Het was een kwestie van zoek de verschillen voor de lezers van de strip Fantastic Four. In de editie van afgelopen week was er iets net even anders dan in die van vorige maand.
En ook de lezers van de Marvel comics Wolverine and the X-Men, All-New X-Men en Inhumans hadden een klein maar significant verschil kunnen opmerken.
Vanaf deze week publiceert Marvel de zin “…gecreëerd door Stan Lee en Jack Kirby” in de comics van personages die in de jaren zestig door stripschrijver Lee en striptekenaar Jack Kirby zijn bedacht.
Die erkenning komt bijzonder laat en vindt zijn oorsprong in een rechtszaak, aangespannen door de familie van wijlen Jack Kirby. Vooral voor de plek van Jack Kirby in de geschiedenis van de superhelden is die erkenning echter belangrijk.
Kirby is een van de peetvaders van de belangrijkste superhelden. Samen met Lee bedacht hij in de jaren zestig van de vorige eeuw personages die de afgelopen jaren succesvol zijn verfilmd: Fantastic Four, Iron Man, Thor, de Hulk, de X-Men, de Avengers. Maar hij tekende ook minder bekende superhelden, die de komende jaren de bioscoop zullen opfleuren, zoals de Inhumans en Black Panther.
Kirby raakte echter gebrouilleerd met Stan Lee toen deze volgens Kirby te weinig deed om de pers tegen te spreken die de flamboyante Lee als “de bedenker” van al die helden noemde – en niet de “medebedenker”.
Veel fans
In de jaren tachtig – de strips hadden inmiddels veel fans – voerde Kirby al een lange juridische strijd met Marvel. Hij probeerde zijn originele werk, die inmiddels veel waard waren, terug te krijgen. Ook vroeg hij erkenning voor zijn aandeel in het ‘Marvel Universum’.
De uitgeverij besloot om Kirby bijna 1.900 pagina’s terug te geven, als hij beloofde om zich te houden aan eerdere verklaringen waarin hij afstand zou hebben gedaan van auteursrechtenclaims. Kirby ging daar in 1987 mee akkoord.
Toen Jack Kirby in 1994 overleed, eindigde daarmee echter niet de strijd van zijn familie om erkenning voor zijn bijdrages aan de populaire cultuur.
In een brief aan de New York Times van 11 september 1994, zeven maanden na de dood van haar man, klaagde Roz Kirby over een artikel uit die krant over de X-Men.
Het artikel noemde de rol van Kirby in het geheel niet en dat stak haar. “Te lang heeft Jack Kirby niet de erkenning ontvangen die hij verdient voor de creatie van het Marvel Universum. Het Marvel Universum is eigenlijk Jack Kirby's Universum”, schreef ze.
Vijf jaar geleden begonnen de nabestaanden van Kirby met een rechtszaak tegen Marvel. Ze stelden dat ze een deel van de auteursrechten van populaire figuren als de Fantastic Four zouden krijgen. In 2010 spande Marvel juist een rechtszaak tegen Kirby's nabestaanden aan.
Aan de juridisch strijd kwam in september een einde. Vlak voordat de zaak voor de hoogste rechter in de Verenigde Staten zou komen, het hooggerechtshof, kwam het nieuws dat er een schikking was tussen de vier kinderen van Kirby en Marvel Entertainment.
Acht nullen
Welk geldbedrag precies met die schikking gemoeid is, zal waarschijnlijk altijd onbekend blijven. Een anonieme bron zei volgens een blogger van website Bleeding Cool dat het om een bedrag met acht nullen zou gaan.
In een verklaring die na de schikking werd gepubliceerd, bleek al dat er een manier zou komen waarop Marvel het belang van Kirby op een of andere wijze zou erkennen:
"Marvel and the family of Jack Kirby have amicably resolved their legal disputes and are looking forward to advancing their shared goal of honouring Mr. Kirby's significant role in Marvel's history.”
Nu is dus bekend hoe.
Zo staat in de nieuwste Fantastic Four “Fantastic Four created by Stan Lee and Jack Kirby”, en in de nieuwste All-New X-Men “X-Men created by Stan Lee and Jack Kirby”.
Of deze erkenning voortaan in elke strip van Marvel en de aftiteling van elke film zal verschijnen, moeten we afwachten, maar het lijkt een blijvende verandering.
Het lijkt erop dat Kirby, ruim twintig jaar na zijn dood, eindelijk de erkenning krijgt die hij verdient.
