‘Hermano heb een fam lid gevraagd die is advo.’
Dit korte zinnetje in een bericht over een prominente gevangene in de extra beveiligde gevangenis, legde in 2021 een bom onder het functioneren van het Nederlandse gevangenisstelsel. Het betekende voor justitie de ontdekking dat Ridouan Taghi vanuit de Extra Beveiligde Inrichting (EBI) via zijn familie zocht naar een manier om tot communicatie met de buitenwereld te kunnen komen. Een poging die ook zou slagen. Met dramatische gevolgen.
Hoewel justitie zich eerst nog verzette tegen het toelaten van advocaat Youssef Taghi, de neef van Ridouan, tot zijn oom, mocht hij hem op 12 maart 2021 voor de eerste keer bezoeken in de gevangenis. Het opzetje van de familie was gelukt. Youssef, in 2012 beëdigd als advocaat, kon nu als vertrouweling met zijn oom in contact komen, zonder dat die gespreken werden afgeluisterd en opgenomen. De advocaat maakt in zijn werk namelijk gebruik van zijn zogenaamde verschoningsrecht, waardoor de inhoud van het contact tussen cliënt en advocaat geheim moet blijven.
Gefluister
Nadat er dus al bezwaar was gemaakt tegen het optreden van neef Youssef als advocaat van oom Taghi, kwam er bij de politie ook informatie binnen dat Ridouan Taghi nog steeds opdrachten aan zijn criminele groep zou geven, vanuit de EBI.
Inmiddels was het september 2021, het einde van een hete zomer op crimineel gebied. Want op 6 juli van dat jaar was Peter R. de Vries, misdaadjournalist en vertrouwenspersoon van de kroongetuige tegen Ridouan Taghi in het Marengo-proces, neergeschoten en enkele dagen later overleden als gevolg daarvan. Taghi wordt genoemd als een van de mogelijke verdachten in de zaak, de vermeende opdrachtgever zelfs. Maar hij zit in de cel. Hoe zou hij die opdracht uitgegeven kunnen hebben? Zou dat via de advocaat kunnen zijn gebeurd, die met hem in contact staat en hem regelmatig ziet?
Ontcijferen
We zullen het misschien wel nooit weten. Want pas op 29 september van dat jaar lukte het voor het eerst om met toestemming van de rechter boodschappen te ontcijferen die op de iPad van Youssef worden getoond aan Taghi in de EBI. Op zijn beurt schrijft Taghi berichten op papier, die zijn neef weer fotografeert en doorgeeft. Het gaat in eerste instantie vooral om uitbetalingen aan mensen, en schijnbaar de handel in cocaïne. Maar tot grote schrik van justitie wordt er vanaf een zeker moment ook gesproken over een uitbraakpoging.
Tot grote schrik van justitie wordt er ook gesproken over een uitbraakpoging.
Daar wordt zelfs flink over doorgedacht. Er wordt gesproken over het laten uitvallen van de stroom bij de EBI, het jammen van de zendmasten en het blokkeren van met honderden liters olie glad gemaakte wegen op de vlucht. Ook stelt Taghi voor dat gebruik gemaakt wordt van drones met warmtecamera, waarschuwt hij voor kentekenherkenningssystemen boven de weg, en wil hij ‘fietsen’ (auto’s) voor en achter zijn vluchtauto hebben, en in zijn eigen auto ramen, zodat hij nog zou kunnen vluchten als hij in de problemen komt onderweg. De vluchtpoging moet plaatsvinden op een dag dat het slecht weer is. Hij wijst ook op filmpjes op YouTube over de EBI, waarop staat hoe zijn cel eruitziet, met waar het raam is geplaatst, en wat voor soort tralies er zijn. Op de dag van de ontsnapping zou hij zijn tv voor het raam zetten, zodat men kan zien waar hij zit.
Het ontsnappingsplan wordt ‘BIOS’ genoemd. Maar er is ook een alternatief plan; ‘Mega Mindy’, dat uit lijkt te gaan van het bedreigen van gevangenispersoneel, om zo uit te kunnen breken. Hierin worden zelfs specifiek vier namen van de medewerkers van de EBI genoemd, wiens adressen kennelijk via een corrupt contact bij de Belastingdienst vallen te achterhalen. Het is dan 1 oktober 2021. Taghi begint er na maanden plannen genoeg van te krijgen, geeft hij aan. Hij wil ook dat het op de ‘navy seals’-manier gaat, in de stijl van Amerikaanse militaire eenheden. Uit de teksten blijkt hoe risicovol zijn plannen zijn en hoeveel gevaar hij erbij denkt te lopen: “Dit is geen kinderspel. Dan ben ik dood of ik zie nooit meer daglicht.”
Uiteindelijk blijken de namen en adressen van de EBI-medewerkers helemaal niet uit de systemen van de Belasting te halen door het contact. Ook wordt de eventuele uitbraak van Taghi natuurlijk verijdeld, omdat men de plannen kan afluisteren.
In totaal zijn er 98 contactmomenten tussen Youssef en zijn ‘cliënt’ geweest, en konden ze 22 keer met elkaar overleggen in de EBI. In de periode van het contact zijn er ook opdrachten verstrekt voor de handel in coke.
Tijdens de zitting in deze zaak noemde Ridouan Taghi het maken van ontsnappingsplannen ‘een spelletje’ en claimde hij dat het Openbaar Ministerie alles had verzonnen. Youssef Taghi werd in verband met zijn boodschappersrol desondanks veroordeeld tot vijf jaar en zes maanden gevangenisstraf, voor lidmaatschap van een criminele organisatie die zich bezighoudt met drugshandel.
Paniek
De ontdekking dat hij al die maanden de boodschappen van een van de grootste criminelen van het land in de EBI heeft kunnen doorsluizen, leidt tot grote paniek. Want hoe lek zijn de extra beveiligde gevangenissen in het land eigenlijk? Een jaar na dato komt er nog veel verontrustender nieuws naar buiten. Ook Taghi’s advocaat in zijn rechtszaak, Inez Weski, zou zich schuldig hebben gemaakt aan het naar buiten brengen van informatie vanuit de EBI. Ze wordt zelfs aangeklaagd, net als Youssef T., voor lidmaatschap van een criminele organisatie. Ook zij zou doorgeefluik zijn geweest, las men in ontcijferde chat-berichten. Haar zaak moet nog voorkomen, terwijl Ridouan Taghi zelf inmiddels tot levenslang is veroordeeld.
Speciaal team
April 2024. Justitie maakt bekend dat ze een speciaal team heeft opgericht, naar aanleiding van de gebeurtenissen in de cel met Taghi. Het is de zogenaamde Detentie Intelligence Unit (DIU), waarin het OM, de politie en de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) met elkaar zijn gaan samenwerken. Het roer moet om. Dit soort misstanden in gevangenissen moeten met wortel en tak worden uitgeroeid, laat de leidinggevende officier van het team weten aan het Algemeen Dagblad: “Het is uit de hand gelopen met de grote en machtige criminele groepen. Dat moet afgebroken worden. Het was voor justitie een eyeopener dat het zelfs vanuit de EBI nog mogelijk bleek om opdrachten naar buiten te spelen. We gaan daarom beter kijken hoe we de communicatie met de buitenwereld kunnen stoppen.”
In de praktijk komt het erop neer niet alleen het delict van de gevangene wordt bekeken, en wie hij in zijn paspoort is, maar dat zware jongens ook verder worden ‘geprofiled’, om te zien wat ze als crimineel voorstellen en wat voor gedrag ze zouden kunnen vertonen in de inrichting.
Zware jongens worden ‘geprofiled’ om te zien wat voor gedrag ze zouden kunnen vertonen in de inrichting.
Boeien
Inmiddels is het Ridouan Taghi veel moeilijker gemaakt zijn criminele decreten uit te vaardigen vanuit gevangenschap. Hij zit op een aparte afdeling van de EBI, waar zelfs een aparte cel voor hem is ingericht. Hij klaagt erover dat hij boeien moet dragen, als hij naar de recreatieruimte gaat. Ook zou hij vanaf mei 2022 niet meer met zijn moeder hebben mogen spreken – via haar zou hij weer boodschappen aan zijn neef hebben gegeven – en later ook niet meer met zijn kinderen.
In december vorig jaar liet hij via een van zijn advocaten weten dat de verwarming het niet deed, en dat de temperatuur tot onder het vriespunt daalde ’s nachts, omdat de airconditioning van de EBI koude lucht zijn cel in blies. Zijn advocaat verklaarde dat hij sliep in een ‘wintersportoutfit’, met meerdere lagen kleding, in een jas met capuchon, met een muts op zijn hoofd en zijn sokken en schoenen aan. Het personeel zelf zou tegen Taghi hebben gezegd dat zij de situatie inhumaan en onmenselijk vinden, maar dat zij zonder toestemming van de directeur niet kunnen ingrijpen, aldus zijn advocaat.
De raad die toezicht houdt op de toestand in de gevangenissen, waarschuwt inmiddels dat er geen ‘inhumane’ situaties moeten ontstaan in de EBI.
Op bestelling
De affaire met Taghi was niet het enige probleem dat de penitentiaire inrichtingen in Nederland kennen. Ook met het smokkelen van zaken naar de gevangenis met behulp van drones liep het uit de hand. Was een drone boven de gevangenis eerder nog een bijzonderheid, ondertussen worden zaken zelfs op bestelling geleverd. Daarbij zitten soms zelfs wapens. Maar vooral ook telefoons, waarmee weer dat ongewenst contact met de buitenwereld kan worden gezocht.
Er zijn voorbeelden genoeg van. In 2021 weet de politie een bestuurder van een drone klem te rijden, die midden in de nacht net een pakketje heeft gedropt met iPhones en twee plakken hasj. Het pakketje is vermomd als graspol, en losgelaten boven het voetbalveld.
Eind maart van dit jaar werden nog drie verdachten aangehouden, die ‘luchtpost’ bezorgden aan de gedetineerden in de gevangenissen van Lelystad, Veenhuizen en Zaandam. Een van hun droppings was zelfs zo nauwkeurig gericht, dat de gevangene de telefoon vanuit zijn cel kon aanpakken. In hun huizen werden onderdelen van drones gevonden, en drugs.
Het gevangeniswezen probeert zich er wel tegen te wapenen. Ze heeft sinds vorig jaar zelfs een anti-drone netwerk. Daarmee heeft ze in 2023 maar liefst 298 vliegende objecten ontdekt boven haar inrichtingen. In 2023 moest de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) zelfs 55 keer in actie komen, omdat er via drones telefoons of drugs bij gevangenen werden afgeleverd.
Ruzies
Een derde punt van zorg voor het gevangeniswezen zijn de conflicten of ruzies in de cellencomplexen die volgens de officier van het nieuwe team ‘maar net goed aflopen’.
In de gevangenis van Krimpen aan den IJssel moest het personeel eind vorig jaar tot twee maal toe de alarmbel indrukken. Het ging om een aantal incidenten waarbij dezelfde gevangenen betrokken waren. Dit meldde Crimesite.
Het ging om Rivelino V., tot 25 jaar cel veroordeeld voor een moord in Amsterdam in 2019, en Abdelghani El H., veroordeeld tot 22 jaar cel voor het uitvoeren van de moord op Samir Erraghib, op 17 april 2016 in IJsselstein. Voor het opdracht geven tot deze moord zijn onlangs de leden van de criminele groep van Ridouan Taghi veroordeeld.
Op 17 december 2023 werd Rivelino V. door meerdere andere gedetineerden aangevallen in zijn eigen cel, waarvan de deur op dat moment geopend was. Bewaarders drukten op de alarmknop zodat kon worden ingegrepen, voordat het tot ernstige gevolgen kwam.
Dreigend
Ongeveer hetzelfde groepje personen zorgde op 26 december voor een dreigende situatie in een keuken van de gevangenis in Krimpen. De gebeurtenissen waren zo ernstig dat personeel ook nu weer op de alarmknop drukte.
Rivelino V. was op dat moment van de keuken weggerend naar de cellengalerij. Daar vroeg hij aan een bewaarder om een cel te openen, waarvan hij aangaf dat deze van hem was. Maar die bleek niet van Rivelino V., maar van Abdelghani El H.
Het personeelslid van de gevangenis dacht in alle paniek zeker dat V. voor zijn eigen cel stond en opende de deur. In die cel kwam hij oog in oog te staan met El H., waarbij deze zou hebben gezien dat Rivelino V. een zelf geprepareerd mes in zijn hand had. Ook een bewaarder zou dat hebben gezien.
Gevangenispersoneel stelde meteen vast dat er iets mis was gegaan en greep in. Bij de cel kwam het daarom niet tot een aanvaring tussen de twee moordenaars. De directie plaatste Rivelino V. en één van de personen die in de keuken voor onrust had gezorgd daarna in afzondering. Ook Abdelghani El H. werd meteen in een isoleercel gezet.
Verkeerd
Overigens stellen strafrechtadvocaten dat het regelmatig juist flink fout gaat in gevangenissen, tussen gedetineerden. Advocaat Thomas van der Horst staat regelmatig gevangenen bij. Hij stelt dat er wel degelijk vaker incidenten plaatsvinden, omdat er intern niet of verkeerd wordt geadviseerd over vijandigheid tussen gevangen. Van der Horst kan daar als advocaat niet te veel over vertellen. Maar dat het telkens ‘maar net goed gaat’ is onjuist, zegt hij: “De gevangenissen brengen incidenten niet naar buiten. Zeker niet als het gaat om gebeurtenissen om strenger beveiligde inrichtingen, waar zwaardere criminelen zitten.”
Geweld
Inmiddels is het laatste nieuws dat 2400 door de rechter veroordeelde criminelen nog steeds buiten lopen. Er is wel genoeg capaciteit aan cellen, maar er zijn niet genoeg medewerkers om de gevangenissen te bemannen. De vraag is of personeelstekort tot nog tot meer misstanden in de gevangenissen gaat leiden, zoals in België, waar onlangs een gevangene dagenlang werd gemarteld door medegevangenen. Waarbij het niet alleen tot meer geweld tussen gedetineerden kan leiden, maar ook tot onveiligheid voor personeel.
In België ging het om een dagenlange mishandeling van een gevangene die was veroordeeld voor verkrachting van een minderjarige. Hij werd onder meer anaal verkracht met een bezemsteel, en overleefde mishandeling maar net. Naar aanleiding van de slechte situatie in de Belgische gevangenissen was Nederland al een tijdje gestopt met het zomaar overleveren van verdachten aan België.
Mishandeld
Ook in Nederland komt het voor dat zedendelinquenten door medegevangenen worden mishandeld. In een toezichtrapport van de gevangenis van Alphen aan den Rijn staat dat in april 2023 een zedendelinquent ‘heel erg is mishandeld door andere gedetineerden’.
Navraag bij de gevangenis in Alphen leert dat de bewuste gevangene door drie medegevangenen bij de telefoons van de inrichting in elkaar is geslagen, met als gevolg verwondingen aan zijn hoofd. Hij is daarop uit veiligheidsredenen overgeplaatst naar een andere gevangenis. De daders kregen de zwaarste straf voor hun daad: 14 dagen strafcel. Dit betekent dat ze een tijdje door moeten brengen in een aparte, Spartaansere cel. Ze mogen geen contact hebben met medegevangenen en kunnen niet meedoen aan het dagprogramma. Ook krijgen ze een aantekening in hun dossier. Het slachtoffer van de aanval heeft aangifte gedaan van de mishandeling.
Opgesloten met een moordenaar
Hoewel er altijd wel gewelddadige incidenten voorkomen tussen gedetineerden in Nederlandse gevangenissen, gaat het vaker mis in cellen waarin twee gevangenen tegelijk vastzitten. Een dramatisch voorbeeld was de moord in een gedeelde cel in de gevangenis van Krimpen aan den IJssel.
Daar bracht de 30-jarige Abdel T. op 15 maart van 2023 zijn 24-jarige celgenoot Nigel Hill om het leven. Hill zou zijn geslagen en gewurgd door T., nadat deze in een psychose terecht was gekomen. Het slachtoffer Nigel Hill werd ’s morgen overleden in de doucheruimte aangetroffen. Nigel Hill zat een straf van acht jaar uit voor een gewapende overval, die hij in 2020 pleegde in Alkmaar.
T. claimde later dat hij die dag werd aangevallen door Hill, zich moest verdedigen, en toen geestelijk in de war raakte. Abdel T. zou volgens de officier van justitie vlak voor de dood van zijn celgenoot ‘veel hebben gebeld en vreemde uitspraken hebben gedaan’. T.verklaarde dat hij verslaafd was en leed aan een geestelijke stoornis. Hem was tbs opgelegd door de rechter. Voordat Abdel T. in Krimpen terechtkwam, werd hij behandeld in het Psychiatrisch Penitentiair Centrum in Scheveningen. Hij was daardoor sowieso niet geschikt om te worden opgesloten met een andere gevangene. T.was veroordeeld tot tien jaar cel en tbs voor het doodsteken van een 53-jarige Rotterdammer die hem onderdak bood. Op het moment dat hij Nigel Hill ombracht, liep deze zaak nog in hoger beroep.
Abdel T. was sowieso niet geschikt om te worden opgesloten met een andere gevangene.
Verbijsterd
Het incident vond plaats in een zogenaamde meerpersoonscel. Er worden door justitie voorwaarden gesteld aan de personen die in zo’n cel worden opgesloten. Ze moeten bijvoorbeeld geen psychische of gedragsstoornis hebben, verslaafd zijn, of over een slechte gezondheid beschikken. De moeder van Hill was daarom ook verbijsterd over het feit dat tbs’er Abdel T. samen met haar zoon een cel moest delen.
Advocaat Thomas van der Horst staat vaker gedetineerden bij in zaken. Hij geeft aan dat plaatsing in de ‘meerpersoonscel’ vaker problemen geeft, omdat veel gedetineerden vinden dat ze ongeschikt zijn voor zo’n cel. “Maar zij worden er alleen niet in geplaatst, als een inrichting daar een gegronde reden voor heeft. En die doen dat niet snel, omdat het aantal beschikbare eenpersoonscellen beperkt is.”
Van der Horst vertelt dat er hierdoor geregeld onenigheid is: “Tussen gedetineerden zelf, of tussen de gevangenis en een gevangene. Er kan een meningsverschil ontstaan over of iemand wel geschikt is, of de weigering om een gedetineerde die vervelend of ongeschikt is, te ruilen voor een andere gedetineerde. Ook kan er discussie ontstaan over het dag- en nachtritme (zoals tijdens de ramadan), de hygiëne, psychische problemen, of zelfs door snurken.”
Oorzaken
Overigens is er later wel onderzoek gedaan naar de oorzaken voor de dood van Nigel Hill. Daaruit kwam naar voren dat informatie over de geestelijke toestand van Abdel T. inderdaad niet mee was genomen. Het advies dat hij in een eenpersoonscel geplaatst had moeten worden, werd over het hoofd gezien.
De oorzaak daarvoor was krapte in personeel. Er was geen ambtenaar die het overzicht hierover moest houden. Ook het feit dat gevangenen vaker klagen over elkaar, om uit de meerpersoonscel te komen weer in een eigen cel te kunnen komen, was een oorzaak. Hierdoor werd de frictie tussen T. en Hill niet serieus genoeg genomen. Dat er op dat moment ook even geen eenpersoonscel beschikbaar was, hielp niet mee. Een dag later was die cel wel beschikbaar. Het had Hills leven wellicht kunnen sparen.
Voormalige minister Franc Weerwind van Rechtsbescherming (D66) noemde het incident ‘gruwelijk’. Naar aanleiding van het onderzoek maakten de minister en de landelijke directeur van de gevangenissen persoonlijk hun excuses aan de moeder van Nigel Hill.
Dit verhaal verscheen eerder in weekblad Panorama
Beeld: gevangenis Krimpen aan den IJssel (foto Dienst Justitiële Inrichtingen)
