website programma Kassa:
ZATERDAG 18 FEBRUARI 2017 Iedereen heeft wel eens een oprisping. Maagzuur dat omhoog komt. Om dit te verhelpen zijn er verschillende medicijnen te koop, van hele lichte tot de veel zwaardere maagzuurremmers. Nog steeds wordt er massaal gebruik gemaakt van maagzuurremmers terwijl er steeds meer bijwerkingen bekend worden. Nederland telt zo’n twee miljoen gebruikers van zogeheten protonpompremmers (ppi’s), het zwaarste type maagzuurremmers. Het staat op nummer 4 in de top 10 van de meest gebruikte medicijnen. Hier kunt u het terugzien.

Een dergelijk bericht inclusief een pleidooi voor maatregelen is ook te vinden in Medisch Contact

Het jaar 2012
De media aandacht brengt mij onmiddellijk terug naar het gedenkwaardige jaar 2012. Nederland wordt in het najaar geteisterd door een massale uitbraak van salmonellose, waarbij de oorzaak kan worden herleid naar de Griekse vestiging van de firma Foppen (Harderwijk). Een bacteriele ziekte die gepaard gaat met maagdarm klachten. Maar daar blijft het niet altijd bij. Het aantal zieken wordt geschat op vele duizenden en er zijn ook sterfgevallen te betreuren. Dit dossier had ik uitvoerig bestudeerd en ik werd uitgenodigd door onderzoeksjournalist Marcel van Silfhout om een bijdrage te leveren aan het boek UITGEBEEND. Een boek dat het brede gebied van zoönosen (ziekten die van dier op mens overgaan) behandelt. En met name focust op de steken die de toezichthouder en landelijke overheid heeft laten vallen.

Een enkel toastje met zalm
Dankzij een onderzoeksjournalistieke benadering deed ik een ontdekking. In het gesprek thuis op 4 december 2013 bij een van de slachtoffers -die maar ternauwernood de infectieziekte had overleefd- kwam naar voren dat het echtpaar begin september 2012 een toastje met zalm had gegeten. De vrouw had het niet bij één toastje gelaten, maar was niet ziek geworden. De man was uiterst bescheiden gebleven met een enkel toastje, maar werd desondanks vrij snel ernstig ziek en belandde langdurig in het ziekenhuis (foto). Deze individuele gevoeligheid was opmerkelijk. Ik stelde toen de hamvraag aan de man: gebruikte u soms maagzuurremmers. Dat was inderdaad het geval. Weliswaar op doktersadvies en via de apotheek in combinatie met het gebruik van andere medicijnen. Mijn hypothese was dat het blokkeren van de natuurlijke maagzuurbarrière een disbalans had veroorzaakt, waardoor slechts een kleine bacterieload Salmonella Thompson voldoende was om te leiden tot een levensbedreigende ziekte. Bijkomend aspect kan zijn dat patiënt, die al medicijnen voor andere aandoeningen gebruikte, sowieso kwetsbaarder was (individual susceptibility).

Apotheek
Op mijn verzoek kreeg ik de beschikking over de uitdraai van de apotheek (foto). Ik diende immers wel zeker te weten dat in de betreffende periode daadwerkelijk protonpompremmers waren verstrekt. Dat was inderdaad het geval. Het lijkt aannemelijk dat betrokkene die maagzuurremmer (Omeprazol) samen met zijn andere medicatie (zoals Carbasalacetaat=Ascal) trouw heeft ingenomen. Daarbij in aanmerking genomen dat de echtgenote een achtergrond in de zorgsector heeft en zeer adequaat is. Zoals gezegd, op 23 augustus 2012 werd een herhaalrecept met ondermeer 90 stuks capsules Omeprazol 20mg verstrekt.

Verdenking
Een volgende actie was een contact met de maagdarmlever (MDL) artsen. In de mailwisseling kwam naar voren dat mijn hypothese aannemelijk was. Wetenschappelijk waren er al wel verdenkingen, maar niet veel meer dan dat. Hoofdredacteur Dr.M.H.Otten van Gastroenterology News verwees mij naar een artikel uit sept 2013 in dat magazine van de hand van dr. H. Festen, die daarin nader ingaat op de diverse potentiële bijwerkingen van de PPI’s. “Door de zuurvermindering kunnen bacteriën in de maag makkelijker overleven”

RIVM, LAREB, 
In het contact met het RIVM (rijksinstituut voor volksgezondheid en milieu) werd met belangstelling kennisgenomen van de waarneming. Het Lareb (bijwerkingencentrum) werd geïnformeerd omdat de medicijn bijsluiter niet duidelijk wees op de mogelijke gevaren van de maagzuurremmers. Achteraf gezien staat misschien nog een actie open, namelijk onderzoek naar het mogelijke gebruik van maagzuurremmers door patiënten die ernstig ziek cq overleden zijn. Als uw nieuwsgierigheid is gewekt en nog eens de details wilt lezen kan ik u verwijzen naar de tweede druk van UITGEBEEND (uitgeverij Oostenwind), hoofdstuk ‘Broodje Salmonella’ (pag. 59 t/m 74). Overigens komt ook de Q-koorts in UITGEBEEND ter sprake.

Causaliteit
In deze casus uit 2012 bestaat ons inziens een causaal verband tussen het gebruik van maagzuurremmers in de vorm van PPI’s en het optreden van een levensbedreigende Salmonellose. De indicatiestelling (de combinatie met Ascal) als zodanig lijkt juist. Het is zaak bij een gastroenteritis in combinatie met PPI-gebruik alert te zijn. De plaats van PPI’s op het schap bij de drogist is aanvechtbaar.